Ньургун уолбут Ньургун Давыдов аатынан эдэр бөҕөстөр түһүлгэлэрэ

Тохсунньу 17- 18 күннэригэр Чурапчыга көҥүл тустууга Россия спордун маастара, дэгиттэр спортсмен Ньургун Егорович Давыдов сырдык кэриэһигэр 2005-2006, 2012 сыллаах төрүөх уолаттарга республиканскай турнир быйыл бэһис төгүлүн тэлгэннэ. Турниры Ньургун дьиэ кэргэнэ, аймах-билэ дьоно, истиҥ доҕотторо, бииргэ үөрэммит табаарыстара, үөрэммит Д.П. Коркин аатынан Чурапчытааҕы республиканскай олимпийскай эрэллэри бэлэмниир спортивнай  орто интернат оскуола коллектива көҕүлээн, тэрийэн ыыттылар.

Ньургун Егорович Давыдов – биһиги оскуолабыт 2005 сыллааҕы, Чурапчытааҕы физкультура уонна спорт институтын 2009 сыллааҕы  выпускнига. Кини кыра эрдэҕиттэн спорт араас көрүҥнэрин сэргиирэ. Алын кылаастарга сылдьан бальнай үҥкүүгэ республика чемпиона буолбута уонна Дальнай Восток турнирыгар кыттан, биһирэбил бирииһи ылбыта. Сүүрүүнэн дьарыктанан, Хабаровскай куоракка Саха сирэ-Япония хамаандаларын матчевай курэхтэһиитигэр миэстэлэспитэ.

Онтон тустуук быһыытынан оҕолорго «Боотурдар оонньууларын», В.Н. Гоголев турнирдарын кыайыылаахтара, призердара, Роман Дмитриев хамаанданан кубогын кыайыылааҕа, Дальнай Восток чемпиона, улахан дьонно 66 киилэгэ Николай Николаевич Тарскай аатынан ыытыллар республика чемпионатын боруонса призера буолбута.

Магистратураҕа үөрэнэр кэмнэригэр көҥүл тустууга Смоленскай куорат, уобалас чемпионнарынан буолбута, Россия студеннарын чемпионатыгар кыттыбыта. Бу сылларга кини Россия спордун маастара буолары ситиспитэ. Хапсаҕайга республиканскай турнирдар кыайыылаахтара, призердара, хомуур хапсаҕайыгар «Мамонт» хамаанда чиэһин үгүстүк көмүскээбитэ.

Ньургун олус дэгиттэр этэ. Ол курдук, мас тардыһыытын эмиэ сэҥээрэрэ, Россия турнирын боруонса призера буолбута. Футболга улуус чемпионатын «Лучший нападающий» анал аатын хаһаайына буолан дьонун үөрдүбүтэ.

Кини сырдык аатыгар ыытыллар турнир аан бастаан 2013 сыллаахха Чурапчыга эдэрдэр ортолоругар ыытыллыбыта. Манна 5 хамаанда, 78 беҕөс күөн көрсүбүтэ. «Турнир бастыҥ бөҕөһө» буолбут Ньургун Александров билигин норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара буолла, соторутааҕыта Иранҥа ыытыллыбыт Тахти аатынан норуоттар икки ардыларынааҕы турнир чемпионунан буолан саха тустууну сүгүрүйээччилэрин үөртэ.

Иккис республиканскай турнир 2014 сыллаахха Ньургун Егорович тренер быһыытынан үлэлээбит сиригэр Томпо улууһун киинигэр Хаандыгаҕа ыытыллыбыта. Бу турнир кыра уолаттарга анаан тэриллибитэ.12 ыйааһынҥа 180 боотур эрбии биитин курдук эрийсэн, чулуулара чемпион үрдүк аатын ылбыттара.

Үһүс турнир 2015 сыллаахха Чурапчыга ыччаттар ортолоругар ыытыллыбыта. Манна республика ыччаттарга сүүмэрдэммит хамаандатын бары тустууктара кыттыбыттара. Константин Капрынов, Быйаман Яковлев, Георгий Окороков, Федор Постников, Семен Владимиров, Дьулустаан Сивцев, Максим Толмачев чемпион үрдүк аатын сүкпүттэрэ.

Төрдүс республиканскай турнир 2017 сыллаахха Чурапчыга ааспыта. Манна 111 эдэр бөҕөс 10 ыйааһынҥа чулуу буолар ааты былдьаспыттара. «Турнир бастыҥ бөҕөһө» ааты Уус Алдантан Вова Захаров ылбыта. Биһиги оскуолабыт иитиллээччитэ Дамир Явловскай «Бастыҥ техникатын иһин» бириис хаьаайына буолбута.

