Николай Захаров-Сахаачча аатынан Амматааҕы оҕо спортивнай оскуолатын эдэр бөҕөстөрө, уопсайа 26 оҕо, олунньу 8 күнүттэн кулун тутар 1 күнүгэр диэри Дагестан республикатыгар Хасавюрт куоракка «Cпартак» спортивнай оскуолатыгар дьарыктанныбыт.
Биһиги оскуолабыт Дагестаны кытта 2006 сыллаахтан үлэлиир. Маны барытын саҕалаабыт уонна уонтан тахса сыл устата олоҕун тиһэх күннэригэр диэри ыкса сибэстээхтик үлэлэппит киһибитинэн Илья Анатольевич Солдатов буолар. Коллегабыт, доҕорбут олохтон туораабытын кэнниттэн, уустук кэмнэри аастыбыт. Үлэбитин сүрүннээн сылдьыбыт киһибит суох буолбутун кэнниттэн барыта тохтоон хаалбыт курдук буолбута. Хайа диэки барабыт, туохтан тугу саҕалыыбыт диэн мунан-тэнэн да ылбыппыт. Кини: «Ханнык да кэмҥэ, хайдах да балаһыанньаҕа тустуу биир сиргэ тохтоон туруо суохтаах”, - диэн наар этэрэ. Онон сирдэтэн, Илья Анатольевич Дагестаны кытта үлэтин хайаан да салгыахтаахпыт диэн санааны ылынан, тэринэн 26 оҕону илдьэ манна кэлбиппит. Илья Анатольевыһы кытта биһиги Хасавюрка хаста да сылдьыбыппыт. Кини тэрээһин үлэтиттэн саҕалаан, миэстэтигэр Дагестан дьонун-сэргэтин кытта хайдах үлэлиирин, кэпсэтэрин, күүстээх дьарыктан оҕолору самнарбат, сүрэхтэрин астарбат курдук хайдах тутан эрчийэрин – барытын көрөн-истэн элбэххэ үөрэммит эбиппит. Бу сырыыга бэйэбит кэлэн, кини үлэтин уопутун барытын туһанныбыт. Илья Анатольевич биһиэхэ иҥэрбитэ, биэрбитэ олус элбэх эбит. Аны урукку өттүгэр «Спартакка» хаста да сылдьыбыт оҕолорбут Хасавюрка баралларын истэннэр сирэйдиин-харахтаан сырдаан ылыммыттара, үөрбүттэрэ. Ону көрөммүт бэйэбит да астынныбыт.
“Спартак” оскуола директорынан үлэлээбит РСФСР үтүөлээх тренерэ Алихан Джамалдиновы кытта Илья Анатольевич сүрдээх үчүгэй сыһыаннаахтара. Алихан Алимшайхович олохтон туораабытын кэнниттэн «Спартагы» салайан олорор кини уолун Мухтар Джамалдиновы кытта олус чугас, истиҥ сыһыаны олохтообута. “Тэринэн баран эрэбит, - диэн эрийбиппитигэр. – Ханна сүтэн хааллыгыт? Эһиги Илья сырдык кэриэһин санаан да туран кэлэр эбээһинээстээххит, күүтэбит”, - диэни истэммит, чахчы, сөптөөх быһаарыыны ылыммыт эбиппит диэн санаабыт өссө бөҕөргөөбүтэ. 26 оҕону Хасавюрка илдьэрбитигэр оскуолабыт директора Д.П.Неустроев, улууспут баһылыга Н.А. Архипов, бастакы солбуйааччы И.С. Климентов, “Амма” СППК бэрэссэдээтэлэ А.А. Черноградскай, ОДьКХ Амматааҕы филиалын начальнига А.С. Нестерев, Анаабырдааҕы оҕо спортивнай оскуолатыгар М.В. Платонова көмөлөстүлэр.
«Спартак» директора Мухтар Алиханович, оскуола тренерэ Абдул Биярсланов, оскуола бары коллектива уруккуттан билэр дьоннорун курдук көрсүбүттэрэ уонна: «Дьарык түмүгүнэн Илья аатынан турнирда ыытыаххайыҥ», - диэн этии киллэрбиттэрэ. Бу этиини Илья Анатольевич кэргэнэ Мария Тарасовна, бииргэ төрөөбүттэрэ, аймахтара өйөөннөр, тэрээһин үлэтигэр биһигини кытта ыкса үлэлэһэн, турнир үрдүк таһымнаахтык ааста.
