Дима оҕо эрдэҕиттэн олус чаҕылхай тустуук этэ, 14 сааһыгар көҥүл тустууга маастарга кандидат нуорматын толорбута. 90-с сыллар уһулуччулаах бөҕөһө Москва куоракка Бүтүн Арассыыйатааҕы турниры кыайбыта.
Сэтинньи 23 күнүгэр Булгунньахтаахха З.С. Иванов аатынан спортивнай саалаҕа улаатан эрэр уолаттарга көҥүл тустууга Дима Алексеев сырдык кэриэһигэр, I Малдьаҕар нэһилиэгин баһылыга Д.А. Уваров бирииһигэр аһаҕас өрөспүүбүлүкэтээҕи турнир көбүөрэ тэлгэннэ.
Күрэхтэһиини Дима Алексеев дьиэ кэргэнэ, аймахтара, оскуолаҕа бииргэ үөрэммит оҕолоро, доҕотторо уонна Хаҥаластааҕы оҕо спортивнай оскуолатын салалтата (дириэктэр В.П. Громов, спорт чааһыгар солбуйааччы Д.Ф. Федоров) тэрийэн ыыттылар. Манна кылаабынай судьуйанан спортивнай оскуола Булгунньахтааҕы филиалын тириэньэрэ А.М. Сивцев, сэкирэтээринэн тириэньэр, өрөспүүбүлүкэтээҕи категориялаах судьуйа Г.Д. Дмитриев үлэлээтилэр.
Бу түһүлгэҕэ Сахабыт сирин сэттэ хамаанда ол иһигэр Дьокуускай куораттан, Мэҥэ Хаҥалас, Чурапчы, Уус Алдан, Нам, Кэбээйи, Хаҥалас улуустарыттан, барыта 165 үүнэн иһэр бөҕөстөр көбүөргэ таҕыстылар. Бүгүҥҥү күрэхтэһии түөрт сааһынан бөлөххө арахсан ыытылынна. Кыралар 9-10 саастаахтартан 14-15 саастаах уолаттарга тиийэ бөҕөстөр бааллар. Кыра уолаттар тустуу оскуолатын барбыт улахан уолаттары көрөн, үөрүйэхтэригэр сыстан үтүктэн, утумнааһын салҕанарын курдук былааннаан ыытыллар күрэхтэһии буолла.
Биһиги улууспут оҕолорго сүрүннүүр тириэньэрэ, Сэбиэскэй Сойуус Сэбилэниилээх күүстэрин чөмпүйүөнэ Анатолий Петров элбэх оҕону аҕалан туһуннара сылдьар, күрэхтэһии туһунан санаатын бу курдук үллэһиннэ:
- Улууспутугар маннык элбэх кыттааччылаах өрөспүүбүлүкэ таһымнаах, икки көбүөрүнэн күрэхтэһии буолбатаҕа ыраатта. Дьокуускай куораттан олус күүстээх хамаанда кэллэ. Манна 3-с №-дээх спортивнай оскуолаттан, Захаров аатынан тустуу оскуолатыттан, 33-с №-дээх оскуолаттан уонна Мархаттан бааллар. Бу оҕолор ортолоругар Уһук Илиҥҥи эрэгийиэҥҥэ тустуубут оҕолор бааллар, өрөспүүбүлүкэ чөмпүйүөннэрэ, призердара кэлбиттэр. Биһиги улууспут оҕолоро Покровскай к., Хачыкаат, II Дьөппөн, Нөмүгү, Булгунньахтаах уонна улууспут уһук нэһилиэгиттэн Иһиттэн тустууга баҕалаах уолаттар бааллар.
Билиҥҥи кэмҥэ оҕолорбут көҥүл тустууга сыһыаннарын туһунан, норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара, Дьокуускай к. 3-с №-дээх спортивнай оскуола тириэньэрэ Николай Яковлев:
- Биһиги спортивнай оскуолабытыттан 24 оҕону аҕаллым. Улуустартан элбэх оҕо кэлбит, онон хас биирдии саҥа тустан эрэр уолаттарга бэрт туһалаах күрэхтэһии буолла. Бу уолаттар эрчиллиилэригэр көтүппэккэ санааларын, болҕомтолорун өссө күүскэ ууран дьарыктаныахтарын наада. Манна Сангаартан кэлбиттэр оҕолор, кинилэри норуоттар икки ардыларынааҕы спорт маастара А.О. Иванов аҕалтаабыт. Сангаартан оҕолор кэлбиттэрин, мин саҥа көрдүм. Онон, тустуубут географията кэҥээн иһэр. Бүлүүгэ бүгүн эмиэ күрэхтэһии буола турар, ол иһин Бүлүү бөлөх улуустара уонна горнайдар кэлбэтэхтэр. Оҕо тустуутун туһунан этэр буоллахха, биһиги дагестаннары ситэ иликпит. Кинилэр көрдөрүүлэрэ, ситиһиилэрэ улахан дьоҥҥо эрэ буолбакка, оҕолорго эмиэ уһулуччу түстүлэр. Кинилэргэ уол оҕо барыта тустуохтаах, эр киһи буолуохтаах диэн иитиилэрэ оннук.
Бэрт сытыы киирсиилэр, тыҥааһыннаах хапсыһыылар буоллулар. Манна көрдөххө, тириэньэрдэр оҕолорун сүрдээҕин толкуйдаан тустарга, албастары кэмигэр оҥорорго бэлэмниир буолбуттар. Кыра уолаттар ытыы-ытыы тустаннар кыайыыга дьулустулар, улахан уолаттары көрөннөр сайдыыга таластылар. Биһиги улууспутуттан бэрт сытыы, бэлиэ хамсаныылаах, ураты буочардаах тустуук уолаттар бааллар эбит. Бэйэлэрин эт саастыылаахтарыгар ыйааһыннарыгар бастаатылар, 2010 сыллаах төрүөх уолаттарга 21кг – Кирилл Дьяконов (Хачыкаат), 24 кг – Глеб Луковцев (Булгунньахтаах), 34 кг - Саша Попов (Булгунньахтаах) уонна 2005-2006 сс.т. бөҕөстөргө 57 кг – Алеша Петров (Булгунньахтаах). Маны сэргэ Булгунньахтаахтан, Нөмүгүттэн, улууспут уһук нэһилиэгиттэн Иһиттэн, илин эҥэр нэһилиэктэрбититтэн Хачыкааттан, II Дьөппөнтөн хастыы да уол миэстэлэһэн санаалара күүһүрэн дьиэлээтилэр.
Уйбаан УЙГУУРАП,
ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ
