Чурапчы улууһун спорка ветераннарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ, Чурапчы нэһилиэгин Ытык Сүбэтин чилиэнэ, улуус Бочуоттаах олохтооҕо, 60-70 сыллардаахха спордунан утумнаахтык дьарыктанан, остуол тенниһигэр оҕолорго Саха сирин уонна Дальнай Восток чөмпүйүөнэ, илии-атах оонньууларыгар, сүүрүүлэргэ оройуонугар тэҥнээҕэ суох, “Россияҕа эргиэн систиэмэтин сайдыытыгар киллэрбит кылаатын иһин” уордьан кавалера, Герасим Степанович Платонов пенсияҕа тахсан баран, айар үлэнэн ылсан дьарыктанар. Россия суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ. Бу күннэргэ спорт ветераннарыгар аналлаах “Республика Бочуоттаах спорт бэтэрээннэрэ” кинигэ-альбому бэчээттэтэн таһаартарда.
Түгэнинэн туһанан, бииргэ үөрэммит, оонньобут-көрүлээбит, биир паартаҕа олорбут, күрэхтэһэн илин-кэлин түһүспүт атаһым, соһуччу уонна айар үлэҕэ хорсуннук киирбит, үөлээннээҕим буолбут Герасим Платонов айар үлэтин туһунан билиһиннэрэргэ сананным.
1957-1968 сыллардаахха “ньулубуой” кылаастан саҕалаан, аатырар-сураҕырар оскуола-интэринээккэ уонна Чурапчы орто оскуолатыгар инники күөҥҥэ сылдьар, актыбыыс, үчүгэйдик үөрэнэр, кыайыгаһынан-хотугаһынан, тэҥ саастыылаахтарыгар холобурунан туһанар Гера Платонов сытыы-хотуу, күүстээх-уохтаах, эрчимнээх да буолан, Муоратааҕы Байыаннай Флокка үс сыл подводнай лодкаҕа рядовой састаап үрдүкү старшина званиеҕа тиийэ эҥкилэ суох сулууспалаабыта. Дойдутугар эргиллэн кэлээт эргиэн үөрэҕин бүтэрэн, таһаарыылаахтык үлэлээбитэ, райпоҕа бэрэссэдээтэллээбитэ, мындыр, сатабыллаах салайааччы, “Россия потребкооперациятын туйгуна”, “Россия потребкооперациятын” уордьанын кавалера. Дьонугар-сэргэтигэр киэҥ билиниини, ытыктабылы ылбыта, билигин да ылар.
Уон оҕолоох иллээх ыал амарах аҕалара, тапталлаах кыра-улахан сиэннэр, “мурун бүөлэрэ” хос сиэннэр тулалыыр эйэҕэс эһээлэрэ. Ыараханнык ыалдьан түөрт эппэрээсийэни ааһан, пенсияҕа эрдэ тахсыбыта. Улаатыннартаан, үлэһит оҥортообут, олохторун суолун булуммут оҕолорун көмөлөрүнэн атаҕар туран, олоххо эргиллэн, санаатын сааһылаан, общественнай олоххо көхтөөхтүк кыттар, төрөөбүт-үөскээбит улууһун тутаах киһитэ. Дьиэтигэр-уотугар асчыт киэнэ мааныта. Олоҕун аргыһынаан, эмиэ “ньулубуойтан” биһи бииргэ үөрэммит Людмила Дмитриевнатынаан, остуоллара, хаһан да тиийдэххэ, куруутун өлгөм-тотоойу аһынан-үөлүнэн толору. Төһө да ыалдьыт–хоноһо кэллэҕинэ, маанылаан, астына-дуоһута сынньатан атаараллар. Күһүҥҥү муҥханы тэрийэн бииргэ үөрэммит кылааһын оҕолоругар сыл аайы Чурапчы минньигэс соболорун ыытан, ол үөрүүтэ.
Герасим Степанович сааһыран да баран буоллар, спорка үгүс сыл көлөһүннэрин тохпут улууһун ветераннарын үйэтитэр санааны ылыммыта. Сурукка тиһэр бигэ сыалы-соругу туруоруммута. Дьокуускайга киирэн, оҕолоругар олорон, Саха Өрөспүүбүлүкэтин архыыбыгар үлэлээн, спорт историятын үөрэтэн, документальнай чахчылары, бастакы саҕаланыыларын бэлиэтэнэн, өрдөөҕүтэ бэйэтэ сөбүлээн дьарыктаммыт остуолун тенниһин уонна волейболун тустарынан “Чурапчы теннисистэрэ” уонна “Чурапчы волейболистара” диэн элбэх сэдэх хаартыскалардаах кинигэлэри, 2012 сыллаахха, аан-бастаан, таһаартарбыта.