Биир ураты түгэнинэн Саха сириттэн Мэҥэ Хаҥалас, Сунтаар уонна Амма улуустара биир кэмҥэ Хасавюрка түмсүбүппүт буолар. Ол курдук Мэҥэ Хаҥалас улууһун көҥүл тустууга олимпийскай резервэ спортивнай оскуолатын тренерэ, Илья Анатольевич биир саамай иннигэр уктар чугас доҕоро Аркадий Николаевич Тастыгин уонна Сунтаар улууһуттан Павел Павлов оҕолорун кытта “Спартакка” дьарыктана кэлбиттэрэ.
Бу күннэргэ «турнир тоҕо атын сиргэ ыытылынна, дойдутугар өйөөбөттөр дуо» диэн ис хоһоонноох иһитиннэриилэр социальнай ситим нөҥүө элбэхтик тарҕанна. Оннук буолбатах. Дагестаҥҥа эрчиллэ сылдьар кэммитигэр Илья Анатольевич Хасавюртааҕы табаарыстара киллэрбит этиилэрин Амма дьоно өйөөммүт, турнир ыытыллыбыта үйэтитии үлэтин биир улахан хайысхата буолар. Кини хаалларбыт үлэтэ, үтүө аата тустуу саамай сайдыбыт сиригэр биһиги тустууктарбытыгар бигэ тирэҕинэн буолар. Дойдутугар Аммаҕа Илья Анатольевич аатын үйэтитиигэ үлэ ыытыллыаҕа. Тустуу баарын тухары кини аата умнуллуо суоҕа.
ххх
Турнир кыттыылаахтарын Хасавюрт куорат дьаһалтатын физическэй култуураҕа уонна спорка кэмитиэтин салайааччыта, Россия үтүөлээх тренерэ, Аан дойдутааҕы кылаастаах спорт маастар Магомедали Газимагомедов эҕэрдэлээтэ. Кини: “Биһиги бүгүн Саха сириттэн кэлбит ыалдьыттарбытын көрсөбүт. Биһиги куораппытыгар кинилэр биир дойдулаахтарын, Дагестан уонна Саха сирин икки ардыларыгар доҕордоһууну, бииргэ үлэлээһини олохтообут, истиҥ сыһыаны Илья Анатольевич Солдатов кэриэһигэр көҥүл тустууга турнир ыытабыт. Бу – икки норуот өйдөһүүтүн, ытыктабылын, убаастабылын бэлиэтэ. Элбэх омук түмсэн олорор сиригэр, Дагестаҥҥа, норуоттар доҕордоһуулара саамай сыаналанар. Ол иһин бүгүҥҥү ыытыллар турнир биһиэхэ олус улахан суолталаах», - диэн эттэ.
«Спартак» оскуола директорыгар Мухтар Джамалдиновка, тренер Абдул Биярслановка Амма улууһун дьаһалтатын Махтал суругун, Амма туһунан кэпсиир кинигэни, саха быһаҕын, маны таһынан турнир тэрээһинин иһин Илья Анатольевич дьиэ кэргэнэ, бииргэ төрөөбүттэрэ ыыппыт Махтал суруктарын туттардыбыт.
Саха сирин уолаттарга старшай тренерэ, Хасавюрка Магомед Гусейнов аатынан спортивнай оскуолаҕа оҕолору дьарыктыы сылдьар Прокопий Семенович Иванов турнир ыалдьытынан буолла.
ххх
Илья Анатольевич турнирыгар 2004-2006, 2007-2008, 2009-2011 уонна 2012 сс. төрүөх уолаттар, барыта 241 бөҕөс, 18 ыйааһыҥҥа күрэхтэстилэр. Мэҥэ Хаҥаластан, Сунтаартан, Амматтан кэлбит оҕолорго, тренердэргэ ордук эппиэтинэстээх буолла. Уолаттарбыт кыахтарын барытын ууран туһуннулар. Уопсай түмүккэ Саха сирин 16 бөҕөһө бириистээх миэстэни ылла. Ол иһигэр Аммалар 11 мэтээллээхпит, үс чемпионнаахпыт. Илья Анатольевич эрчийэн таһаарбыт бэйэтин уолаттара Андрей Мидловец, Миша Нестерев: «Бүгүн саамай долгутуулаах, саамай сыаналаах мэтээли, кубогы ситистибит», - диэн эппиттэрэ тренердэригэр дириҥ ытыктабылларын бэлиэтэ. Андрейдаах Миша Хасавюрка дьарык кэнниттэн Россияҕа бастыыр иһин улахан түһүлгэҕэ тустуохтара.
Кыайыылаахтар грамотанан, мэтээлинэн, чемпионнар мэтээл таһынан кэргэнэ Мария Тарасовна, бииргэ төрөөбүттэрэ, аймаҕа Иосиф Иосифович Новиков дьиэ кэргэнэ үбүлээбит Кубоктарынан наҕараадаланнылар.
Амма тустуутун сайдыытыгар ис сүрэҕиттэн «ыалдьар», Илья Анатольевич убайа, биир дойдулааҕа, “Мосты Севера” ООО тэрийээччитэ, СР норуот хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, СР суол хаһаайыстыбатын бочуоттаах үлэһитэ Прокопий Павлович Николаев ыыппыт 2000-лии тыһыынча суумалаах сертификаты турнир бастыҥнара - Дамир Сергеев (Амма), Андрей Мидловец (Амма), Юлиан Сильвестров (Мэҥэ Хаҥалас), Эльдар Поднебесов (Сунтаар), Магомед Бисултанов (Дагестан), Убайдулла Зайнулабидов (Дагестан) Джамал Ойсунгуров (Дагестан), Джамал Акаев (Дагестан), Магомед Рамазанов (Дагестан), Али Батиров (Дагестан) туттулар. Прокопий Павлович уопсай тэрээһиҥҥэ анаан 5000 солк. харчынан эмиэ көмөлөстө.
Турнир үрдүк таһымнаахтык барарыгар биир бастакынан өйөөбүт Илья Анатольевич кэргэнигэр Мария Тарасовна Солдатоваҕа, бииргэ төрөөбүттэригэр аймахтарыгар, Прокопий Павлович Николаевка, грамотатын, мэтээлин, кубогын, баннерын макетын – барытын Амма тыынын иҥэрэн оҥорбут «Амма олоҕо» хаһыат верстальщигар Максим Харитоновка дириҥ махталбытын тиэрдэбит.
Афанасий АДАМОВ, Василий МАКСИМОВ, Николай Захаров-Сахаачча аатынан Амматааҕы оҕо спортивнай оскуолатын көҥүл тустууга тренердэрэ.
Чемпионы и призеры Открытого турнира по вольной борьбе среди юношей памяти тренера-преподавателя Амгинской ДЮСШ им. Н. Захарова-Сахаачча, отличника образования РС(Я) Солдатова Илья Анатольевича, посвященного 75-летию Победы ВОВ
28-29 февраля 2020 г., г. Хасавюрт, Республика Дагестан
Весовая категория до 23 кг., 2012 г.р.
I место - Умаев Давуд (Спартак, Дагестан)
II место - Пашаев Мохмад (Спартак, Дагестан)
III место - Сергеев Дамир (Якутия, Амга); Гереев Халид (Спартак, Дагестан)
Весовая категория до 28 кг., 2012 г.р.
I место - Гайдаров Гайдар (Спартак, Дагестан)
II место - Бурнашев Күндүл (Якутия, Амга)
III место - Темирсултанов Мухаммад (Спартак, Дагестан); Саидов Юсуп (Спартак, Дагестан)
Весовая категория до 25 кг. (2009-2011 г.р.)
I место - Далгатов Гамзат (Спартак, Дагестан)
II место - Закаев Алим (Спартак, Дагестан)
III место - Магомедов Галбаидибир (Спартак, Дагестан); Дамбулатов Имам (Интернат, Дагестан).
Весовая категория до 28 кг., 2009-2011 г.р.
I место - Акаев Рабиль (Спартак, Дагестан)
II место - Алхасов Рамазан (Интернат, Дагестан)
III место - Алсултанов Мухаммад (Спартак, Дагестан); Потапов Дархан (Якутия, Амга)
Весовая категория до 30 кг., 2009-2011 г.р.
