Олунньу 1-2 күннэригэр өрөспүүбүлүкэ дуобакка-саахымакка киинигэр саха дуобатын төрүттэспит, 1965 с. РСФСР чемпионатын боруонса призера, ССРС чемпионатын финалиһа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин 13 төгүллээх чөмпүйүөнэ, ССРС спордун маастара Николай Николаевич Саввинов 80 сааһын туолуутугар аналлаах өрөспүүбүлүкэ 64 харахтаах нуучча дуобатыгар күрэхтэстилэр.
Үтүө үгэскэ кубулуйбут турнир куруутун элбэх кыттааччыны түмээччи. Ааспыт 2015 сыллаахха буолбут турнирга 81 кыттааччылаах этэ. Бу сырыыга Тааттаттан, Чурапчыттан, Уус Алдантан, Мэҥэ Хаҥаластан, Намтан, Хаҥаластан, Горнайтан, Сунтаартан, Үөһээ Бүлүүттэн, Ньурбаттан, Кэбээйиттэн, Муоматтан, Үөһээ Дьааҥыттан, Дьокуускайтан ветеран дуобаччыттар түмсэн, ол иһигэр өрөспүүбүлүкэҕэ миэстэлэспит ССРС, РФ спордун маастардара Семен Исаков, Василий Кононов, Василий Прокопьев, Иннокентий Аринкин, Дмитрий Сыромятников, пионер сылдьан оҕолорго бастаабыт Марина Лыткина, өрөспүүбүлүкэ чөмпүйүөҥкэтэ Розалия Егорова, маастарга кандидаттар, бастакы уонна иккис разрядтаахтар бу күннээххэ ким үчүгэй бэлэмнээҕин, оонньуур кылааһа үрдүгүн быһаарыстылар.
Саха государственнай уиверситетыгар маҥнайгы компьютеры үлэлэппит, киһи мэйиитин хирургиятыгар электроннай эпэрээссийэни ситиһиилээхтик туттууну киллэрбит, өр сылларга өрөспүүбүлүкэ статистика управлениетыгар уонна пенсионнай сулууспаҕа үлэлээбит математик, программист, экономист, аатырбыт дуобаччыт тэрийэр күрэхтэһиилэрэ сиэдэрэйдэринэн, мындырдарынан сөхтөрөллөр. Үс комплект мэтээллэрдээх, бэйэтин көрүүтүнэн араастаан толкуйдаммыт, үгүс бириистэринэн, грамоталарынан умсугутар уратылаах турнир. Өрөспүүбүлүкэ оҕолоругар эмиэ элбэх бириистэрдээх 24-с турниры бу ааспыт күһүн ыыппытыгар 300-н тахса дуобаччыт оҕолор саастарынан хас да бөлөххө араарыллан кыттыбыттарыттан 100 оҕо илии тутуурдаах, өттүк харалаах тарҕаспыттара.
Турнир тэрээһинин Николай Николаевич бэйэтэ, олоҕун аргыһа ветеринария наукатын доктора Маргарита Семеновна уонна экономист идэлээх кыыстара Айталина Николаевна Саввиновтар дьиэ кэргэн үбүлүүр.
Николай Николаевич кыһылынан суруйар уруучукатынан хас биирдии кыттааччыны арааран-бэлиэтээн, бэртээхэй өйдөбүнньүк хаартыска, кинигэ биэртэлээн, үгүстэри матарбакка кыһаллааччы. Бу да сырыыга оннук буолла. Иллэҥ кэмҥэ үүтээҥҥэ, дурдаҕа ааҕан суоттуохха аналлаах “буруолуу” сылдьар, суоттуургун ыарырҕаттаххына эппиэттэрэ баар сабыс-саҥа “1000 комбинациялар” кинигэлэрэ икки күн устата хамаҕатык бардылар.
Сүүс сааһын уҥуордаабыт ийэтин Акулина Григорьевнаны батан эдэрдии эрчимин, сэргэх өйүн-санаатын тута сылдьар дуобат улахан маастара турнир үөрүүлээхтик аһыллыытыгар-сабыллыытыгар көрдөөх-көрүдьүөс тылларынан күрэхтэһии кыттааччыларыгар махталын биллэрдэ. Сынньалаҥ кэмигэр толору сахалыы астаах-үөллээх сандалы тардылынна, үҥкүү-кэнсиэр көҕүлүттэн тутулунна.
Сүрүн судьуйанан норуоттар икки ардыларынааҕы арбитр, Бүтүн Россиятааҕы категориялаах судьуйа Гаврил Петрович Винокуров үлэлээтэ. Хас биирдии дуобаччыт отуттуу мүнүүтэ, ол эбэтэр биир чаас утарыта олорон сарсыарда 9 чаастан киэһэ 7 чааска диэри ньиргиччи 11 туурга оонньоотулар.
Сындалҕаннаах, сытыы киирсиилэр түмүктэринэн буолбут наҕараадалааһыннар эмиэ бэрт дьиктитик, дьээбэлээхтик буоллулар. Бүтэһик миэстэлэргэ тиксибиттэр аан бастаан наҕараадаланнылар.
Төрдүнэн-ууһунан Хаҥалас улууһуттан уонна Ньурба Мэгэдьэгиттэн силис тардыылаах, Николай Николаевич Саввинов уруута, Чурапчы Дириҥэр физика, математика учууталынан үлэлээбит, эҕэрдэ кэнсиэргэ ыллаан доллоһуппут, билигин 83 саастаах пенсионер Константин Константинович Романов былыргы өбүгэлэрбит үгэстэринэн “бүтэһик киһитэ суох кыайыылаах эмиэ суох буолуо этэ” диэн дьону дэлби күллэртээн, бэйэтэ көрөр сылгытын үөрүн убаһаларын буспут эмис ойоҕосторуттан сэмсэ бириистэри Дьокуускайтан Николай Куприяновка, Хатастан Иван Ивановка, Горнайтан Маргарита Капитоноваҕа үөрүү-көтүү быыһыгар туттартаата.
Киһи барыта араас идэлээх, сөбүлүүр дьарыктаах. Ол сиэринэн, төһө да миэстэлэспэтэллэр, өрөспүүбүлүкэ биллиилээх спортсменнара дуобакка кэлэн күрэхтэһэннэр Николай Николаевич Саввинов илиититтэн анал бириистэри ыллылар. Хайыһар спордугар ветераннарга Россия Кубогын үс төгүллээх кыайыылааҕа, “классикаҕа” Россия үрүҥ көмүс призера, билигин Ижевскэйгэ буолар Россия кубогар бараары сылдьар 65 саастаах Валентина Гаврильевна Саввина; боксаҕа ССРС “Урожайын” чөмпүйүөнэ, ССРС спордун маастара, 64 саастаах Николай Афанасьевич Никитин; көҥүл тустууга Афинытааҕы уонна Польшаҕа буолуталаабыт аан дойду ветераннарга чемпионаттарын үрүҥ көмүс уонна боруонса медалиһа, ветераннарга Россия чөмпүйүөнэ, хапсаҕайга өрөспүүбүлүкэ ветераннарын алта төгүллээх чөмпүйүөнэ, Үөһээ-Бүлүүттэн 66 саастаах Николай Титович Григорьев; уһун сиргэ сүүрүүлэргэ өрөспүүбүлүкэ элбэх төгүллээх чөмпүйүөнэ, призера, Өймөкөөҥҥө 45, 51, кыраадыстаах тымныыларга сүүрүүлэргэ “Тымныы полюһун” күрэхтэһиилэрин аҕам саастаахтарга кыайыылааҕа, Саха сирин спордун маастара Чурапчыттан 73 саастаах Егор Константинович Абрамов анал бириистэри ылаттаатылар.
Оҕо сылдьан Николай Саввинов оскуолатын ааспыт дуобакка маастарга кандидаттар Александр уонна Марина Назаровтар дьиэ кэргэн үбүлээргэ бэйэлэрин эҕэрдэлэрин анаатылар.
Анал биһирэбил бириистэринэн, грамоталарынан барыта 33 киһи наҕараадаланна, олор истэригэр, көтүппэккэ кэлэн көрөр, “ыалдьар” Николай Заровняев, түһүлгэни киэргэппит аҕыс спорт маастардара, 80 саастарын туолбут уонна субу туолаары сылдьар 12 киһи илии тутуурданнылар.
60-69 саастаахтарга Савва Аргунов (Мэҥэ Хаҥалас), Илья Васильев (Хаҥалас), Петр Окоемов (Уус Алдан); 70 үөһэ саастаахтарга Василий Кононов (Хаҥалас), Петр Калачев (Чурапчы), Семен Исаков (Горнай); дьахталларга Розалия Егорова (Нам), Мария Бырдыннырова (Дьокуускай), Татьяна Андреева (Хаҥалас) туһааннааҕынан, бастакы, иккис, үһүс миэстэлэри ылаттаатылар.
Николай Николаевич Саввинов бу ветераннар турнирдарын бэйэтин үбүлүөйдээх саастарыгар биэс сыл буола-буола ыытар. Сааһырыыны, кырдьыыны киэр кыйдаабыт, өркөн өйдөрүн тута сылдьар дуобаччыттар астына-дуоһуйа кэлэн күрэхтэстилэр, улаханнык сэргэхсийдилэр.
Аны биэс сылынан саха аатырбыт дуобаччытын 85 сааһыгар көрсүөхпүт дэһэн үөрэн-көтөн дьиэлэригэр тарҕастылар.
Баһылай ПОСЕЛЬСКАЙ, Sportyakutia.ru
