Турнир кылаабынай судьуйатынан көҥүл тустууга ССРС спордун маастара А.А. Петров, сэкирэтээринэн Г.Д. Дмитриев үлэлээтилэр. Турнир сүрүн спонсорынан Мамедов Алиш Забид-оглы генеральнай дириэктэрдээх «Якутцемент» ПХ АУо буолла. Барыта 20 хамаандаттан 149 кэскиллээх бөҕөс күөн көрүстэ.
- Көҥүл тустууга оҕолорго турнир, аҕабыт үтүө аатын үйэтитэн 1992 сыллаахтан ыытыллан барбыта. Быйыл бу аҕам уонна убайым Олег сырдык кэриэстэригэр ыытыллар турнир VI –c төгүлүн тэрилиннэ. Аҕам Геннадий Васильевич уонна убайым Олег Геннадьевич норуот дьонноро этилэр. Кинилэр оройуоммутугар тустуу, уопсайынан спорт сайдыытын туһугар олус ыалдьаллара. Өссө убайым Олег баар эрдэҕинэ бу күрэхтэһии кыра саастаах уонна улаатан эрэр уолаттарга ыытылларыгар сыал-сорук туруоруммуппут. Тоҕо диэтэххэ, бу манна кыттыбыт оҕолор улаатан иһиэхтэрэ, ситиһиилээх буолуохтара. Турнирбыт сыллата кыаҕын ыллар ылан иһэр, ол курдук ыраах Казахстан өрөспүүбүлүкэтиттэн икки чулуу тустуук оҕолор кэлэн үчүгэй тустууну көдөрдүлэр биирдэрэ бастаата, иккиһэ кыл мүччү иккис буолла. Онтон Хабаровскай кыраайтан кэлбит Саша Забридовскай диэн уол тустубут ыйааһыныгар кыайда. Ыраахтан кэлбит бөҕөстөр турнирбытын олус киэргэттилэр. Хоту улуустартан Анаабыртан, Өймөкөөнтөн, Усуйаанаттан, Орто Халыматтан, Үөһээ Дьааҥыттан тиийэ кэллилэр. Өссө үөрүүлээҕэ диэн улууспут уһук нэһилиэгиттэн Иһиттэн биэс үүнэн иһэр бөҕөстөрү физкультура учуутала С.А. Романов аҕалла, кинилэргэ көрөөччүлэр «ыалдьан» да биэрдилэр, - диэн бэрт сэргэхтик билиһиннэрдэ турнир сүрүн тэрийээччитэ Сергей Гребнев.
Турнирга Дьокуускай к. 3-с №-дээх спортивнай оскуолатын иитиллээччилэрэ бэркэ туһуннулар. Кинилэри көҥүл тустууга ССРС спордун маастара, бэтэрээн тустууктарга Аан дойду икки төгүллээх чөмпүйүөнэ, үс төгүллээх үрүҥ көмүс призера, икки төгүллээх боруонса призера, тириэньэр И.С. Кочкин илдьэ кэлбит : - Г.В. Гребнев биһигиттэн аҕа саастаах билэр киһим этэ, кини тустарын көрбүтүм. Күрэхтэһиилэргэ комментарийдыырын үгүстүк истибитим, онно кэпсииригэр дьону үөрдэ-көтүтэ араас үтүө- көрүдьүөс тыллары булан кэпсиирэ билигин номоххо сылдьар. Улахан таһымнаах тэрийээччи этэ. Геннадий Васильевич Саха сиригэр көҥүл тустуу биир бастакы маастардарыттан биирдэстэрэ. Уола Олег бастыҥ үлэһит, улахан спорт тэрийээччитэ этэ, кинини оҕо эрдэҕиттэн билэрим. Турнир туһунан этэр буоллахха, оҕолорго биир саамай үчүгэй тэрээһиннээх, улахан бириистэрдээх турнирынан буолар. Кэлэр нэдиэлэҕэ ыытыллыахтаах олимпийскай чөмпүйүөн, аан дойду үс төгүллээх кыайыылааҕа Павел Пинигин турнирыгар кыттыахтаах оҕолор туста сылдьаллар. Казахстантан уонна Хабаровскайтан тустуук оҕолор кэлэн, бу турнир норуоттар икки ардыларынааҕы курдук буолла. Итини сэргэ, Смоленскай к. Бүтүн Россиятааҕы “Юность России” күрэхтэһиигэ тустубут миэстэлэспит уолаттар бааллар, онон улахан таһымнаах турнир бара турар, - диир Дьокуускай к. 3-с №-дээх спортивнай оскуолатын тириэньэрэ Иннокентий Семенович Кочкин.