Быйылгы бэһис турнирга  11 улуустан 177 эдэр бөҕөс кыттыыны ыллылар. Турнир кылаабынай судьуйатынан норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах судьуйа, Саха республикатын спортивнай тустууга федерациятын толорооччу директора Николай Николаев, секретарынан бэһис сылын Михаил Явловскай үлэлээтилэр.

Күрэхтэһии программата сылтан сыл байытыллан иһэрэ ордук кэрэхсэбиллээх. Ол курдук, бастакы күн оҕолор быйыл оскуоланы бүтэрбиттэрэ 15 сылларын бэлиэтиир Ньургун бииргэ үөрэммит доҕотторун  кытта көрүстүлэр. Турниры тэрийсэ, көрсүһүүгэ кытта кэллилэр сахабыт спордун үрдүк чыпчаалга таһаарсыбыт, билигин да утумнаахтык дьарыктана сылдьар спортсменнарбыт, спортка тирэҕирэн араас идэни баьылаабыт биһиги выпускниктарбыт: ох саанан ытыыга норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара Михаил Филатов, көҥүл тустууга  Россия оҕолорго, эдэрдэргэ  чемпионнара, улахан дьоҥҥо үрүҥ көмүс, боруонса призердара Тимур Пестерев, профессиональнай охсуьууларга, аныгы панкратионҥа «Дальневосточный рубеж», “Вызов Амура” норуоттар икки ардыларынааҕы турнирдар кыайыылаахтара, хапсаҕайга «Саха АРЕНА” үс төгүллээх кыайыылааҕа, республика чемпиона Игнат Андросов, икки тустуу маастардара Пантелеймон Наумов, Денис Сивцев, Рустам Машарипов, сахалар киэн туттар күрэхпит «Дыгын оонньууларын” кыайыылааҕа, сүүрүүгэ Дальнай Восток чемпиона Петр Старостин. Росгвардия байыаһа Рустам Машарипов Саха сириттэн бастакынан краповай берет кэтэр быраабы ылбыт офицерынан буолар. Бу киэһэҕэ Рустам оҕолорго бойобуой экипировкатын аҕалан көрдөрбүтэ уолаттар интэриэстэрин тарта. Онтон «Якутия” авиакомпания көтөр аалын хамандыыра, көҥүл тустууга спорт маастарыгар кандидат Петр Саввинов кэпсээнин бары да сэргии иһиттилэр. Выпускниктар дьарыкка, үөрэххэ туһуламмыт наадалаах сүбэлэри биэрдилэр, ыйытыыларга хоруйдаатылар, оскуолатааҕы доҕордоһуу олоххо эмиэ тирэх буоларын кэпсээтилэр. Күрэхтэһии спонсордара, оскуолабыт выпускниктара, урбаанньыттар Алдантан Лазарь Егоров, Дьокуускайтан Дархан Макаров оскуолаларыгар махталларын эттилэр, оҕолорго ситиһиилэри баҕардылар.

Турниры   үөрүүлээхтик аһыыга эдэр тустууктарга анаан тыл эттилэр: «Ил Түмэн» государственнай мунньах депутата, педагогическай наука доктора М.Д. Гуляев, Чурапчы улууһун тустууга федерациятын председателэ, Саха республикатын промышленностка уонна геологияҕа министрин бастакы солбуйааччы М.А. Кириллин, Д.П. Коркин аатынан республиканскай олимпийскай эрэллэри бэлэмниир спортивнай интернат оскуола директора Н.Н. Гуляев.

Икки күннээх күрэхтэһии түмүгүнэн кыайыылаахтар ааттаннылар, спонсордар олохтообут эгэлгэ бириистэрин ылан үөрдүлэр-көттүлэр. Быйыл ураты түгэнинэн кырачаан, бастакы кылаас уолаттарыгар анаан ыйааһын баара буолла. Ол курдук, 2012 сыллаах уолаттарга 30 киилэҕэ дылы 5 бөҕөс тустубутуттан чемпион үрдүк аатын Амматтан Лука Данилов ылла. Кини тренеринэн биһиги оскуолабыт выпускнига Степан Скрябин буолар. Биһиги, учууталлара, Степан Михайлович аҕатын, Саха республикатын үтүөлээх тренерэ Михаил Степанович Скрябин туйаҕын хатаран, айымньылаахтык үлэлии-хамсыы сылдьарын көрөн, олус үөрдүбүт. Кини бу күрэхтэһиигэ үс чемпионнаах, биир призердаах уонна «Бастыҥ судьуйа» анал ааты ылла. Бу ыйааһынҥа иккис миэстэни Дьокуускайтан Айтал Андросов ылла. Кини республика бастыҥ бөҕөһө Игнат Андросов төрөппүт уола. Игнат доҕорун турнирыгар уолун аҕалан туһуннарбыта эмиэ олус үөрүүлээх.

