Чемпионат үөрүүлээх быһыыга-майгыга аһыллыытыгар Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй культураҕа уонна спорка миниистирин солбуйааччы Гаврил Мохначевскай, Чурапчы улууһун баһылыга, тустуу федерациятын бэрэссэдээтэлэ Степан Саргыдаев, Үтүө Дьулуур оонньууларын кыайыылааҕа, ССРС спордун үтүөлээх маастара Василий Гоголев, Россия спортивнай тустууга федерациятын эппиэттээх үлэһитэ, спорт үтүөлээх маастара Петр Юмшанов, улуустар баһылыктара Сунтаартан Анатолий Григорьев, Мэҥэ-Хаҥаластан Дмитрий Тихонов, Уус-Алдантан Алексей Федотов, Амматтан Степан Кузьмин, Тааттаттан Михаил Соров, Томпоттон баһылыгы солбуйааччы Яков Степанов, чемпионат сүрүн судьуйата Николай Николаев эҕэрдэлээтилэр
Гаврил Мохначевскай Тарскай чемпионата өрөспүүбүлүкэ сүүмэрдэммит хамаандатын састаабын, бастыҥнары көрүү быһыытынан суолтатын, үүммүт сылга физкультурнай хамсааһын 100 сылыгар анаммыт дьаһаллары бэлиэтээтэ, итиэннэ, “Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй культураҕа уонна спорка туйгуна” үрдүк аат дастабырыанньаларын уонна түөскэ анньыллар бэлиэлэри Чурапчытааҕы оҕо спортивнай оскуолатын дириэктэригэр Александр Неустроевка, Махтал суруктары улуус баһылыгар Степан Саргыдаевка, улуу тренер Коркин иитиллээччитигэр, ССРС тыатын сирин ыччаттарын, РСФСР уонна ССРС Кубогын призеругар Афанасий Захаровка туттарда.
Чурапчы улууһун баһылыга Степан Саргыдаев улуу тренер Д.П. Коркин ыйбыт суолунан баран иһэллэрин, улуус бары нэһилиэктэригэр тустуу секциялара үлэлииллэрин бэлиэтээтэ уонна Д.П, Коркин иитиллээччилэригэр, оҕолорго РСФСР, ССРС чөмпүйүөнүгэр, хастыы да төгүллээх үрүҥ көмүс призеругар Семен Морфуновка, оҕолорго РСФСР чөмпүйүөнүгэр, ССРС Сэбилэниилээх Күүстэрин үрүҥ көмүс призеругар Гаврил Макаровка, үтүөлээх тренердэр Иннокентий Посельскайга улуус Бочуоттаах ветераннарын бэлиэлэрин, улуус сүрүн тренеригэр Альберт Макаровка, улуус оҕолорун сүрүн тренеригэр Юрий Афанасьевка физическэй культура уонна спорт сайдыыларыгар ыытар көхтөөх үлэлэрин иһин түөскэ кэтиллэр анал бэлиэлэри туттарда.
Икки күн устата икки көбүөрүнэн бэрт кытаанах бырахсыылардаах, хардарыта хабырыйсыылардаах, сэргэх тустуулар буоллулар. Ыһыы-хаһыы өрө ньиргийэн олордо. Сүрэх үөрдэ, сүргэ көтөҕүлүннэ! Уйулҕа уһугунна! Бөҕөстөр хамаандаларын туһугар күүскэ бэлэмнэнэн, ох курдук оҥостон кэлбиттэрэ харахха быраҕылынна. Күүстээх күүстээҕи үтүрүйдэ, бэрт бэрди бэтиннэрдэ. Хотон иһэн хотторуу хомолтото, баһыйтаран иһэн кыайыы үөрүүтэ, соһуччу түмүктэр – бу буоллаҕа тэгил сиртэн тэҥнээхтэр, хол сиртэн холоонноохтор түрбүөннээх түһүлгэлэрэ диэн! Дьолуо-талаан арылынна, халбас-харата хамсаныы быһаарда. Бастыҥнар албан ааттаннылар, суон сурахтаннылар!
Бастыҥнар
57 кг - Петр Копылов (Мэҥэ Хаҥалас) Айаал Белолюбскайы (Дьокуускай) 3:1 баһыйда;
3 м Лев Павлов (Сунтаар), Харысхал Григорьев (Сунтаар).
61 кг - Дьулустан Федотов (Чурапчы) Федор Постниковы (Таатта) 3:2;
3м Айсиэн Винокуров (Мэҥэ Хаҥалас), Яков Павлов (Томпо).
65 кг: Эдуард Григорьев (Чурапчы) Николай Охлопковы (Сунтаар) ыраастык;
3м Игорь Матвеев (Нам), Александр Болуров (Сунтаар).
70 кг - Олег Фомин (Чурапчы) Николай Захаровы (Чурапчы) 12:2;
3м Дьулусхан Тотонов (Сунтаар), Николай Баарт (Дьокуускай).
74 кг - Константин Капрынов (Чурапчы) Владимир Бояновскайы (Чурапчы) 8:4;
3м Николай Сивцев (Мэҥэ Хаҥалас), Алексей Данилов (Мииринэй).
79 кг - Станислав Свинобоев (Мэҥэ Хаҥалас) Стив Попову (Чурапчы) 10:0;
3м Василий Кириллин (Мэҥэ Хаҥалас), Тимур Николаев (Үөһээ Бүлүү).
86 кг - Константин Власов (Мэҥэ Хаҥалас) Денис Максимовы (Сунтаар) 7:0;
3м Револий Самсонов (Сунтаар), Николай Борисов (Уус Алдан).
92 кг - Софрон Софронов (Мэҥэ Хаҥалас) Евгений Ароновы (Мииринэй) 9:0;
3м Айсен Копырин (Уус Алдан), Владимир Данилов (Сунтаар).
97 кг - Никита Софронов (Чурапчы) Ньургун Сергини (Мииринэй) ыраастык;
3м Петр Тимофеев (Хаҥалас), Максим Толмачев (Дьокуускай).
125 кг - Никита Хабаров (Дьокуускай) Андрей Ароновы (Мииринэй) 5:1;
3м Даниил Иванов (Хаҥалас), Эдуард Максимов (Горнай).
Чөмпүйүөннэр өйдөбүнньүк мэтээллэри, дипломнары сэргэ 25-тии, иккис-үһүс миэстэлээхтэр 15-10 тыһ.солк. наҕараадаланнылар. Тустууга сүгүрүйээччилэр Никита Софроновка 60 тыһ.солк. туттардылар.
Чөмпүйүөннэр тус санаалара:
Эдуард Григорьев: “Үчүгэй күрэхтэһии буолан ааста. Ким үчүгэй бэлэмнээх кыайыыны ситистэ. Миэхэ истиэнэбит көмөлөстө. Тарскайга үһүспүн бастаатым. Аны, алтата-сэттэтэ батсаабыт киһи. Бу сотору Франция, Хорватия көбүөрдэригэр кыттыахтаахпын”.
Станислав Свинобоев: “Тыҥааһыннаах киирсиилэр буоллулар. Тимур Николаевка хотторор этим, күүстээх бөҕөстүүн тэҥҥэ киирсэр буоллум диэммин үөрэбин. Сочига сбордаммыппыт уонна Дагестаҥҥа. Умахановскайга киирсэммин хотторбутум. Дойдубар Саҥа Дьыллаабытым, дьарыктанным. Турукпун тута сылдьабын. Кавказтар күүстээх өрүттэрэ профессиональнай таһымҥа дьарыктаналлар, хамнастаахтар. Билигин Алдаҥҥа сборга барабын. Тохсунньу 24 күнүгэр Красноярскайга көтөбүт, “Ярыгиҥҥа”. Россияҕа баар утарсааччыларбын кытта тутуһан көрбүтүм. Тустуохха сөп. Эбиллэн иһэбин, сылайбаппын. Миэхэ үчүгэйдик тустарга техническэй действиелар наадалар, бэйэҕэ эрэнии, албаска киирэн биэрбэт гына тустар соруктаахпын”.
Костантин Власов:
“Тарскайга алтата бастаатым. Атын атын ыйааһыннарга, 70 кг, 74 кг, 86 кг кыайыылары ситиспиппиттэн үөрэбин. 15-кэ тиийэ бастаабыт тустууктар бааллар эбит. Уолаттар үчүгэйдэр. Бэйэм тустуубунан туһуннум - ыган, хамсатан. Миигин дьарыктаабыт тренердэрбэр, Николай Прокопьевич Сивцевкэ, Данил Романович Неустроевка, дьоммор, аҕабар махтанабын. Пока ханна күрэхтэһэрим биллибэт. Көтүппэккэ дьарыктанабын. Дойдубар Тумулга тренердиибин”.
Никита Софронов:
“Үчүгэйдик тустарга бэйэбэр эрэллээх этим. Максим Толмачев, Ньургун Сергин курдук улахан тустууктары кыайталааммын үөрдүм. Бу иннинэ хотторор этим. Аҕыйах хонуктааҕыта Красноярскайга Миндиашвили турнирыгар бастаабытым. Эбиллии баар курдук. Манна дьон ыһыыта-хаһыыта улаханнык көмөлөстө, күүспэр күүс киирдэ. Күүскэ дьарыктаммытым. Былырыын травма ыламмын, операцияламмытым, онон тустубатаҕым. Восстановись буоллум. Дьиэбэр-уоппар туох баарбынан туһуннум. Аҕам дьарыктарбар батыһа сылдьыбыта. Дьонум сүрдээҕин өйөөбүттэрэ. Тренердэрбэр Альберт Гаврильевич Макаровка уонна Егор Николаевич Старостиҥҥа, аҕалаах ийэбэр махтанабын. Ярыгиҥҥа путевка ыллым. Алдаҥҥа сборга барабын”.
Түмүккэ
Хамаанданан түмүккэ, Чурапчы бастаата, Мэҥэ Хаҥалас иккис, Сунтаар үһүс миэстэлэннилэр. Итинтэн салгыы, Дьокуускай, Уус Алдан, Үөһээ Бүлүү, Амма, Нам, Хаҥалас, Мииринэй уон иһигэр киирдилэр.
Бастыҥнар бу ый бүтүүтэ “Иван Ярыгин” турнирыгар кыттыахтара.
Үгэс салҕанар
Улуу тренер Д.П. Коркин биир киэн туттар иитиллээччитэ, оҕолорго ССРС уонна РСФСР чөмпүйүөнэ, ССРС спордун маастара, Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй культураҕа уонна спорка үтүөлээх үлэһитэ Семен Семенович Морфунов Н.Н. Тарскай чемпионаттарын туһунан санаатын кытта үллэһиннэ:
“Саха сирин саамай улахан тустууга күрэхтэһиитигэр мин олох оҕо сааспыттан тустубутум. Коркин оскуолатыгар үөрэнэ сылдьаммын1968 с. Чурапчыга ыытыллыбыт Тарскай чемпионатыгар үс иһигэр киирбэтэҕим гынан баран, наадалаах очколары биэрэммин Чурапчы хамаандата бастыырыгар түһүү күүс буолбутум. Биһиги оччотооҕу хамаандабытыгар Гаврил Дмитриев, Петр Платонов, Илларион Федосеев, Константин Капрынов, Вячеслав Карпов, Сергей Лыткин, Роман Неустроев, Иван Захаров, Алексей Пахомов, Афанасий Матвеев, Петр Калачев, Петр Шестаков, Сидор Попов, Игорь Кудрявцев, Юрий Андреев, Виктор Михайлов кыайыылары ситиспиттэрэ, миэстэлэспиттэрэ. Ити кэмнэргэ Николай Захаров-Сахаачча, Владимир Андросов тахсыылаахтык тусталлара.1970 с. Дьокуускайга буолбут Тарскай бирииһигэр иккис миэстэ буолбутум. 1971-1972 сыллардаахха икки төгүллээх чөмпүйүөн аатын ылбытым. Оройуоннар бары хамаанда туруораннар сүрдээх тыҥааһыннаах киирсиилэр буолаллара. Биэс сыллааҕыта Чурапчыга Тарскай 59-с чемпионата ааспыт, онно улуус тренердэрэ күүскэ үлэлээннэр, хамаанда бастаабыта. Ол кэнниттэн сылларга Чурапчы иккис-үһүс миэстэлэргэ тахсыталаабыта. Инникитин эрэли саҕар эдэр тустууктар тахсыталаатылар”.
Үтүө үгэс салҕанар!
Баһылай Посельскай
Чурапчы – Дьокуускай,
Тохсунньу 6-7 күннэрэ, 2023 сыл