I место - Андросов Максим (Якутия, Амга)
II место - Бутаев Сулейман (Спартак, Дагестан)
III место - Рамазанов Мухаммад (Спартак, Дагестан); Максимов Максим (Якутия, Амга)
Весовая категория до 32 кг., 2009-2011 г.р.
I место - Муталимов Дауд (Спартак, Дагестан)
II место - Умаев Дауд (Спартак, Дагестан)
III место - Находкин Тимофей (Якутия, Амга); Усаупхаджиев Мухамад (Спартак, Дагестан)
Весовая категория до 35 кг., 2009-2011 г.р.
I место – Ташев Умахам (Спартак, Дагестан)
II место - Болатов Болат (Спартак, Дагестан)
III место - Рамазанов Мухаммад (Интернат, Дагестан); Батиров Али (Спартак, Дагестан).
Весовая категория до 32 кг., 2007-2008 г.р.
I место – Акаев Джамал (Спартак, Дагестан)
II место - Абахаров Мухамед (Спартак, Дагестан)
III место - Рамазанов Магомед (Спартак, Дагестан); Магомедов Рамазан (Спартак, Дагестан).
Весовая категория до 35 кг., 2007-2008 г.р.
I место – Алсултанов Ахмад (Спартак, Дагестан)
II место - Майркаев Бекхан (Интернат, Дагестан)
III место - Гавдаев Ильяс (Интернат, Дагестан); Атлангериев Ясин (Спартак, Дагестан).
Весовая категория до 38 кг., 2007-2008 г.р.
I место – Поднебесов Эльдар (Якутия, Сунтар)
II место - Манаев Акбар (Спартак, Дагестан)
III место - Бекиев Ихван (Интернат, Дагестан); Яковлев Артем (Якутия, Сунтар).
Весовая категория до 41 кг., 2007-2008 г.р.
I место – Ойсунгуров Джамал (Спартак, Дагестан)
II место - Стручков Эрчим (Якутия, Амга)
III место - Арсаланов Муслим (Спартак, Дагестан); Мустафаев Бийислам (Спартак, Дагестан).
Весовая категория до 44 кг., 2007-2008 г.р.
I место – Салаватов Джундулаах (Спартак, Дагестан)
II место - Магамедов Байсолтан (Спартак, Дагестан)
III место - Абдулгалимов Мухаммад (Интернат, Дагестан); Халиев Бувайсар (Интернат, Дагестан).
Весовая категория до 45 кг., 2004-2006 г.р.
I место – Мидловец Андрей (Якутия, РУКОР, Амга)
II место - Зайнулабидов Убайдулла (Спартак, Дагестан)
III место - Гурьев Герман (Якутия, Сунтар); Майркаев Мухтар (Спартак, Дагестан).
Весовая категория до 48 кг., 2004-2006 г.р.
I место – Гануев Ахмад (Спартак, Дагестан)
II место - Умаров Ахмад (Интернат, Дагестан)
III место - Калачев Никита (Якутия, Мегино-Кангаласский); Малюк Спирид (Спартак, Дагестан).
Весовая категория до 52 кг., 2004-2006 г.р.
I место – Омаров Арби (Спартак, Дагестан)
II место - Алсултанов Абусаид (Интернат, Дагестан)
III место - Акимов Халид (Спартак, Дагестан); Лукин Сеня (Якутия, Амга).
Весовая категория до 62 кг., 2004-2006 г.р.
I место – Исаев Ильяс (Интернат, Дагестан)
II место - Бисултанов Магомед (Интернат, Дагестан)
III место - Шамсудинов Альберт (Интернат, Дагестан); Акавов Ибраним (Спартак, Дагестан).
Весовая категория до 71 кг., 2004-2006 г.р.
I место – Сильвестеров Юлиан (Якутия, Мегино-Кангаласский)
II место - Сазонов Эрхан (Якутия, Амга)
III место - Османов Мусаиб (Спартак, Дагестан); Курбанов Азамат (Спартак, Дагестан).
Весовая категория свыше 71 кг., 2004-2006 гг.
I место – Нестеров Миша (Якутия, РУКОР, Амга)
II место - Гусейнов Шамсулда (Спартак, Дагестан)
III место - Арцухаев Мухаммад (Спартак, Дагестан), Алджиев Муслим (Спартак, Дагестан).