Манна ураты тустар буочардаах икки кыра уолу Казахстан өрөспүүбүлүкэтин Кокшетау куоратыттан илдьэ кэлбит тириэньэри, Казахстан спордун маастарын Асан Сунгатович Калижановы көрүстүм: - Биһиги Саха сиригэр аан - бастаан кэллибит. Дьокуускай куоракка Аан дойду кубогын көрбүппүт уонна олимпийскай чөмпүйүөн П.Пинигин турнирыгар кыттыахтаахпыт. Расим Рамиль 30 кг 14 бөҕөстөн бастаата, финалга Дьокуускай к. 3-с №-дээх спортивнай оскуолатын иитиллээччитэ Эрчим Жирковтуун тустубута, бэрт сытыы тэҥ тустууга очукуонан кыайан бастаата. Онтон Казалиев Самат 32 кг ыйааһыҥҥа 9 оҕоттон Чурапчы тустууга оскуолатын бөҕөһүгэр Иосиф Никоновка тэҥ хапсыһыыга хотторон иккис миэстэ буолла. Саха оҕолоро бүтэһиккэ дылы свисток тыаһыар диэри тусталлар эбит. Маннык турнирдарга оҕолор тустуук быһыытынан олус эбиллэллэр. Эһиил бу турнирга Казахстантан элбэх бөҕөһү аҕалыахпыт. Биһиги Алма-Атаҕа олорбут сахаларынан, Монреаллааҕы олимпиада үрүҥ көмүс призерунан Александр Ивановунан уонна икки олимпиада кыттыылааҕа күүстээх тустуук, эһиги биир дойдулааххытынан Леонид Спиридоновынан киэн туттабыт.
Көбүөр кытыытыгар олорон сүбэлиир-амалыыр бастаан тириэньэр дии саныыр киһибин, Дьокуускай куораттан алта оҕолоох (түөрт уол, икки кыыс) ыал аҕатын В.Н. Жиркову манна буолар күрэхтэһиилэргэ өрүү сэргии көрөбүн, ол да курдук чугаһаан билистим: - Бу турнирга уолаттарым иллэрээ сыл иккиэн кэлэн ыйааһыннарыгар бастаабыттара. Улахан уолум боксаҕа көһө сылдьыбыта. Онон биир сыл тохтоон баран тустуутугар төннөн, быйыл ыйааһыныгар Чурапчыга үөрэнэр-эрчиллэр сылдьар Хаҥалас уолугар очукуонан хотторон 14 бөҕөстөн иккис буолла. Онтон, 30 кг тустубут ортоку уолум Эрчим эмиэ иккис буолла, икки сыл аҕа саастаах уоллуун тэҥҥэ тустан хоттордо. Кини күүһэ тиийбэтэ бэйэтэ кыаҕынан үчүгэйдик туһунна. Манна бириистэрэ үчүгэй, сүрүн бирииһи матассыыкылы ылбыт уолаттар инникитин Аан дойду чөмпүйүөннэрэ буолаллар, ити мээнэҕэ буолбатах,-диир аҕа баһылык Виталий Николаевич. Кыргыттара биирдэрэ ох саанан ытыыга сылдьар, биирэ чэпчэки атлетиканан сүүрүүнэн дьарыктанар, кэккэ ситиһиилэрдээхтэр.
Турнир сүрүн спонсорынан буолар, «Якутцемент» ПХ АУо генеральнай дириэктэрэ, Ил Түмэн дьокутаата Мамедов Алиш Забид - оглы уопсастыбаннай көмөлөһөөччүтүн «Якутцемент» матырыйаалынан-тиэхиньикэнэн хаччыйар отдел начальнигын, улуус мунньаҕын дьокутаатын Александр Николаевич Челековы көрсөн кэпсэттим: - Биһиги улахан тэрилтэбит өрөспүүбүлүкэҕэ уонна улууска ыытыллар араас таһымнаах күрэхтэһиилэргэ куруук көмөлөһөр. Онтон бу турниры үгэс курдук өйүүр. Гребневтэр кэриэстэригэр ыытыллар күрэхтэһии, манна көстөрүнэн географията кэҥээн, таһыма үрдээн иһэр. Сергей Геннадьевич аҕатын уонна убайын кэриэстээн оҕолорго анаан маннык улахан тэрээһини ыытарыттан киэн туттабыт. Инникитин чөмпүйүөннэр үүнэн-тахсан иһиэхтэрэ.
Турнирга Уһук Илиҥҥи эрэгийиэн призердара, чөмпүйүөннэрэ, Смоленскай к. Бүтүн Россиятааҕы “Юность России” күрэхтэһиигэ тустубут миэстэлэспит бөҕөстөр кыттаннар күрэхтэһии үрдүк таһымнаахтык ааста. 2004 с.т. уолаттарга, кэлэр 2020 сылга Монголия норуодунай өрөспүүбүлүкэтин киин куоратыгар Улаан-Баатарга ыытыллар «Азия оҕолоро» норуоттар икки ардыларынааҕы спортивнай оонньууларга кыттарга бэлэмнэнии саҕаламмытын көрдөрдө. Бу оҕолорго күрэхтэһии ыытыллан, тириэньэрдэр ханнык бөҕөс хайа таһымҥа сылдьарын чопчу биллилэр. Ордук, Дьокуускай к., Чурапчы улууһа олус күүстээх хамаандалары аҕалбыттар. Ону тэҥэ, Казахстантан, Хабаровскай кыраайтан оҕолор кэлэннэр күрэхтэһиини киэргэттилэр. Хас биирдии хапсыһыыга улахан киирсиилээх, бырахсыылаах тустууну көрдөрдүлэр. Ордук бэйэбит уолбут Кирилл Дорожкин Дьокуускай к. 3-с №-дээх спортивнай оскуолатын иитиллээччитэ Коля Охлопковтыын тустуута олус хатыһыылаахтык, кылбар бырахсыылаах, сытыы уонна кыраһыабай тустуунан буолла. Турнир түмүгүнэн көрдөххө кэскиллээх тустууктар аҕыйаҕа суохтара көһүннэ.
- Кэлиҥҥи сылларга кыайыылаах уолаттары көҕүлүүр сыалтан сүрүн бирииһи, матассыыкыл туруорабыт. 2013-2014 сыллардаахха “Альфа” матасссыыкылы Өлүөхүмэттэн төрүттээх Алеша Копылов уонна Орто Халыматтан тардыылаах Ваня Оконешников ылбыттара, кинилэр Аан дойду чөмпүйүөннэринэн буолбуттара. Оттон, 2016 сыллаахха “Минскэй” матассыыкылы Покровскай куорат уола, биһиги улуус кэскиллээх тустууга Данил Иванов ылан биир дойдулаахтарын улаханнык үөрдүбүтэ. Кини Россияҕа бастыыр иһин күрэхтэһиилэргэ инники күөҥҥэ сылдьар бөҕөспүтүнэн буолар. Биһиги дьиэ кэргэн икки күннээх хатыһыылаах хапсыһыылары көрөн баран, биир санаанан, “Минскэй” матассыыкылы бэйэтин тустуутунан турниры киэргэппит, Саха сирин уонна Уһук Илиҥҥи эрэгийиэн чөмпүйүөнүгэр, элбэх ситиһиилэрдээх кэскиллээх бөҕөскө Амматтан сылдьар Андрей Мидловеска туттарарбытын көҥүллээҥ! Манна тустубут оҕолор инникитин Россия, Европа, Аан дойду уонна олимпийскай оонньуулар чөмпүйүөннэринэн буоллуннар!, - диэтэ Сергей Геннадьевич уонна дохсун ытыс тыаһын ортотугар, өрөгөй ырыатын доҕуһуолугар, уруйдуур «Ураа» хаһыы быыһыгар Андрей Мидловеска күлүүс тылын туттарда. “Минскэй” матассыыкыл хаһаайына Андрей матассыыкылын биирдэ эрэ үктээн собуоттаата уонна үөрүүтүн бу курдук үллэһиннэ: - Мин Амма улууһун Чапчылҕаныттан сылдьабын. Бииргэ төрөөбүттэр сэттэбит, ийэм Мотрена Васильевна дьиэ хаһаайката, аҕам Павел Григорьевич «Сахаспецтранс» тэрилтэҕэ үлэлиир. Көҥүл тустуунан 3 кылаастан ыла эрчиллэбин, тириэньэрим Егор Петрович Скрябин диэн. Бу иннинэ, 38 кг Уһук Илиҥҥи эрэгийиэҥҥэ бастаабытым, - диэн хоп курдук хоруйдаата сырдыгынан сыдьаайан туран матассыыкыл хаһаайына Андрей.
