Ыам ыйын 31 күнүттэн бэс ыйын 3 күнүгэр диэри Покровскай куоракка спорт дыбарыаһыгар, «Трудовые резервы» Бүтүн Союзтааҕы спортивнай тэрилтэ 75 сылын чиэһигэр уонна боксаҕа ССРС спордун маастара, ССРС зонатын чөмпүйүөнэ, РФ идэлээх үөрэхтээһиннэрин бочуоттаах үлэһитэ, Хаҥалас улууһун ытык олохтооҕо, «Аҕа дойду иннигэр үтүөлэрин иһин» II истиэпэннээх уордьан кавалера, спорт уонна педагогическай үлэ бэтэрээнэ Юрий Федорович Федоров бирииһигэр оҕолорго боксаҕа өрөспүүбүлүкэтээҕи турнир ыытылынна.
Манна алта хамаанда, ол иһигэр Нерюнгри, Чурапчы, Мэҥэ Хаҥалас, Уус Алдан, Хаҥалас улуустарын уонна Дьокуускай к. 1№-дээх Оҕо спортивнай оскуолатын иитиллээччилэрэ бааллар. Барыта 86 үүнэн иһэр тирии бэрчээккилээх боксердар саастарынан үс бөлөххө арахсан рингэҕэ күөн көрүстүлэр. Бу турнир ыалдьыттарынан, «РИК» АУо генеральнай дириэктэрэ, «СӨ боксаҕа федерациятын» президенэ П.В.Алексеев, Россия уонна Саха сирин боксаҕа үтүөлээх тириэнньэрэ А.И.Пахомов, ССРС спордун маастара, СӨ үтүөлээх тириэнньэрэ А.А.Тыасытов, Россия спордун маастара, СӨ уолаттарга боксаҕа ыстаарсай тириэнньэрэ В.В.Лисица о.д.а буоллулар. Турнир кылаабынай судьуйатынан, Хаҥалас улууһун боксаҕа федерациятын президенэ, тириэнньэр В.С.Устинов, сэкирэтээринэн Оҕо спортивнай оскуолатын тириэнньэрэ Н.Н.Платонов кимиилээхтик үлэлээтилэр.
Кыра саастаах уолаттартан саҕалаан күрэхтэһии үс күн устата буолла. Бу күрэхтэһиигэ бэйэлэрин улуустарын кыайыылаахтара, хас да өрөспүүбүлүкэ уонна Уһук Илиҥҥи эрэгийиэн чөмпүйүөннэрэ, Россияҕа бастыыр иһин чөмпүйэнээт кыттыылаахтара бааллар. Ыйааһыннарынан улаатан истэхтэрин ахсын, үүнэн иһэр боксердар рингэҕэ киирсиилэрэ сытыырхайан, охсоллоро күүһүрэн иһэр. Ол да курдук, боксалаһар тиэхинньикэлэрэ, таһымнара үрдүк буолан бэрт хаачыстыбалаах боксаны спортсменнар көрдөрдүлэр. 50 кг ыйааһыннаах оҕолорго эрэллээхтик бастаабыт, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Төхтүрүттэн сылдьар, VII кылааһы үөрэнэн бүтэрбит Харысхан Ноговицын турнир туһунан санаатын маннык үллэһиннэ:
- Мин боксанан үс сыл эрчилинним, тус тириэнньэрим Владимир Афанасьевич Петров диэн. Өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтигэр ыйааһыммар үс төгүл бастаабытым. Уһук Илиҥҥи эрэгийиэн күрэхтэһиитигэр кытта сылдьыбытым. Бу турнирга бастыыр иһин киирсиигэ Дьокуускай к. 1№-дээх Оҕо спортивнай оскуолатын иитиллээччитэ Тускул Герасимовтыын боксаластым, киниэхэ мин биирдэ хотторон турабын, сытыытык охсор уол. Бу сырыыга, түргэн тэтими тутуһан, биирдии охсуунан утары көрсөн, иккилии уонна үстүү охсуунан субурутан, тактикалаан кыайдым, - диэн сүрүн утарсааччытын, көннөрү кэмҥэ чугас табаарыһын кытта киирсиитин кэпсээтэ.
Россия, Европа чөмпүйүөнэ, Аан дойду чөмпүйэнээтин боруонса призера, Пекиннээҕи Олимпиада боруонса призера, СӨ спорка миниистирэ Г.Р.Балакшин уонна Европа икки төгүллээх чөмпүйүөнэ, Аан дойду чөмпүйэнээтин боруонса призера В.М.Егоров тус тириэнньэрдэрэ, Россия уонна Саха сирин боксаҕа үтүөлээх тириэнньэрэ А.И.Пахомов үүнэн иһэр боксердар турнирдарын сыныйан көрдө. Мин Артур Иннокентьевичтан боксаҕа бастакы хардыыларын туоһуластым:
- Маннык, бу күрэхтэһэ сылдьар уолаттар курдук, биһиги Ньурбаттан оҕо сылдьан, боксанан дьарыктанан хаста да Дьокуускай куоракка күрэхтэһэ кэлэ сылдьыбыппыт. Биһигини Саха сирин үтүөлээх тириэнньэрэ Герасим Алексеевич Быдыгыев Васильев Валентинныын, Иванов Янныын, Иванов Прокопийдыын, Саввинов Кимныын уонна миигин күрэхтэһиигэ ыытааччы. Ол саҕана, Юрий Федорович «Трудовые резервы» спортивнай уопсастыбаҕа үлэлиир этэ, кинилэр уопсайдарыгар элбэхтик хоммуппут. Оччолорго ГПТУ-1 этэ, ити сахха Валерий Керемясов, Гриша Христофоров диэн тустууктар, Миша Валь диэн боксер уолаттар бааллара. Бу уопсастыбаҕа кыахтаах уолаттар элбэхтэрэ, итилэри барытын Юрий Федорович салайан-сүрүннээн сылдьыбыта. Иккис үчүгэйдик өйдүү-саныы сылдьар түгэним, Юрий Федорович миигин Сэбиэскэй аармыйа кэккэтигэр сулууспалаан кэлбитим кэннэ, аатырар боксаҕа улахан оскуолалаах Волгоград куоракка үөрэххэ ыыта сатаабыта, ол дьиэтээҕи кыһалҕабынан кыайан быһаарыллыбатаҕа. Билигин үгүс сыллар ааспыттарын кэнниттэн, сиппит-хоппут тириэнньэр буолан баран, олус үтүө тылларынан ахта-саныы сылдьабын. Онтон бу турнир туһунан этэр буоллахха, боксаҕа СӨ үтүөлээх тириэнньэрэ В.В.Пудов, В.С.Устинов, К.В.Тимофеев о.д.а. тириэнньэрдэр ситиһиилээхтик үлэлииллэр. Хаҥалас улууһугар уруккаттан күүстээх боксердар иитиллэн тахсаллар. Семен Степанов Россия боруонса призера, норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастарын нуорматын бэрт кыранан толорботоҕо, билигин оскуола үөрэнээччитэ Коля Пшенников кэскиллээх боксер, - диэтэ.
Турнир информатор судьуйата, боксаҕа ССРС спордун маастара, Саха өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх тириэнньэрэ А.А.Тыасытов:
- Миигин боксаҕа уһуйбут киһинэн Юрий Федорович Федоров буолар. Мин Хабаровскайдааҕы физкультура институтугар үөрэнэммин, бокса тириэнньэрин уонна физкультура преподавателин дипломун ылан, маҥнай үлэлии кэлэрбэр Юрий Федорович «Трудовые резервы» спортивнай уопсастыбаҕа бэрэссэдээтэлинэн үлэлии олорор этэ. Кини миигин үлэҕэ ылан үс сыл тириэнньэринэн үлэлээбитим. Ити сылларга Сэбиэскэй Сойуус таһымнаах күрэхтэһиилэргэ кыттаммын, ССРС спордун маастарын нуорматын толорбутум. Ньурбаҕа аан – бастакытын ыытыллыбыт, боксаҕа улахан дьоҥҥо өрөспүүбүүкэ аһаҕас күрэхтэһиитэ буолбута, онно улахан дьоҥҥо саҥа кыттыбытым. Мин оччолорго X кылааска үөрэнэ сылдьарым. Финалга Юрий Федоровичтыын киирсэрбитигэр кини миигин кыайбыта, кыайан баран мин илиибин көтөхпүтэ уонна «Бу кэскиллээх, күүстээх боксер буолуоҕа», диэн көрөөччүлэргэ эппитэ. Ол саҕаттан кини, оҕону-ыччаты иитэр педагог буолара биллэрэ. Мин кинилиин тэҥҥэ киирсибиппиттэн астыммытым. Кини эһиилигэр Сэбиэскэй Сойуус чөмпүйэнээтигэр V миэстэ буолбута, сиппит-хоппут маастар этэ. Онтон, турнир туһунан этэр буоллахха, Покровскай к. бастакы мэра Н.С.Рафаилов көҕүлээһининэн саҕаламмыта, XXXI төгүлүн ыытылынна. Бу күрэхтэһиигэ араас сылларга саха биллиилээх, аатырбыт боксердара бары кыттыбыттара. Ол курдук, Анатолий Филиппов, Георгий Балакшин, Афанасий Поскачин, Василий Егоров, Айтал Дьяконов онтон да атыттар манна рингэҕэ тахсыбыттара, - диир Александр Афанасьевич уонна турнир эдэр боксердарга үчүгэй оскуоланан буоларын бэлиэтээтэ. Онтон Юрий Федорович бүгүҥҥү турнирга кыттыбыт эдэр боксердар тыыллан-хабыллан, үүнэн – сайдан тахсаннар, сотору кэминэн Аан дойду, Европа, Азия күрэхтэһиилэрин кыайыылаахтара уонна олимпийскай оонньуулар чөмпүйүөннэрэ буолалларыгар күүскэ эрэнэр.
Спорт уонна педагогическай үлэ бэтэрээнэ Юрий Федорович Федоров бирииһигэр оҕолорго боксаҕа өрөспүүбүлүкэтээҕи турнир кыайыылаахтара уонна призердара
2008 сыллаах төрүөх уолаттарга
28 кг. 1- кы миэстэ – Пашков Максим (Нерюнгри, «Боотур»), 2- с миэстэ – Яковлев Арсен (Мэҥэ Хаҥалас), 3-с миэстэ – Потапов Кирилл (Покровскай к) уонна Чупров Мир (Ой).
2006-2007 с.т.
28 кг. 1- кы миэстэ – Устинов Костя (Покровскай к.), 2- с миэстэ – Петров Алеша (Чурапчы), 3-с миэстэ – Олесов Данил (Мохсоҕоллоох) уонна Герасимов Ярослав (Покровскай к.).
32 кг. 1-кы миэстэ – Данилов Ден (I Дьөппөн), 2- с миэстэ – Давыдов Данил (Покровскай к.), 3-с миэстэ – Хотов Родион (Нерюнгри, «Боотур») уонна Паров Ариан (Нам).
34 кг. 1- кы миэстэ – Старостин Коля (Мэҥэ Хаҥалас), 2- с миэстэ – Ефимов Ваня (Покровскай к.), 3-с миэстэ – Попов Рустам (Ой) уонна Пономарев Вадим (Чурапчы).
36 кг. 1- кы миэстэ – Карамзин Ренат (Мэҥэ Хаҥалас), 2- с миэстэ – Куфтерин Тимофей (Нерюнгри, «Боотур»), 3-с миэстэ – Соломонов Кирилл (Ой) уонна Аргунов Кирилл (Покровскай к.).
38 кг. 1- кы миэстэ – Соломонов Гена (Уус Алдан), 2- с миэстэ – Черенев Кирилл (Мохсоҕоллоох).
40 кг. 1- кы миэстэ – Слепцов Стас (Уус Алдан), 2- с миэстэ – Уваровскай Ярик (Ой), 3-с миэстэ – Никифоров Айтал (Чурапчы) уонна Попов Мирослав (Нам).
2004-2005 с.т.
32 кг. 1- кы миэстэ – Неустроев Валерий (Мэҥэ Хаҥалас), 2- с миэстэ – Исаков Андрей (I Дьөппөн).
36 кг. 1- кы миэстэ – Рожин Максим (Мэҥэ Хаҥалас), 2- с миэстэ – Калитин Дуолан (Уус Алдан), 3-с миэстэ – Федоров Юра (Покровскай к.) уонна Егоров Андрей (Уус Алдан).
40 кг. 1-кы миэстэ - Артамонов Костя (Булгунньахтаах), 2-с миэстэ – Жженых Ваня (Покровскай к.).
43 кг. 1- кы миэстэ – Егоров Витя (I Дьөппөн), 2- с миэстэ – Селясинов Максим (I Дьөппөн), 3-с миэстэ – Ощепков Дыгын (Мэҥэ Хаҥалас) уонна Николаев Данил (Мохсоҕоллоох).
44 кг. 1- кы миэстэ – Яковлев Виталий (Чурапчы), 2- с миэстэ – Егоров Вова (I Дьөппөн), 3-с миэстэ – Егоров Кэскил (Дьокуускай к. 1-кы №-дээх Оҕо спортивнай оскуолата) уонна Лысов Марк (Ой).
50 кг. 1- кы миэстэ – Ноговицын Харысхан (Мэҥэ Хаҥалас), 2- с миэстэ – Герасимов Тускул (Дьокуускай к. 1-кы №-дээх Оҕо спортивнай оскуолата), 3-с миэстэ – Воробьев Алеша (Мохсоҕоллоох) уонна Устинов Матвей (Покровскай к.).
54 кг. 1- кы миэстэ – Пермяков Михаил (Чурапчы), 2- с миэстэ – Скрябин Айаал (Мэҥэ Хаҥалас), 3-с миэстэ – Ярошевскай Ярослав (Нерюнгри, «Боотур») уонна Павлов Денис (Мэҥэ Хаҥалас).
60 кг. 1- кы миэстэ – Радченко Максим (Покровскай к.), 2- с миэстэ – Аксенов Максим (Нерюнгри, «Боотур»).
2002-2003 сс.т.
36 кг. 1- кы миэстэ – Попов Павел (Мэҥэ Хаҥалас), 2- с миэстэ – Нечай Влад (Дьокуускай к. 1-кы №-дээх Оҕо спортивнай оскуолата).
42 кг. 1- кы миэстэ – Китаев Эрик (Мэҥэ Хаҥалас), 2- с миэстэ – Иванов Адам (Мэҥэ Хаҥалас).
44 кг. 1- кы миэстэ – Иванов Валентин (Чурапчы), 2- с миэстэ – Захаров Арсен (I Дьөппөн), 3-с миэстэ – Селясинов Алеша (I Дьөппөн) уонна Львов Айаал (Уус Алдан).
48 кг. 1- кы миэстэ – Мальцев Ян (Мэҥэ Хаҥалас), 2- с миэстэ – Платонов Аверий (II Дьөппөн) .
52 кг. 1- кы миэстэ – Григорьев Артур (Чурапчы), 2- с миэстэ – Никифоров Эрчим (Мэҥэ Хаҥалас).
54 кг. 1- кы миэстэ – Степанов Дьулусхан (Ой), 2- с миэстэ – Новгородов Кеша (Чурапчы), 3-с миэстэ – Константинов Слава (Мохсоҕоллоох).
60 кг. 1- кы миэстэ – Степанов Виктор (I Дьөппөн), 2- с миэстэ – Максимов Түмэн (Ой).
70 кг. 1- кы миэстэ – Сплендер Руслан (Мэҥэ Хаҥалас), 2- с миэстэ – Петренко Дмитрий (Мохсоҕоллоох).
Эр дьон
60 кг. 1- кы миэстэ – Платонов Виссарион (II Дьөппөн), 2- с миэстэ – Абрамов Олег (II Дьөппөн)
Түмүккэ, Мэҥэ Хаҥалас – 9, Хаҥалас – 8, Чурапчы – 4, Уус Алдан – 2 уонна Нерюнгри оройуона – 1-дии чөмпүйүөннэрдээхтэр.
Турнир «Бастыҥ боксера» анал ааты уонна бирииһи туттулар: Покровскайтан Костя Устинов, Чурапчыттан Миша Пермяков уонна Мэҥэ Хаҥаластан Эрик Китаев. Ким күүскэ дьарыктаммыт-эрчиллибит уонна кыайыыга дьулуурдаах ол пьедестал үрдүкү үктэлигэр таҕыста!
Уйбаан УЙГУУРАП,
ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ
