Спортивнай оскуола иитиллээччилэрин көрдөрүүлэринэн, тренердэр үлэлэрин түмүгүнэн сыаналанар. Дьыл – хонук. Россияҕа, Сэбиэскэй Сойууска эрэ буолбакка, бүтүн аан дойдуга биллэр уонна билиниллэр, дуулаҕа күүстээхтэри, кус быһыйдары чочуйан, иитэн таһаарар, Саха АССР, РСФСР, ССРС үтүөлээх тренерэ Дмитрий Петрович Коркин аатынан Чурапчытааҕы спортивнай оскуола-интэринээт тэриллибитэ 50 сыла туолуутун өрөспүүбүлүкэ общественноһа үөрүүлээх быһыыга-майгыга бэлиэтээтэ.
Барыта ыкса ситимнээх, дьылҕа айдарыылаах, төлкө төрүөттээх.
Бэйэтин тулатынааҕы олохтоохтору ыраас мууһун уутунан утахтыы, эмис, тотоойу куһунан-андытынан, минньигэс соботунан аһата олорор ытык-мааны Чурапчы күөлүн хоту эҥэригэр, оскуола-интэринээт 60 сыллааҕыта педучилище базатыгар аһыллыбыта. Маҕан оппуохалаах интэринээт дьиэлэрэ ыраахтан киэркэйэн-тупсан көстөллөрө. Үс отделениелааҕа: көҥүл тустууну Дмитрий Петрович Коркин, остуол тенниһин Василий Петрович Захаров, оҕунан ытыыны Павел Михайлович Стасов тренердээн салайбыттара. 1957-1958 үөрэх сылыгар, Чурапчы орто оскуолатын дириэктэрэ Гаврил Дмитриевич Ефимов Одьулууҥҥа нуучча тылын учууталынан үлэлиирин уонна оҕолору, холкуостаах ыччаттары тустуунан дьарыктыырын быыһыгар, ол 12 килэмиэтирдээх сиртэн сатыы, сороҕор сыарҕалаах атынан кэлэн, нэдиэлэҕэ үстэ Чурапчыга баар таҥара дьиэтигэр, онтон «ШКМ» оскуолатын көрүдүөрүгэр дьарыктыыр Дмитрий Петрович Коркины туруорсан Чурапчыга киллэртэрбитэ. Тустууга аналлаах саала туппуттара. Өрөспүүбүлүкэҕэ тыа сиригэр аан бастакы тустуу саалата баар буолбута. Оройуон спорка кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Афанасий Кирикович Софронов тустуу көбүөрүн биэрбитэ. Оройуон салалтата хамсааһын тахсан эрэрин өйдөөбүтэ уонна өйөөбүтэ. Партия райкомун сэкэрэтээрдэрэ Степан Николаевич Ноговицын, Егор Михайлович Филиппов, Илья Павлович Листиков, райсовет бэрэссэдээтэллэрэ Роман Романович Бурнашов, Степан Гаврильевич Охлопков, Михаил Ефимович Пермяков элбэҕи оҥорбуттара. Интэринээт-оскуола дириэктэрэ Алексей Спиридонович Шадрин, Константин Сергеевич Постников, Дмитрий Петрович Коркин буоланнар, уһун сылларга сүрдээҕин тапсан, айымньылаахтык уонна таһаарыылаахтык үлэлээбиттэрэ. Түмсүүлээх бигэ кэллэктиип үөскээбитэ.
Тустуук оҕолор өрөспүүбүлүкэҕэ, Россияҕа тиийэ дьоһун көрдөрүүлэнэннэр, Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин уурааҕынан 1966 сыллаахха ахсынньы 9 күнүгэр спортивнай оскуола-интэринээт аһыллыбыта. Өрөспүүбүлүкэ араас оройуоннарыттан тустуук уолаттар бөҕө кэлбиттэрэ. Кылаас-кылаас лиҥкинэс уолаттар буола түспүппүт. Маҥнай утаа, аллара, Чурапчыга олорон, үөрэнэн, дьарыктаммыттара. Онтон оскуола-интэринээккэ көһөннөр, тустуук уолаттар, дьарыктарын быыһыгар, бэйэлэрин күүстэринэн улахан мас сааланы туппуттара.
