Сэтинньи 3 күнүгэр Төхтүр нэһилиэгэр тилэхтэригэр тирэхтээх, эрбэхтэригэр эрчимнээх, туппут мастарын ыһыктыбат улаатан эрэр уолаттар ортолоругар 2003-2005 уонна онтон алын саастаах уоланнарга мас тардыһыытыгар күрэхтэһиини Саха өрөспүүбүлүкэтин спордун маастара, икки төгүллээх муҥутуур кыайыылааҕа Н.П. Гоца, Хаҥалас улууһун спорка уонна физическэй культураҕа управлениетын салайааччытын солбуйааччыта Р.Д. Протодьяконов, Төхтүр нэһилиэгин баһылыга К.Нь. Иванов уонна А.Д. Широких аатынан Төхтүр орто оскуолатын дириэктэрэ Г.И. Игнатьев тэрийэн ыыттылар.
Манна Дьокуускай куораттан Баһылай Манчаары аатынан «Модун» национальнай спорт көрүҥнэрин киинин уонна 1-кы №-дээх оҕо спортивнай оскуолатын иитиллээччилэрэ, Нам, Горнай, Хаҥалас улуустарыттан 73 үүнэн иһэр мадьынылар мас тардыһыытыгар күрэхтэстилэр. Күрэхтэһиини үөрүүлээхтик арыйыы кэмигэр Хаҥалас улууһун Оҕо спортивнай оскуолатын дириэктэрин спорт чааһыгар солбуйааччы Д.Ф. Федоров, «Сахаада-спорт» Ассоциация бэрэсидьиэнэ, юридическай наука дуоктара, бэрэпиэссэр, РСФСР уонна РФ спордун маастара А.Н. Ким-Кимэн аатыттан түөскэ кэтиллэр дьоһун бэлиэлэри, Тумул орто оскуолатын урукку дириэктэригэр Н.А. Гаврильевка уонна оҕо спортивнай оскуолатын Нөмүгүтээҕи филиалын тириэньэр-преподавателигэр В.В. Трофимовка дохсун ытыс тыаһын ортотугар туттарда.
Мас тардыһыы күрэхтэһиитэ хара маҥнайгыттан олус сытыытык барда. Кэскиллээх, инникилээх мадьынылар турукка киирэн, тиҥилэхтэринэн тиҥийэн, өрүтэ ойуоккалаан, утарсааччыларыгар суоһурҕана былаан хабарааннык хаһыытаан ылан, тэбинэр маска олорунан кэбиһэллэр. Кыра ыйааһыннаах уолаттартан саҕалаан, хас биирдии уол туппут мастарын ыытымаары иэмэх-мастыы эристилэр, тардыһан хачыгыратыстылар. А.Д. Широких аатынан Төхтүр орто оскуолатын спортивнай саалатыгар мустубут дьон, көрөөччүлэр-ыалдьааччылар хаһыыларынан өрө оргуйан олордо. Бииртэн биир бэрт, кыахтаахтан кыахтаах уолаттар мастарын туура тардан ылан хотон, кыайыы өрөгөйүн билэн, хотойдуу хоһууннук тутуннулар.
Дьокуускай к. Марха орто оскуолатын үөрэнээччитэ, 1-кы №-дээх оҕо спортивнай оскуолатын иитиллээччитэ, 2005 с.т. уонна онтон алын саастаах уолаттарга, 55 кг ыйааһыннаахтарга эрэллээхтик бастаабыт, иккис сылын эрчиллэр нуучча уолчаана Андрей Сигов:
- Мин VI кылааска үөрэнэбин. Былырыын өрөспүүбүлүкэ таһымнаах маннык турнирга иккис миэстэ буоламмын, үрүҥ көмүс мэтээли ылан турабын. Саха төрүт спордун көрүҥүн олус сөбүлүүбүн. Бу сырыыга күүстээх уолаттары сыралаах киирсиигэ кыайталаатым. Иккис-үһүс миэстэлэри ылбыт Уулаах Аан уолаттара Арсен Гоголев уонна Денис Воробьев олус күүстээхтэр. Манна кыттыбыт уолаттар бары да олус бэлэмнэммиттэр. Улааттахпына Саха сирин хас да төгүллээх муҥутуур кыайыылааҕа, Россия, Европа, Аан дойду мас тардыһыыга чөмпүйүөнэ Анатолий Баишев курдук чөмпүйүөн буолуохпун баҕарабын, - диэн ыра санаатын бэрт сэмэйдик быктаран аһарда Андрей.
