Манна, түөрт бөлөҕүнэн 2004-2006, 2003-2004, 2001-2002 уонна 1999-2000 с.т. уолаттар туһуннулар.
- Аҕам Геннадий Васильевич Ленин уордьаннаах Москватааҕы үрдүкү судаарыстыбаннай физическэй култуура уонна спорт институтун ситиһиилээхтик бүтэрбитэ. Көҥүл тустууга Москва к.чөмпүйүөнэ, Орджоникидзевскай оройуонугар ССРС спордун биир бастакы маастара этэ. Оттон убайым Олег кыра эрдэҕиттэн спорду таптыыра. Кини көҥүл тустууга араас турнирдар призердара уонна чөмпүйүөнэ этэ. Спорт маастарыгар кандтдат нуорматын толорбута. 2003 с. аҕабыт курдук тириэнньэринэн үлэтин саҕалаабыта, онтон спорду салайан ситиһиилээхтик үлэлээбитэ. Турнирбыт туһунан этэр буоллахха, 2013-2014 сыллардаахха “Альфа” матасссыыкылы Өлүөхүмэттэн төрүттээх Алеша Копылов уонна Орто Халыматтан тардыылаах Ваня Оконешников ылбыттара, кинилэр Аан дойду чөмпүйүөннэринэн буолбуттара. Оттон, 2016 с. “Минскэй” матассыыкылы кэскиллээх тустуукпут Данил Иванов ылан биир дойдулаахтарын улаханнык үөрдүбүтэ. Манна тустубут оҕолортон инникитин эмиэ үгүс чөмпүйүөннэр үүнэн тахсыахтара, киһи быһыытынан үтүө дьон буолуохтара - диэн ахтан ааста уонна үтүө баҕа санаатын тиэртэ турнир сүрүн тэрийээччитэ Сергей Гребнев.
Турнир ааспыт сыллардааҕы кыайыылаахтара, Аан дойду чөмпүйүөннэрэ игирэ уолаттар Петя уонна Алеша Копыловтар ыалдьыт быһыытынан сырыттылар. Күрэхтэһиигэ 140 үүнэн иһэр бөҕөстөр Анаабыртан, Эдьигээнтэн, Муоматтан, Аллайыахаттан, Үөһээ Дьааҥыттан, маны сэргэ Киин, Бүлүү бөлөх улуустартан, Дьокуускай к. уонна Москва куораттан, Красноярскай кыраайтан биирдии бөҕөс кэлэн күөн көрүстүлэр. Кырачаан бөҕөстөр кыайыыга дьулуһан, харахтара уоттанан туран туһуннулар. Улууспут оҕолоро тусталларын, түһүлгэни көрө олорон сыаналаатахха киһи бу чаҕылхай оҕо сылдьар эбит диэн этэр уустук. Ол гынан баран, улууспут Оҕо спортивнай оскуолатын Покровскайдааҕы салаатын тириэнньэрэ А.А.Петров иитиллээччилэрэ ыйааһыннарыгар бастаабыт оҕолору ааттаталаатахха Данил Иванов, Петя Адамов кэскиллээх уолаттар. Оттон Вова Захаров, Олег Давыдов бу сотору буолар 2001-2002 с.т. уолаттарга, Монреаллааҕы олимпиада үрүҥ көмүс призера Александр Иванов бирииһигэр, үөрэнээччилэр спартакиадаларыгар кыттыахтаахтар эбит. Манна өссө эбэн этиэҕи баҕарыллар Россия спордун маастара, кэлиҥҥи сылларга хапсаҕайдаһан тустууга ситиһиилээхтик киирсэр Алексей Дорожкин уола Кирилл үһүс төгүлүн бастаата уонна Гребневтэр Супер бириистэрин «Минскэй» матассыыкыл хаһаайынынан буолла. Мантан салгыы 2004- 2005 с.т. уолаттар эмиэ тустар таһымнара үрдээн иһэрэ харахха быраҕыллар. Итини сэргэ, Г.Д.Дмитриевкэ эрчиллэр, Нөмүгү спортивнай оскуолатын үүнэн иһэр бөҕөстөрө, Булгунньахтаахха тириэнньэрдиир А.М.Сивцев уолаттара үчүгэй тустууну көрдөрдүлэр. 1999-2000 с.т. уолаттарга биһиги уолбут Айсиэн Романов, өрөспүүбүлүкэ хас да төгүллээх чөмпүйүөнэ Егор Захаровтыын финалга тустуулара түһүлгэ киэргэтиитинэн буолла. Киһи кыайар да кыайтарар да, уолбут кыайыыга баҕата улахан этэ, бу сырыыга тэҥ тыҥааһыннаах киирсиигэ хоттордор да үчүгэй тустууну көрдөрдө. Онон сыаналаатахха, улууспутугар оҕо тустуутугар өрө көтөҕүллүү баар. Араас таһымнаах күрэхтэһиилэргэ элбэхтик кыттар, улахан көбүөрдэргэ үгүстүк тахсар буоллахтарына өссө үүнүөхтэрэ, эбиллиэхтэрэ. Оҕолорбут өссө үүнэллэригэр-сайдалларыгар аҥаардас Оҕо спортивнай оскуолатын өйөбүлэ кыра, улуус дьаһалтата үбүнэн-аһынан күүскэ өйүүр кэмэ уолдьаспыт. Салгыы сайыннаран эттэххэ, Дьокуускай к. 3-с №-дээх Оҕо спортивнай оскуолатын иитиллээччилэрэ уһулуччу харахха быраҕыллаллар үчүгэйдик тусталлар, албастарын арааһа элбэҕэ үүнэн-сайдан иһэллэрэ көстөр. Итини сэргэ, бу турнирга оҕо спордугар инники күөҥҥэ сылдьар Мэҥэ-Хаҥалас, Горнай, Ньурба улуустарын оҕолорун көрдөрүүлэрэ үчүгэй.
Түмүктээн эттэххэ, түөрт сааһынан бөлөххө сытыы киирсиилэр, бырахсыылардаах тустуулар буоллулар. Ким элбэх албастаах, кыайыыга дьулуурдаах ол бастаата. Гребневтэр дьиэ кэргэн Супер бирииһи «Минскэй» матассыыкылы быйыл уонна бу иннинээҕи сылларга бастаабыт кэскиллээх тустуукка Кирилл Дорожкиҥҥа анаатылар уонна үөрүүлээх быһыыга-майгыга туттардылар. Бастыҥ тустуук оҕолорго I Дьөппөн (баһылык С.А.Прокопьев), II Дьөппөн (баһылык А.А.Варламов), Ой (баһылык М.И.Васильев), Өктөм (баһылык А.Н.Большаков) нэһилиэктэрин, Мохсоҕоллоох бөһүөлэгин (баһылык А.В.Пермяков ) дьаһалталара, тэрилтэлэр, тус урбаанньыттар С.М.Черняк, Ю.Д.Яковлев, В.Н.Ильин о.д.а үтүө санаалаах үгүс дьон түмсэн-сомоҕолоһон Гребневтэри үйэтитэр түһүлгэҕэ сыаналаах бириистэри туруораннар улахан көмөнү оҥорбуттара хайҕаллаах уонна махталлаах суол.
Уйбаан УЙГУУРАП,
Степан САВВИН хаартыскаҕа түһэриитэ.