Ыйааһыннарынан кыайыылаахтарга Ньургун мөссүөннээх мэтээллэр, сыаналаах бэлэхтэр туттарылыннылар.«Бастыҥ тренер” аат Ануфрий Аржаковка ананна, «Турнир бастыҥ бөҕөһө” Чурапчыттан Арсен Халгаев буолан, Ньургун убайа Дьулустаан Егорович бииргэ үөрэммит доҕотторо олохтообут анал бириистэрин циркуляр эбиини бэлэх тутта. Арсен Тааттаттан сылдьар, эмиэ биһиги оскуола выпускнига Андрей Халгаев уола буолар. “Бастын техникатын иһин” бириис Артем Петровка (ДЮСШ-3), “Түргэн кыайыы” Витя Свешниковка (Аллараа Бэстээх) ананнылар. “Кэскиллээх бөҕөһүнэн” Витя Иванов (Амма) ааттанан, Ньургун Егорович до5отторо Петр Егоров, Николай Иванов, Василий Тихонов  илиилэриттэн 5 тыһыынча харчынан бирииһи ылан үөрдэ-көттө.

Биир бэлиэ түгэнинэн чемпионнарга эбии сыаналаах бириистэри сэрэбиэй быһыытынан туттарыы буолла. Ол курдук, кыайыылаахтар телевизордары, велосипеды, «Адидас” маҕаһыынҥа 10 тыһыынчалаах сертификаты (Спонсор “Эверест” ыраас уунан хааччыйар компания директора Д.Ю. Макаров), о.д.а сыаналаах бириистэри үллэһиннилэр. Онтон көрөөччүлэр ортолоругар оонньоммут велосипед бирииһи турнир солбуллубат комментатора, Саха республикатын үтүөлээх тренерэ Е.И. Яковлев сүүйдэ.

Маны таһынан улахан уолаттарга хапсаҕайга муҥутуур кыайыылааҕы быһаарар күрэх ыытылынна. Манна кыайыылааҕынан 10 кылаас үөрэнээччитэ, Ньурбаттан сылдьар Виталий Николаев буолан, Лазарь Егоров туруорбут «Штиль” бензопилатын бэлэх тутта.

Ньургун Егорович төрөппүттэрэ: аҕата, Саха Республикатын үөрэҕириитин туйгуна, “Гражданскай килбиэн” бочуоттаах бэлиэ хаһаайына Егор Иннокентьевич Давыдов, ийэтэ, Россия уопсай үөрэхтээһинин бочуоттаах үлэһитэ Надежда Константиновна Давыдовтар турнир бары тэрийээччилэригэр, оскуола директорыгар Н.Н. Гуляевка, директоры спортивнай үлэҕэ солбуйааччы Е.Д. Аржаковка,  бириистэри туруорбут бары тэрилтэлэргэ, бииргэ үлэлиир, үлэлээбит коллегаларыгар, аймах-билэ дьонноругар, Ньургун оскуолаҕа, институтка бииргэ үөрэммит, бииргэ улааппыт оҕо сааһын доҕотторугар, оскуолабыт выпускниктарыгар, учууталларыгар, иитээччилэргэ, тренердэргэ ис сүрэхтэн тахсар махтал тылларын эттилэр. Оскуолабыт ветеран учууталлара А.Н. Кузьмина, М.А. Егорова хас тэриллэр күрэхтэһиилэргэ тус бэйэлэрин аатыттан баҕа өртүнэн анал харчынан бириис туруораллара холобур буолар. Кинилэр суолларын батыһан, эдэр көлүөнэ учууталлар, иитээччилэр эмиэ өйөбүл буолаллара хайҕаллаах суол.

Ньургун Егорович Давыдов сырдык кэриэһигэр ыытыллар турнир өссө баай историяланыа диэн биһиги эрэнэбит уонна аныгыскы турнирга көрсүөххэ дылы диибит.

Ньургун Егорович Давыдов кэриэһигэр ыытыллыбыт төрүөх уолаттар ортолоругар V республиканскай турнир кыайыылаахтара уонна призердара, Чурапчы, тохсунньу 17-18 күннэрэ, 2020 с.

Д.П. Коркин аатынан Чурапчытааҕы республиканскай олимпийскай эрэллэри бэлэмниир спортивнай орто интернат оскуола пресс киинэ