Бу күрэхтэһиигэ хатастар биэс кыһыл көмүс мэтээллээхтэр, онтон Дьокуускай куорат 1-кы №-дээх оҕо спортивнай оскуолатын мадьынылара түөрт ыйааһыҥҥа бастаатылар. Тириэньэр Иван Иванович Копырин күрэхтэһии туһунан санаатын маннык үллэһиннэ:
- Биһиги бу күрэхтэһиигэ 11 оҕону илдьэ кэллибит. Мин Николай Гоцаны кытта эдэр сылдьан элбэх күрэхтэһиилэргэ бииргэ сылдьыбыппыт, кинини үчүгэйдик билэбин. Иитиллээччилэрим түөрт кыһыл көмүс, биир үрүҥ көмүс уонна икки боруонса мэтээллэри ылары ситистилэр. Күрэхтэһии тэрээһинэ өрүү олус үчүгэй буолар. Бу сырыыга Өлүөнэ эбэ тура илик буолан, Илин эҥэр күүстээх мас тардыһааччылара кэлбэтилэр. Онтон бу арҕаа эҥээрдэр холобура, горнайдар, намнар, хаҥаластар уонна Дьокуускай куорат үүнэн иһэр мадьыныларын өссө күүскэ сайыннарар гына былааннаах ыытар саамай сөп эбит. Оҕолорго маннык мас тардыһыы бырааһынньыгын Николай Петрович бэлэхтиирэ итини сэргэ, Төхтүр нэһилиэгин дьаһалтата (баһылык К.Нь. Иванов), А.Д. Широких аатынан Төхтүр орто оскуолатын (дириэктэр Г.И. Игнатьев) үлэһиттэрэ көмөлөһөн, өйөөн, тэрийэн ыыталлара олус хайҕаллаах дьыала.
Николай Петрович Гоца бу күрэхтэһиитин аан-бастаан 1995 сыллаахха тэрийбитэ. Ити кэмтэн ыла элбэх күүстээх мадьынылар бу күрэхтэһииттэн буһан-хатан таҕыстылар.
- Урут 74 кг ыйааһыннаах мас тардыһааччыларга туһунан муҥутуур кыайыылааҕы быһаараллара. Аан бастаан Дьокуускай к. “50 лет Победы” спорт дыбарыаһыгар абсолютнай чөмпүйүөн аатын ылбытым. Онтон Үөһээ Бүлүү улууһугар өрөспүүбүлүкэҕэ бастыыр аһаҕас турнирга муҥутуур кыайыылаах аатын сүкпүтүм. Ол онно күүстээх мадьынылар бары киирсибиттэрэ, олор истэригэр уруккута Манчаары спартакиадатын абсолютнай чөмпүйүөнэ, «Үрүҥ эһэ» диэн ааттаах Николай Павловы кыайбытым. 1995 сыллаахха Мэҥэ Хаҥалас улууһугар Төҥүлүгэ, Баһылай Манчаары аатынан спартакиадаҕа биһиги аатырбыт мадьыныбыт Андрей Винокуров кэнниттэн үрүҥ көмүс мэтээли ылбытым. Уопсайынан, элбэх күрэхтэһиилэргэ кыттыбытым миэстэлэспитим да, кыайбытым даҕаны, - диир 14 төгүлүн күрэхтэһиини тэрийээччи Николай Гоца.
Оҕо дьон үтүктэн-үөрэнэн холобур оҥостор киһилэрэ Николай Гоца бигэ тылын толорон, саха төрүт көрүҥүн мас тардыһыытын күрэҕин улаатан эрэр уолаттарга сыллата тэрийэн ыытан, чөл өйдөөх-санаалаах, эт-хаан өттүнэн дэгиттэр кыахтаах, сайдыылаах буолалларыгар олук уурар.
Уйбаан УЙГУУРАП,
ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ
