Покровскайдааҕы спорт дыбарыаһа икки күн устата, комментатор Александр Васильев-Көрдүгэн, күөрт уотун курдук күлүбүрэччи кэпсээнинэн доргуйан олордо. Итиннэ иһиттэххэ, бөҕөстөр бүтүннүү кэриэтэ кыайыы көтөллөөх, күрэхтэһии бөҕөтүн түҥнэри көппүт, тустуук ааттаахтарын бүдүрүппүт, халбархай бырахсыылаах, албан ааттаах уолан бөҕөлөр мустан күөн көрсөн, кыраҕа ымыттыбат Ытык Хаҥалас олохтоохторун үөрдэн-көтүтэн тустуу бырааһынньыгын бэлэхтээтилэр. Хатыйсан-олуйсан, атахтаан олордон, атахтата сылдьан утары хамсанан көбүөрү булларан, илииттэн эрийэн умсарыта тардыылаах, хапсаҕай халбас харата сымса-сытыы хамсаныылардаах, сэргэх хапсыһыылар буоллулар. Хаҥаластарга бастакы кыһыл көмүс мэтээли
Турнирга хапсаҕай федерациятын толорооччу дириэктэрэ Алексей Егорович Мостахов икки күн тилэри сырытта, көрдө уонна санаатын үллэһиннэ:
- Манна 70 бөҕөс, уонтан тахса улуустан кытыннылар. Ордук, ХИФУ, СГТХА уонна Дьокуускай к. тустууктар элбэхтик кэлбиттэр. Уопсайынан, бу күрэхтэһии инникитин кыттааччыта элбээн, сайдан, өрөспүүбүлүкэбит биир саамай улахан турнирыгар кубулуйуо. Ол курдук «Хаҥалас хапсаҕайа” бастаан тэриллэригэр кыттааччыта да, көрөөччүтэ да аҕыйах этэ. Билигин сайдан биир бастыҥ турнир таһымыгар тахсан эрэр. Хапсаҕайбытыгар омук тустууктара кыттар буоллулар. Россия спордун министерствотын реестригэр киирдэхпитинэ уонна Россия таһымнаах хапсаҕайдаһан тустуу Федерациятын тэрийдэхпитинэ, 2017 сылтан хапсаҕайдаһан тустууга Бүтүн Россиятааҕы күрэхтэр ыытыллыахтара. Бу тугу биэриэҕэй? Холобура «Хаҥалас хапсаҕайа” Бүтүн Россиятааҕы турнир буоллаҕына, манна бастаабыт бөҕөс тута Россия спордун маастарын нуорматын толорор. Маннык турнирдары Хабаровскай кыраайга хапсаҕай федерациятын тэрийэн уонна дойдубут тэбэр сүрэҕэр Москваҕа, олимпийскай чемпиоммут Р.М.Дмитриев кэриэһигэр ыытыллар ыһыахха турниры эмиэ Бүтүн Российскай турнир оҥордохпутуна, үс Россия таһымнаах турнир баар буолуоҕа. Бу, В.В.Михайлов сырдык кэриэһигэр ыытыллыбыт турнирга уолаттар үчүгэй хапсыһыылары көрдөрдүлэр. Хапсаҕай саамай сүмэтэ, чыпчаала бу утарылаһааччыгын тэбэн түһэрэн, хатыйан суулларан, атаххынан олуйан охторуу буолар, - диир норуоттар икки ардыларынааҕы категориялаах судьуйа, Хапсаҕай федерациятын толорооччу дириэктэрэ А.Е.Мостахов, эдэр бөҕөстөргө туһаайан.
Муҥутуур кыайыылааҕы быһаарар тустууга барыта 16 ааттаах-суоллаах бөҕөс суруттаран, сэрэбиэй бырахсан, күөн көрүстүлэр. Сүрүн бирииһи 50 тыһ. солкуобай ыраас харчыны ылар хапсыһыыга, утарсааччыларын түөрэлэрин түҥнэритэ көтүтэлээн, күөх Ньурбаттан төрүттээх Дьулустан Андреев уонна былырыыҥҥы бу турнир сүрүн бирииһин биэстэ эстэр саа иһин тустууга хотторбут Евгений Алексеев тахсаллар. Икки өртүттэн, киһи мыына көрбөт уолаттара тахсаннар иэмэх мастыы эристилэр. Бу сырыыга соторутааҕыта Дьокуускай куоракка буолан ааспыт көҥүл тустууга Д.П.Коркин аатынан мемориалга, киһи өйүгэр-санаатыгар хаалар тустууну көрдөрбүт, сахатын дьонун үөрдүбүт уонна үһүс бочуоттаах миэстэни ылбыт Евгений Алексеев киһитин үлтү сөрөөн түһэрэн муҥутуур кыайыылаах аатын мөккүөрэ суох ылла, харчыны тутта уонна үөрүүтүн маннык үллэһиннэ: - Бу турнир мин туспар олус үчүгэйдик ааста. Тэрээһинэ сылтан сыл тупсан иһэр, кыттааччыта былырыыҥҥытааҕар элбээбит. Быйылгы күрэхтэһиигэ үгүс ааттаах-суоллаах бөҕөстөр кытыннылар. Хаҥалас дьоно-сэргэтэ тустууну сэҥээрэн көрдүлэр, бэркэ «ыалдьаллар” эбит. Тэрийээччилэргэ, В.В.Михайлов дьонугар-сэргэтигэр барҕа махталбын тиэрдэбин, - диэтэ үүнэн иһэр эдэр тустуук.
Биэс ыйааһын бары чемпионнарыгар аны сайын Өлүөнэ Эбэ хотун устун усталларыгар, Өлүөнэ туруук хайаларыгар күүлэйдииллэригэр анаан иккилии путевка, сэттэ тыһ. харчынан бириис, оттон иккис миэстэҕэ тахсыбыт бөҕөстөргө биирдии путевка, биэс тыһ. харчынан бириис уонна үһүс бириистээх миэстэҕэ тиксибиттэр үс тыһ. харчынан бириис уонна бары миэстэлэспит спортсменнарга мэтээллэр грамоталар туттарылыннылар.
«Кыайыыга дьулуурун иһин» бириистэри ыллылар: Павел Платонов Покровскай к., Сахамин Степанов Үөһээ-Бүлүү уонна Айсен Ефимов Муома улууһуттан дьүккүөрдээх уонна дьулуурдаах үчүгэй тустууларынан ситистилэр.
Норуоттар икки ардыларынааҕы категориялаах судьуйа А.Е.Мостахов Манчаары Баһылай аатынан өрөспүүбүлүкэтээҕи спорт национальнай Киинин салалтата иҥэрбит «Бастыҥ судьуйа» ааты, күрэхтэһии сүрүн судьуйатыгар В.К.Аммосовка туттарда.
Аҕатын сырдык аатыгар ананар турниры сүүрэн-көтөн, булан-талан ыытар, сүрүн тэрийээччилэртэн биирдэстэрэ Андрей Викторович Михайлов буолар. Турнир тэрээһинин туһунан санаатын эттэ: - Быйыл үһүс төгүлүн өрөспүүбүлүкэ таһымнаах турниры тэрийдибит. Бу иннинэ, улууспутугар сыллата ыытар этибит. Сылын аайы тустууктар кыттар улуустарын географията кэҥээн иһэр. Ааттаах-суоллаах элбэх күрэхтэһиилэргэ кыайбыт-хоппут бөҕөстөр кэлэн кытталлара биһигини тэрийээччилэри олус үөрдэр. Турнирбыт маастар нуорматын толоруулаах. Эдэр уолаттар убайдарын тустан кыайаары олус дьүккүөрдээхтик хапсыһаллара көрөргө олус үчүгэй. Былырыын икки уол маастар нуорматын толорон тураллар. Хапсаҕайдаһан тустуу күрэхтэһиилэрэ өрөспүүбүлүкэбитигэр мантан саҕаланаллар диэтэхпинэ сыыспатым буолуо. Итинник күрэхтэргэ кынаттыыр бу турнир, - диэн тоһоҕолоон бэлиэтээтэ, санаатын үллэһиннэ.