Итини таһынан, турнир сүрүн спонсорынан буолар, «Якутцемент» ПХ АУо сүрүн бирииһин телевизоры «Якутцемент» ПХ АУо матырыйаалынан-тиэхиньикэнэн хаччыйар отдел начальнига, улуус мунньаҕын дьокутаата А.Н. Челеков, Чурапчыга эрчиллэр Нөмүгү нэһилиэгин үүнэн иһэр бөҕөһүгэр Арсен Кононовка үөрүүлээх быһыыга-майгыга туттарда.
Бары ыйааһыннарга миэстэлэспиттэргэ мэтээллэри, грамоталары сыаналаах бириистэри туттардылар, кыайыылаахтарга “Чөмпүйүөн”диэн суруктаах аалай кыһыл лиэнтэни кэтэртилэр. Бастыҥ бөҕөстөргө анал ааттар иҥэрилиннилэр, сыаналаах күндү бэлэхтэр туттарылыннылар.
Түмүктээн эттэххэ, чөл туруктаах олоҕу кэрэһэлиир, көрсүө-сэмэй дьоммут Сергей Геннадьевич кэргэнинээн Вера Артуровналыын, Олег Геннадьевич кыыһа Раиса Григорьевалыын, Евгений Геннадьевич уола Геннадий Гребневтиин бары түмсэн көҥүл тустуу оҕолорго өссө сайдарын туһугар, үрдүк таһымнаах үтүө тэрээһини умнуллубаттыы тэрийэн ыыттылар.
Уйбаан УЙГУУРАП,
Степан САВВИН хаартыскаҕа түһэриитэ.
Геннадий Васильевич уонна Олег Геннадьевич Гребневтэр сырдык кэриэстэригэр, 2004 – 2005 уонна 2006 -2007 сс. төрөөбүт уолаттарга көҥүл тустууга өрөспүүбүлүкэтээҕи турнир чөмпүйүөннэрэ
2004-2005 с.т. уолаттар
35 кг (12 бөҕөс) – Забридовскай Саша (Хабаровскай кыраай)
38 кг (14 бөҕөс) – Самсонов Алеша (Бүлүү)
41 кг (17 бөҕөс) – Мидловес Андрей (Амма)
44 кг (15 бөҕөс) – Кононов Арсен (Чурапчы-Хаҥалас)
48 кг (14 бөҕөс) – Гуляев Петя (Мэҥэ Хаҥалас)
52 кг (8 бөҕөс) – Охлопков Коля (Дьокуускай к. 3 №-дээх спортивнай оскуола)
57 кг (10 бөҕөс) – Николаев Рома (Бүлүү – олимпийскай эрэллэр училищелара)
62 кг (6 бөҕөс) – Гермогенов Игорь (Нам)
68 кг (3 бөҕөс) – Белолюбскай Айтал (Мэҥэ Хаҥалас)
75 кг (5 бөҕөс) – Малышев Ньургун (Дьокуускай к. – олимпийскай эрэллэр училищелара)
85 кг (4 бөҕөс) – Чукров Ньургун (Орто Халыма)
2006-2007 с.т. уолаттар
24 кг (6 бөҕөс) – Голиков Антон (Дьокуускай к. 3 №-дээх спортивнай оскуола)
26 кг (6 бөҕөс) – Ноговицын Айаал (Дьокуускай к.)
28 кг (6 бөҕөс) – Боронов Артем (Мэҥэ Хаҥалас)
30 кг (14 бөҕөс) – Расим Рамиль (Казахстан)
32 кг (9 бөҕөс) – Никонов Иосиф (Чурапчы)