Тустуу олус үрдүк таһымҥа тахсыбыта. Куоркун иитиллээччилэрэ Россия, Сэбиэскэй Сойуус, аан дойду, Олимпийскай оонньуулар бары солотуулаах мэтээллэрин ылаттаабыттара. Ситиһии олус сөҕүмэр, баһырхай этэ! Интэринээт-оскуола үлэтэ-хамнаһа аан дойдуга тиийэ сөҕүүнү-махтайыыны үөскэппитэ. Быыкаайык, кытаанах усулуобуйалаах Чурапчы мас дэриэбинэтин өркөн өйдөөхтөр, сэҥээрбиттэрэ. Аатырбыт бөҕөстөр, үтүөлээх тренердэр, бөдөҥ салайааччылар, учуонайдар болҕомтолорун киинигэр турбута, көрөн итэҕэйээри кэлэн үөрэтэн-чинчийэн бараллара. Улуу тренери – Дмитрий Петрович Коркины кытта кэпсэтэн, үлэтин кытта билсэн, астынан, дуоһуйан бараллара. Хорутуулаах дириҥ билиитинэн-көрүүтүнэн, тустууну дьиҥнээхтик таптыырынан, интэринээт оҕолоругар аҕалыы кыһамньытынан, тустууга бэриниилээҕинэн, аан дойдуга тэҥнээҕэ суох эбит түмүк оҥороллоро.
Сахабыт сирин аатырдыбыт дуобаты Чурапчыга Семен Ильич Жирков аан бастаан тахсыылаахтык салайбыта. Дуобаччыт оҕолор Россия, Сойуус «Урожайыгар» тиийэ кыайыылары ситиспиттэрэ. Онтон, 90-ус сыллардаахха Николай Николаевич Кычкин, Мария Никитична Бырдыннырова Россия, Сойуус, Европа, аан дойду сүүһүнэн чөмпүйүөннэрин таһаартаабыттара. Гроссмейстердар баар буоллулар!
Павел Михайлович уонна Тамара Спиридоновна Стасовтар оҕунан ытыыга ССРС уонна Россия 25 маастардарын, ССРС, Россия «Урожайын», «Спартак», «Динамо», ССРС Сэбилэниилээх Күүстэрин чөмпүйүөнэрин, норуоттар икки ардыларынааҕы, Бүтүн Союзтааҕы турнирдар кыайыылаахтарын ииппиттэрэ. Билигин Сергей Захарович Майоров тренердиир. Остуол тиэнниһэ (тр.Василий Петрович Захаров, Светлана Николаевна Башарина, Ньургун Михайлович Сабарайкин), чэпчэки атлетика (тр. Гаврил Федорович Нохтуунускай, Анатолий Иванович Собакин, Алексей Константинович Кардашевскай), буулдьанан ытыы (тр. Иван Степанович Захаров, Сергей Васильевич Петров), волейбол (тр. Виктор Аркадьевич Пермяков, Аграфена Львовна Поротова, Саргылаана Семеновна Оконешникова, Альберт Павлович Бродников), бокс (тр. Николай Капитонович Сивцев, Андрей Геннадьевич Слепцов, Николай Васильевич Павлов), спортивнай акробатика (тр. Дмитрий Иванович Чаҕаан, Николай Петрович Калачев, Марк Николаевич Ушницкай, Эрэл Васильевич Аммосов), аэробика (тр. Мария Юрьевна Былчахова, Дария Владимировна Фомина, Евдокия Ивановна Посельская), атах оонньуута (тр. Иван Иванович Чиркоев) күн бүгүн оҕолору спорка уһуйаллар.
Дьоҕурдаах учууталлар үөрэнээччилэри билии киэҥ аартыгар сирдииллэр. Физик Гаврил Михайлович Яковлев Россия конкурсун кыайыылааҕынан буолары ситиспитэ. Оскуола кэллэктиибэ Россия Гранын хаһаайына.
Үбүлүөйгэ анаммыт дьаһаллар, маастар-кылаастар, аһаҕас уруоктар, көлүөнэлэр көрсүһүүлэрэ көхтөөхтүк ыытылыннылар. «Чурапча. Микрорайон «Спортивный»: события и судьбы» кинигэ бэчээттэнэн таҕыста. Өйдөбүнньүк атрибуттары, буклеттары кэлбит ыалдьыттар ыллылар. Спортивнай оскуола-интэринээти араас сылларга бүтэрбиттэр түмсэннэр, остолобуойдарын минньигэс, тотоойу хааһытын тото-хана амсайдылар, оҕо эрдэҕинээҕи түгэннэрин ахтан-санаан ыллылар. Сойуус уолаттарга көҥүл тустууга икки төгүллээх чөмпүйүөнэ Семен Морфунов; Украина икки төгүллээх, ССРС Сэбилэниилээх Күүстэрин үс төгүллээх чөмпүйүөнэ Гаврил Иванович Каприн; ССРС Сэбилэниилээх Күүстэрин уонна Бүтүн Сойуустааҕы «Спартак» общество оҕунан ытыыга чөмпүйүөнэ Михаил Матвеев; көҥүл тустууга ССРС спордун маастара, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх үлэһитэ Михаил Егорович Друзьянов; «Хотугу Сулус» оҕолорго телерадиоакадемиятын салайааччыта Татьяна Афанасьевна Гоголева; Европа, Үтүө дьулуур оонньууларын кыһыл көмүс мэтээллэрин хаһаайына Василий Гоголев, уо.д.а. буһуу-хатыы оскуолатын ааспыт кыһаларыгар махталларын биллэрдилэр.