Турнир кыттыылаахтара, судьуйалара уонна көрөөччүлэр Виктор Михайлов кэргэнигэр Розалия Гаврильевнаҕа, оҕолоругар Светлана Викторовнаҕа уонна Андрей Викторовичка турниры олус үрдүк таһымнаахтык тэрийбиттэригэр махтанан дохсун ытыс тыаһын бэлэхтээтилэр.
ССРС, РСФСР уонна Саха АССР спордун маастара В.В.Михайлов сырдык кэриэһигэр ыччаттар ортолоругар ыытыллыбыт өрөспүүбүлүкэтээҕи турнир кыайыылаахтара уонна призердара
55 кг: (11 кыттааччы), 1. Платонов Павел (Колледж, Покровскай к.), 2. Ефимов Иван (Томпо), 3. Гермогенов Николай (Хаҥалас).
62 кг: (27 кыттааччы), 1. Степанов Сахамин (Үөһээ-Бүлүү), 2. Софронов Петр (Чурапчы, физкультурнай институт), 3. Иванов Никита (ХИФУ-Кэбээйи).
70 кг: (21 кыттааччы), 1. Крылатов Айхал (Үөһээ-Бүлүү), 2. Юмшанов Юлиан (ХИФУ-Үөһээ Дьааҥы), 3. Иванов Петр (Чурапчы, физкультурнай институт-Кэбээйи).
80 кг: (6 кыттааччы), 1. Донской Дмитрий (ХИФУ-Үөһээ-Бүлүү), 2. Трофимов Иннокентий (Алдан, Кутана), 3. Ефимов Айсен (Муома).
+ 80 кг: (5 кыттааччы), 1. Андреев Дьулустан («Модун»), 2. Алексеев Евгений (Уус-Алдан), 3. Валеев Никита («Модун»).
Түһүлгэ муҥутуур кыайыылааҕа – Евгений Алексеев.
Уйбаан УЙГУУРАП,
ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ.
Көҥүл тустууга ССРС, хуреш тустууга РСФСР, хапсаҕайдаһан тустууга Саха АССР спордун маастара Виктор Михайлов сырдык кэриэһигэр хапсаҕайга эдэрдэр ортолоругар үгэскэ кубулуйбут өрөспүүбүлүкэтээҕи турнир үһүс төгүлүн Хаҥалас улууһун киинигэр Покровскайга ыытылынна.
Покровскайдааҕы спорт дыбарыаһа икки күн устата, комментатор Александр Васильев-Көрдүгэн, күөрт уотун курдук күлүбүрэччи кэпсээнинэн доргуйан олордо. Итиннэ иһиттэххэ, бөҕөстөр бүтүннүү кэриэтэ кыайыы көтөллөөх, күрэхтэһии бөҕөтүн түҥнэри көппүт, тустуук ааттаахтарын бүдүрүппүт, халбархай бырахсыылаах, албан ааттаах уолан бөҕөлөр мустан күөн көрсөн, кыраҕа ымыттыбат Ытык Хаҥалас олохтоохторун үөрдэн-көтүтэн тустуу бырааһынньыгын бэлэхтээтилэр. Хатыйсан-олуйсан, атахтаан олордон, атахтата сылдьан утары хамсанан көбүөрү булларан, илииттэн эрийэн умсарыта тардыылаах, хапсаҕай халбас харата сымса-сытыы хамсаныылардаах, сэргэх хапсыһыылар буоллулар. Хаҥаластарга бастакы кыһыл көмүс мэтээли
Турнирга хапсаҕай федерациятын толорооччу дириэктэрэ Алексей Егорович Мостахов икки күн тилэри сырытта, көрдө уонна санаатын үллэһиннэ:
- Манна 70 бөҕөс, уонтан тахса улуустан кытыннылар. Ордук, ХИФУ, СГТХА уонна Дьокуускай к. тустууктар элбэхтик кэлбиттэр. Уопсайынан, бу күрэхтэһии инникитин кыттааччыта элбээн, сайдан, өрөспүүбүлүкэбит биир саамай улахан турнирыгар кубулуйуо. Ол курдук «Хаҥалас хапсаҕайа” бастаан тэриллэригэр кыттааччыта да, көрөөччүтэ да аҕыйах этэ. Билигин сайдан биир бастыҥ турнир таһымыгар тахсан эрэр. Хапсаҕайбытыгар омук тустууктара кыттар буоллулар. Россия спордун министерствотын реестригэр киирдэхпитинэ уонна Россия таһымнаах хапсаҕайдаһан тустуу Федерациятын тэрийдэхпитинэ, 2017 сылтан хапсаҕайдаһан тустууга Бүтүн Россиятааҕы күрэхтэр ыытыллыахтара. Бу тугу биэриэҕэй? Холобура «Хаҥалас хапсаҕайа” Бүтүн Россиятааҕы турнир буоллаҕына, манна бастаабыт бөҕөс тута Россия спордун маастарын нуорматын толорор. Маннык турнирдары Хабаровскай кыраайга хапсаҕай федерациятын тэрийэн уонна дойдубут тэбэр сүрэҕэр Москваҕа, олимпийскай чемпиоммут Р.М.Дмитриев кэриэһигэр ыытыллар ыһыахха турниры эмиэ Бүтүн Российскай турнир оҥордохпутуна, үс Россия таһымнаах турнир баар буолуоҕа. Бу, В.В.Михайлов сырдык кэриэһигэр ыытыллыбыт турнирга уолаттар үчүгэй хапсыһыылары көрдөрдүлэр. Хапсаҕай саамай сүмэтэ, чыпчаала бу утарылаһааччыгын тэбэн түһэрэн, хатыйан суулларан, атаххынан олуйан охторуу буолар, - диир норуоттар икки ардыларынааҕы категориялаах судьуйа, Хапсаҕай федерациятын толорооччу дириэктэрэ А.Е.Мостахов, эдэр бөҕөстөргө туһаайан.
Муҥутуур кыайыылааҕы быһаарар тустууга барыта 16 ааттаах-суоллаах бөҕөс суруттаран, сэрэбиэй бырахсан, күөн көрүстүлэр. Сүрүн бирииһи 50 тыһ. солкуобай ыраас харчыны ылар хапсыһыыга, утарсааччыларын түөрэлэрин түҥнэритэ көтүтэлээн, күөх Ньурбаттан төрүттээх Дьулустан Андреев уонна былырыыҥҥы бу турнир сүрүн бирииһин биэстэ эстэр саа иһин тустууга хотторбут Евгений Алексеев тахсаллар. Икки өртүттэн, киһи мыына көрбөт уолаттара тахсаннар иэмэх мастыы эристилэр. Бу сырыыга соторутааҕыта Дьокуускай куоракка буолан ааспыт көҥүл тустууга Д.П.Коркин аатынан мемориалга, киһи өйүгэр-санаатыгар хаалар тустууну көрдөрбүт, сахатын дьонун үөрдүбүт уонна үһүс бочуоттаах миэстэни ылбыт Евгений Алексеев киһитин үлтү сөрөөн түһэрэн муҥутуур кыайыылаах аатын мөккүөрэ суох ылла, харчыны тутта уонна үөрүүтүн маннык үллэһиннэ: - Бу турнир мин туспар олус үчүгэйдик ааста. Тэрээһинэ сылтан сыл тупсан иһэр, кыттааччыта былырыыҥҥытааҕар элбээбит. Быйылгы күрэхтэһиигэ үгүс ааттаах-суоллаах бөҕөстөр кытыннылар. Хаҥалас дьоно-сэргэтэ тустууну сэҥээрэн көрдүлэр, бэркэ «ыалдьаллар” эбит. Тэрийээччилэргэ, В.В.Михайлов дьонугар-сэргэтигэр барҕа махталбын тиэрдэбин, - диэтэ үүнэн иһэр эдэр тустуук.
Биэс ыйааһын бары чемпионнарыгар аны сайын Өлүөнэ Эбэ хотун устун усталларыгар, Өлүөнэ туруук хайаларыгар күүлэйдииллэригэр анаан иккилии путевка, сэттэ тыһ. харчынан бириис, оттон иккис миэстэҕэ тахсыбыт бөҕөстөргө биирдии путевка, биэс тыһ. харчынан бириис уонна үһүс бириистээх миэстэҕэ тиксибиттэр үс тыһ. харчынан бириис уонна бары миэстэлэспит спортсменнарга мэтээллэр грамоталар туттарылыннылар.