Онтон сүргэтэ көтөҕүллэн, уопутуран, улахан күрэхтэһиилэр буолалларынан, олох хаамыытыгар сөп түбэһиннэрэн, уруккута маассабай спорка кыттар учуутал, кэлин партия райкомун сэкэрэтээринэн, райсовет бэрэссэдээтэлинэн үлэлээн, оройуоҥҥа спорду өрө туппут салайааччы Михаил Ефимович Пермяков суруйан хаалларбыт үлэтин кэриэстээннэр, бэйэтин кэмигэр оройуон биир бастыҥ спортсмена, волейболиһа, үөрэҕирии салаатын салайбыт Виталий Михайлович Неустроевтыын Чурапчыга ыытыллар “Манчаары XIX оонньууларын” көрсө, “Чурапчы – спорт туоната” диэн 372 страницалаах кинигэни 1000 экземплярынан улуус үбүлээн 2013 с. таһаартарбыттара.
Онтон, ситэ киирбэтэх, көтүтүллэн хаалбыт бэтэрээннэр көрөннөр, биһирээннэр, ахтыылары, дэҥҥэ көстөр хаартыскалары эбии биэрэннэр, “Чурапчы – спорт туоната” кинигэни улуус депутаттарын Мунньаҕын бэрэссэдээтэлинэн үлэлии олорбут Яков Павлович Оконешников дьаһалынан, Виталий Михайлович Неустроевтыын үһүө буоланнар, саҥардан, саҥа форматтаан, иһин-таһын уларытан, байытан биэрбиттэрэ. 642 страницалаах, бэртээхэй спортивнай кинигэ 2018 с. иккистээн күн сирин көрбүтэ.
Ол кэнниттэн, нэһилиэктэртэн саастарын тухары өрөспүүбүлүкэҕэ, Дальнай Востокка да чөмпүйүөннээбэтэллэр, бэйэлэрин нэһилиэктэрин өрө туппут сүрдээх элбэх ветеран-спортсменнары чиэстээн, ахтан, кинилэри үйэтитээри, биирдии нэһилиэктэринэн, ким-хантан төрүттээҕин барыларын арааран, чопчуламмыт “Кинилэр Чурапчыны аатырдыбыттара” диэн кинигэни суруйан бэлэмнээбитин, улуус депутаттарын Муньаҕын бэрэссэдээтэлэ Афанасий Афанасьевич Захаров көҕүлээһининэн, улуус баһылыга Андрей Тимофеевич Ноговицын өйөөннөр, үбүлэнэн, 2019 с. улуус типографиятыгар бэчээттэммитэ.
Айар үлэ умсулҕаныгар ылларан, салгыы ылсан үлэлэһэн, аныгы үйэҕэ ат сүүрдүүтүн спордун көрүҥэ өрөспүүбүлүкэҕэ улахан биһирэбилинэн туһанарынан, Чурапчыга ат сүүрдүүтүнэн дьарыктаммыт тренердэри, ат сүүрдээччилэри, дьон санаатын, сөбүлүүрүн түмэн, хомуйан, билигин сылгы собуоттаах, анаан-минээн дьарыктана олорор “Чурапчы” СХПК дириэктэрэ Николай Афанасьевич Аржаков көмөтүнэн “Чурапчы сүүрүк аттара” диэн кинигэни таһаартарбыта.
Онон, спорт бэтэрээннэрин үйэтитэргэ дьоһун хардыы, бэлэх оҥорор.
Ону таһынан, үбүлүөйдээх кэрэ-бэлиэ түгэннэр элбэхтэр, онно сөп түбэһиннэрэн, Василий Иванович Давыдов, Василий Васильевич Лукин, Михаил Спиридонович Игнатьев курдук араас кэмнэрдээҕи улуус физическэй культураҕа уонна спорка Управлениетын салайааччылара, билигин үлэлии олорор Иван Иванович Оконешников көмөлөрүнэн улуус иһигэр ыытыллар үбүлүөйдээх түгэннэргэ туһуламмыт элбэх спортивнай буклеттары бэлэмнээтэ. Ол өйдөбүнньүктэри бэтэрээннэргэ түҥэтэлээн, бэтэрээннэр үөрүүлэрэ-көтүүлэрэ үгүс.
“Ааспыт үйэ, уонна бу XXI үйэ саҕаланыытыгар баар дьон ааспыты үйэтитэн суруйбатахпытына барыта умнуллан, кэнники ааттара да ааттаммат буоллаҕына, хомолтолоох буолуоҕа уонна эдэр ыччаппытыгар тугу уунуохпутуй?”,- диэн ыйытыылар Герасим Степанович өйүн-санаатын ыга туталлар, долгуталлар, инники үлэтигэр сирдииллэр. Ортоку көлүөнэ дьону холбоон, ситимнээн биэриигэ кыайыылаах, кэскиллээх үлэ буолуо этэ диэн саныыр уонна аны да, итиннэ холонон көрөр баҕа санаалаах.
Былыргыны, ааспыты умнубат буоларга, ыччакка, эдэр салайааччыларга туһаайан Олимпийскай чөмпүйүөн Павел Павлович Пинигин Чурапчыга кэлэ сылдьан эппитин холобур быһыытынан аҕалар: “Эһиги бэйэҕит аттыгытыгар сылдьар бэтэрээннэргитин хаһан даҕаны умнубакка, кинилэр эһигитини үчүгэй суолга үктэммиттэрин салҕаабат, кинилэри чиэстээбэт, кинилэри умнан кэбиһэр буоллаххытына спортивнай ситиһиилэр кэлиэхтэрэ суоҕа”,- диэн бигэтик, чиҥник эппитин хайдах баарынан тиэрдэр.
Ол иһин, эдэр салайааччылар былыргы үгэһи умнубакка, тутуһан, кырдьаҕастары ытыктаан, чиэстээн, кинилэр спортивнай олохторун ыччттар салҕыылларыгар, кинилэр ааттара үйэлэргэ эдэр дьоҥҥо күүс-көмө, кыайыыларыгар кыах эбэр гына оҥороргут эбитэ буоллар сүрдээх туһалаах уонна инникитигэр кэскиллээх буолуо этэ диэн бэйэтин санаатын Герасим Степанович сайа этэр:
- “Саха сиригэр физическэй культура уонна спорт төрүттэммитэ 100 сылын көрсө өрөспүүбүлүкэ спорка ветераннарын туһунан өйдөбүнньүк оҥорорго холонон көрдүм. Биллэн турар, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн ветераннар элбэхтэр, барыларын хайдах да кыайан батарбаккын. Мин сыалым-соругум – кэнники буолбут, “Манчаары оонньууларыгар” Үөһээ-Бүлүүгэ, Чурапчыга, Саха сирин норуоттарын спортивнай оонньууларыгар Намҥа, Аммаҕа мин аттыбар тэҥҥэ санмайдаһан, улуустарын, оройуоннарын ааттарыттан Бочуоттаах делегаттарынан сылдьыбыт 94 спорт бэтэрээннэрэ бэйэлэрин илиилэринэн суруйан, баҕа санааларын эппиттэрин үйэтитии буолла. Биһи кэккэбититтэн туораабыт, биһигини кытта эмиэ тэҥҥэ сылдьыспыт, биһиги ортобутугар номнуо суох буолбут 14 ветераннар киллэрилиннилэр. Дьон өйдөөтүн диэн. Ити улахан оонньууларга ханна сылдьыбыттарын, тугу гыммыттарын таһаардыбыт. Бүгүҥҥү ыарахан, ытылҕаннаах кэмҥэ санааны түһэрбэккэ, инники диэки сүһүөх төһө кыайарынан, сүрэх тугу сүбэлииринэн, спорт ветераннара олоҕу кытта тэҥҥэ анньыһан, үөрэ-көтө тэҥҥэ үлэлэһэн, ыччаттарга холобур буола, чэгиэн-чэбдик сылдьыҥ!”.
Күрэхтэһии бөҕөтүн күрэхтэспит, тапталлаах Сахаларын сирин, тус бэйэлэрин килбиэннээх ааттарын-суолларын соргулаахтык ааттаппыт, Сахабыт сирин спорка бэтэрээннэригэр дьоһун бэлэх оҥоһуллубутунан, үйэтитиллибиттэринэн, аҕам уонна ытык саастаах бэтэрээннэр Герасим Степанович Платоновка, эҕэрдэлэрин тиэрдэллэр, махтаналлар.
Айар аартыгын арыллан истин, олох үрдэллэрин дабайан ис, Герасим Степанович!
Баһылай Посельскай
