Бу оонньууларга норуот үйэ саас тухары мунньуммут үөрүйэхтэрэ — түргэн туттуу, имигэстик хабыы, сылбырҕа хамсаныы барыта түмүллэр. 1992 сылтан бу оонньуу национальнай спорт көрүҥүн быһыытынан сайдарыгар олук уурбут дьоннорбутугар А.Н.Ким Кимэҥҥэ, И.Ю.Григорьөвка, П.П.Готовцевка, А.И.Донскойга махтаныах кэриҥнээхпит. Быраабыла суруллан, норматив чочуллан, бигэргэнэн, билигин үгүс улуус сөбулээн дьарыктанар, оонньуур буолла. Баһылай Манчаары аатынан Рөспубликатааҕы спорт төрүт көрүҥнэрин киинэ 2017 сылга Үөһээ Бүлүү улууһугар ыытыллыбыт Манчаары оонньуутугар, 2019 сылга Нам улууһугар – Олоҥхо Ыһыаҕар көрүҥ быһыытынан киллэрэн хабылыкпыт, хаамыскабыт сана таһымҥа таҕыстылар.
Быйыл XIV республикатааҕы Олоҥхо Ыһыаҕар Өлуөхүмэ улууһун Аанньаах хочотугар икки күнү быһа олохтоох дьоҥҥо маастар кылаастар ыытылыннылар. Сыала — хабылык, хаамыска оонньууларын быраабылатын билиһиннэрии, үөрэтии уонна киэҥ араҥаҕа тарҕатыы. Бу тэрээһиҥҥэ сүүсчэкэ олохтоох дьон кытынна. Биһиги Федерациябыт көҕулээһининэн, Өлүөхүмэ олохтоохторугар үс сааһынан бөлөххө турнир ыытылынна. Кыайыылаахтарынан буоллулар:1 бөлөххө уолаттарга — 1м-Бояркин Д., 2м-Авөтисян В.,3м-Куприянов С., кыргыттарга — 1м-Муксунова М., 2м-Фөдорова Н.,3м-Кондратьөва А., бары Олекминск куораттан. Улахан дьонно — эр дьон-1м-Пөтров Д,(Хоро), 2м-Попов В.(Хоро), 3м-Карташов В.(Олөкминск); дьахталларга — 1м-Кардашөвская Р.Е.(Хоро), 2м-Петрова Л,(Хоро) ветераннарга — эр дьоҥҥо 1м-Лазарев М., (Олекминск) 2м-Максимов И.,(Олекминск), 3м-МордосовН.(II Нерюктяй),дьахталларга-1м-Крылова У.(Олекминск),2м-Илларионова Н.(Олекминск), 3м-Сидорова М.(Олекминск).
Маны тэҥэ Өлүөхүмэ улууһун физкультураҕа учууталларыгар, тренердэригэр семинар ыытылынна. Онон инникитин Өлүөхүмэ улууһа хабылык, хаамыска оонньуулары сайыннарыа, республикаҕа ыытыллар тэрээһиннэргэ кыттыа, Манчаары, Олоҥхо оонньууларыгар команда туруоруо диэн эрэнэбит. Семинарга да, маастар кылааска да сылдьыбыттар бары да көхтөөхтөрүн, үөрэ-көтө оонньуулларын, билэ-көрө сатыыр баҕалаахтарын бэлиэтии көрдүбүт.
Бэс ыйын 27 күнүгэр Олоҥхо Ыһыаҕын программатынан ыытыллыбыт абсолютнай күрэххэ Бүлүү, Амма, Өлүөхүмэ улууһуттан бастыҥтан бастыҥ 10 оонньооччу тургутууну ааста. Умсаах, хабылык, биэстээх хаамысканан тоҥсууру ким ыраастык оонньоон үчүгэй бириэмэни көрдөрөрүн быһаарыы буолла. Эр дьоҥҥо төрүт остуол оонньууларыгар спорт маастардара бааллара оонньуу тыҥааһыннаах, киирсиилээх буоларын эрдэттэн сэрэттэ. Бу оонньуу спортсмен уйулҕатын ис туругуттан, кини тулууруттан, бэйэтин бэйэтэ хонтуруолланыытыттан, салайыныыттыттан тутулуктаах. Бастакынан оонньообут Бүлүүттэн сылдьар спорт маастара Андрей Захаров бэрт ыраастык оонньоон, 3мүн.32,67сөк. түмүктээн, кини кэнниттэн оонньооччуларга тута уустугу үөскэттэ. Бу көрдөрүүнэн Андрей Захаров троеборьеҕа рекорд олохтоото. Иккис миэстэҕэ Амматтан спорт маастара Владислав Попов, үһүскэ — спорт маастара Бүлүүттэн Айаал Дмитриев таҕыстылар. Дьахталларга троеборьеҕа Бүлүүттэн спорт маастара Николаева Галина 3мүн.59,49 сөк. көрдөрөн эрэллээхтик бастаата. Иккискэ-Алексеева Сааскылаана, үһүскэ- Саввинова Туяна таҕыстылар. Кыайыылаахтарбыт ботуччу сыаналаах бириис тутан үөрдүлэр-көттүлэр. Бастакы миэстэҕэ — 40.000 солк, иккискэ — 30.000солк., үһүскэ — 20.000солк.туоһулуур сертификат туттарылынна.
Бүлүүттэн убаастыыр ветераммыт, остуол оонньуутун көҕүлээччи, 73 сааһыгар сылдьар Иванов Гаврил Дмитриевич кэлэн кыттыыны ылбыта олохтоохторго, ыалдьыттарга холобур буолла. Аттыбытыгар тэҥҥэ хапсаҕай күрэҕэ бара турара, трибунаттан көрөөччүлэр ыһыылара иһиллэрэ, ол да үрдүнэн хабылыгы, хаамысканы көрөөччүлэр, сэҥээрээччилэр быыстала суох кэлэ турбуттара чахчы да саха омугу түмэр төрүт оонньууларбыт хабылык, хаамыска кэскиллээхтэрин туоһулуур. Хабылыгы, хаамысканы сүтэрбэккэ-симэлиппэккэ сир сир аайы сөргүтэн, сайыннаран, маннык улахан тэрээһиҥҥэ киллэрбиттэригэр биһиги спортка уонна физическэй культура Министерствобытыгар, Манчаары Баһылай аатынан спорт национальнай көрүҥнэрин киинигэр, Төрүт остуол оонньуутун федерациятыгар муҥура суох махталлаахпыт. Айылҕа маанылаан айбыт Олоохуна ытык сиригэр, кэрэ көстүүлээх Аанньаах хочотугар оһуокай доҕуһуоллаах сахалыы тыыннаах хабылыкпыт, хаамыскабыт икки күн оонньонно. Оонньооччулар да, тэрийээччилэр да маннык эйгэҕэ киирэн, төрүт оонньууларбытынан киэн тутуннубут. Өлуөхүмэ улууһун спортка уонна физическай культураҕа отделын салайааччытыгар Сивцөв Г.А., физкультура учууталларыгар, волонтердарга дириҥ махталбытын тириэрдэбит.
Инникитин Олоҥхо ыһыаҕар оҕолору, аҕам саастаах дьоннорбутун кытыннарар буоллар, өбүгэлэрбит көлүөнэттэн көлүөнэҕэ хаалларбыт оонньуулара уһуйуу утумунан салҕанан иһиэ этэ. Кэнчээри ыччаттарбыт дьиҥ сахалыы сиэргэ-туомҥа сылдьан, кэрэ кэскиллэрэ түстэниэ, саха норуотун үгэстэрин, сиэрин-туомун тыыннаах илдьэ сылдьар аҕа көлүөнэ оонньооччуларбыт ыраас санааларынан, дириҥ толкуйдарынан иитэ-үөрэтэ сылдьыа этилэр дии саныыбын.
Н.Н.Белолюбская, Манчаары Баһылай аатынан саха төрүт спордун киинин тренерэ