«Кыайыыга дьулуурун иһин» бириистэри ыллылар: Павел Платонов Покровскай к., Сахамин Степанов Үөһээ-Бүлүү уонна Айсен Ефимов Муома улууһуттан дьүккүөрдээх уонна дьулуурдаах үчүгэй тустууларынан ситистилэр.
Норуоттар икки ардыларынааҕы категориялаах судьуйа А.Е.Мостахов Манчаары Баһылай аатынан өрөспүүбүлүкэтээҕи спорт национальнай Киинин салалтата иҥэрбит «Бастыҥ судьуйа» ааты, күрэхтэһии сүрүн судьуйатыгар В.К.Аммосовка туттарда.
Аҕатын сырдык аатыгар ананар турниры сүүрэн-көтөн, булан-талан ыытар, сүрүн тэрийээччилэртэн биирдэстэрэ Андрей Викторович Михайлов буолар. Турнир тэрээһинин туһунан санаатын эттэ: - Быйыл үһүс төгүлүн өрөспүүбүлүкэ таһымнаах турниры тэрийдибит. Бу иннинэ, улууспутугар сыллата ыытар этибит. Сылын аайы тустууктар кыттар улуустарын географията кэҥээн иһэр. Ааттаах-суоллаах элбэх күрэхтэһиилэргэ кыайбыт-хоппут бөҕөстөр кэлэн кытталлара биһигини тэрийээччилэри олус үөрдэр. Турнирбыт маастар нуорматын толоруулаах. Эдэр уолаттар убайдарын тустан кыайаары олус дьүккүөрдээхтик хапсыһаллара көрөргө олус үчүгэй. Былырыын икки уол маастар нуорматын толорон тураллар. Хапсаҕайдаһан тустуу күрэхтэһиилэрэ өрөспүүбүлүкэбитигэр мантан саҕаланаллар диэтэхпинэ сыыспатым буолуо. Итинник күрэхтэргэ кынаттыыр бу турнир, - диэн тоһоҕолоон бэлиэтээтэ, санаатын үллэһиннэ.
Турнир кыттыылаахтара, судьуйалара уонна көрөөччүлэр Виктор Михайлов кэргэнигэр Розалия Гаврильевнаҕа, оҕолоругар Светлана Викторовнаҕа уонна Андрей Викторовичка турниры олус үрдүк таһымнаахтык тэрийбиттэригэр махтанан дохсун ытыс тыаһын бэлэхтээтилэр.
ССРС, РСФСР уонна Саха АССР спордун маастара В.В.Михайлов сырдык кэриэһигэр ыччаттар ортолоругар ыытыллыбыт өрөспүүбүлүкэтээҕи турнир кыайыылаахтара уонна призердара
55 кг: (11 кыттааччы), 1. Платонов Павел (Колледж, Покровскай к.), 2. Ефимов Иван (Томпо), 3. Гермогенов Николай (Хаҥалас).
62 кг: (27 кыттааччы), 1. Степанов Сахамин (Үөһээ-Бүлүү), 2. Софронов Петр (Чурапчы, физкультурнай институт), 3. Иванов Никита (ХИФУ-Кэбээйи).
70 кг: (21 кыттааччы), 1. Крылатов Айхал (Үөһээ-Бүлүү), 2. Юмшанов Юлиан (ХИФУ-Үөһээ Дьааҥы), 3. Иванов Петр (Чурапчы, физкультурнай институт-Кэбээйи).
80 кг: (6 кыттааччы), 1. Донской Дмитрий (ХИФУ-Үөһээ-Бүлүү), 2. Трофимов Иннокентий (Алдан, Кутана), 3. Ефимов Айсен (Муома).
+ 80 кг: (5 кыттааччы), 1. Андреев Дьулустан («Модун»), 2. Алексеев Евгений (Уус-Алдан), 3. Валеев Никита («Модун»).
Түһүлгэ муҥутуур кыайыылааҕа – Евгений Алексеев.
Уйбаан УЙГУУРАП,
ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ.