Үөрүүлээх быһыыга-майгыга буолан ааспыт мунньахха Чурапчытааҕы республиканскай специализированнай оҕо спортоскуола-интэринээккэ 2005 сылтан дириэктэрдиир Николай Николаевич Гуляев оҥорбут киэҥ хабыылаах, дириҥ ис хоһоонноох дакылаата болҕомтону тарта. Улуус баһылыга Андрей Тимофеевич Ноговицын, өрөспүүбүлүкэ физкультураҕа уонна спорка тэрилтэлэрин салайааччылара, оҕо спорт оскуолаларын эппиэттээх үлэһиттэрэ кыттыыны ылан эҕэрдэлэрин тиэртилэр.
Спортивнай оскуола-интэринээккэ 1991-1999 сылларга дириэктэрдээбит, физкультура уонна спорт институтун төрүттээбит, онтон, 2003-2016 сылларга Саха Өрөспүүбүлүкэтин физультураҕа уонна спорка Госкомспорт бэрэссэдээтэлэ, спорка миниистирэ, билигин бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччыта Михаил Дмитриевич Гуляев үлэлээбит кэллэктиибигэр «УАЗ» массыына сертификатын туттарда.
Өрөспүүбүлүкэ спорка миниистирэ Георгий Русланович Балакшин үс сүрүн түгэни: олимпийскай оонньуулар икки чөмпүйүөннэрин, икки үрүҥ көмүс призердарын, Үтүө дьулуур оонньуулар кыайыылааҕын, гроссмейстердэри бэлэмнээбит оскуола ханна да суоҕун, спорт миниистирин быһыытынан командировкатын аан-бастаан номоххо киирбит Чурапчы спортивнай оскуола-интэринээтиттэн саҕалаабыта салгыы таһаарыылаахтык үлэлииргэ үчүгэй бэлиэ буоларын өрө көтөҕүллэн туран бэлиэтээтэ уонна спортивнай инбэнтээр булунарга икки сүүс тыһыынчалаах сертификаты бэлэхтээтэ.
ССРС, Европа, аан дойду үс төгүллээх чөмпүйүөнэ, ССРС спордун үтүөлээх маастара, Ил Түмэн депутата Павел Павлович Пинигин, чуолаан маннык эттэ:
- Киһи итэҕэйбэт – 50 сыл ааһа оҕуста! Бүгүн учууталларбытын кытта кэккэлэһэ олоробут. Онтон олус үөрэбин. Улуу киһибит, учууталбыт, баспытааталбыт, тренербит Дмитрий Петрович Коркин оҥорон хаалларбыт үтүө дьыалата көлүөнэттэн көлүөнэҕэ үүнэ-сайда турар. Бу спортивнай оскуола-интэринээти бүтэрбиттэр барыбыт кыайыыбыт, ситиһиибит мэктиэтэ! Тоҕо диэтэххэ, чөмпүйүөннэр кыһаларыгар үөрэммит-иитиллибит буоламмыт үрдүктэн үрдүккэ эрэ дьулуһар аналлаахпыт. Бүгүн бу оскуола-интэринээккэ үөрэнэр, эрчиллэр оҕолор, баҕар, улахан спорка чөмпүйүөннээбэтэххит да иһин тус олоххутугар, үлэҕитигэр-хамнаскытыгар ситиһиилээх, кыайыылаах-хотуулаах буоларгытыгар саарбахтаабаппын! Дьулуурдаах буоларга уһуллаҕыт, инниклээххит! Эһиги хайаан да дьоллоох дьон буолуоххут! Биһиги, 1970 сыллаах выпусктар, күн бүгүнүгэр диэри доҕордуубут, бииргэ тутуһан сылдьабыт, бэйэ-бэйэбитигэр көмөлөсүһэбит. Оскуоланы бүтэрбиппит төһө да 45 сыл аастар, төрүт уларыйбатах курдукпут. Ол да буоллар, син сааһырдахпыт дии, онон, бэйэҕитин көрүнэ сылдьыҥ! Ким элбэх доҕордоох – ол дьоллоох!
Спортивнай оскуола-интэринээт бастыҥ үлэһиттэригэр үгүс наҕараада туттарылынна. Үөрүүлээх түгэни сүүс киһилээх хор «Куоркун буочара» ырыанан түмүктээтэ. Көхтөөх уонна эрчимнээх үлэ, олох салҕанар. Саха сиригэр спорт сайдарын туһугар.
Баһылай ПОСЕЛЬСКАЙ
