Бу “Кыра олимпиаданан” аатырар Европейскай оонньуулар бу иннинэ Швеция Мальме куоратыгар 2009 сыллаахха ыытыллыбыттара, онно биhиги бэтэрээн дьахталларбыт Варвара Макарова, Мария Неустроева, Ирина Софронова балайда ситиhиилээхтик кыттан кэлбиттэрэ. Онтон ыла номнуо алта сыл ааhа охсубут.
Быйылгы Оонньуулар бу ый 1-11 күннэригэр Франция Ницца диэн Средиземнай муора биэрэгэр сытар курортнай куоракка ыытылыннылар. Аан дойду 19-с чемпионатыгар Лион куоракка кыттыбыт Арассыыйа үгүс бэтэрээннэрэ итиннэ эмиэ күрэхтэhэн кэллилэр. Харчы быhаарар оруола чуолкайдык көстөр.
Билэр дьоммуттан ыйыталаhан, Интернеттан “кылахтаhан” билбиппинэн, күрэхтэhии чэпчэки атлетикаҕа кыттааччытын ахсаанынан, көрдөрүүлэринэн даҕаны Аан дойду күрэҕэр тиийбэт. Ол өйдөнөр. Бүтэhиктээх түмүк оңоhулла илик эбит, онон ким хамаанданан кыайбыта биллибэт. Официальнайа да суох буоллар түмүк син биир оңоhуллар буолуохтаах. Биhиги делегациябыт салайааччыта Ю.А.Чирков этэринэн, көрдөрүү куhаҕана суох. Мин сэргиир, бүгүн сырдатаары олорор чэпчэки атлетикабар кэккэ ситиhиилэр бааллар эбит. Олортон быктара түhүөм этэ.
Самарскай уобалас Тольятти диэн бары билэр куораппытыттан тиийэн күрэхтэспит 86 саастаах Николай Михайлов диэн кырдьаҕас 4 кыhыл көмүс мэтээли иилиммит: 400,800,1500 уонна 5000м дистанцияларга. Бэhис мэтээлин полумарафоңңа “ылбакка” эрэ дьиэтигэр ыксаан кэлэ турбут. “Атыттарга хааллардым, кинилэр эмиэ тигистиннэр” диэн тыллаах үhү бу чахчы да сэниэлээх кырдьаҕас. Эмиэ кини биир дойдулааҕа 75 саастаах Анатолий Онучин эмиэ 4 мэтээллээх: 800 уонна 5000м – кыhыл көмүс, 1500м – үрүң көмүс, 10000м – боруонса мэтээл. 72 саастаах Галина Куликова уhуну уонна үрдүгү ыстаныыларга кими да тулуппатах. Бу биир дойдулаахтарын ситиhиилэриттэн улаханнык астыммыт уобалас орто уонна аҕа саастаах гражданнарын Сойуустарын президенэ Сергей Кондратьев эппитин Интернеттан ааҕан баран ааранан мин уйадыйдым. Кини эппит:”Бэтэрээннэрбит ситиhиилэринэн олус киэн туттабыт, ол гынан баран Иркутскай уобалас, Москва, Татарстан, Пермь кыраайа курдук кинилэри өрө туппаппытын, кинилэргэ көмөбүт ситэтэ суоҕун билинэбит. Спортив-най биэдэмэстибэлэри кытта актыыбынайдык үлэлээн эрэбит, бэтэрээнскэй спорду губерния спордун биир тутаах салаатын курдук үбүлүүрү ситиhэ сатыахпыт!”
Иркутскай уобалас бэтэрээн спортсменнара, ол иhигэр Аан дойду марафонскай сүүрүүгэ кыайыылааҕа Вера Измоденова 3 кыhыл көмүс мэтээли иилинэн кэллилэр, мин сыыспат буоллахпына. Елена Толмачева (Ж-40) 200м бастаабыт, онтон Вера 5000м кими да иннигэр көрбөтө, онтон марафон диэн кини “аhаабыт аhа” буоллаҕа дии. Бу уобалас бэтэрээннэрин куруутун өйүүрүнэн биллэр. Вераҕа Аан дойду чемпионката буолан кэлэрин кытта бу Оонньууларга путевка туттарбыттарын туhунан ахтан турабын.
40-нун лаппа ааспыт Тула куорат спортсмена Анатолий Мошану 400м мэhэйдээх сүү-рүүгэ 60,8 сөк. кэлэн кими да атахтаах оңорботоҕун суруйдулар. Ыалларбыт Красноярскай кыраай быhыйдара да кураанах төннүбэтэхтэр. 82 саастаах Иван Вьюжанин 400м бастаабыт, уhуну ыстаныыга эчэйиилээх буолан иккискэ тахсыбыт. 65 саастаах барьерист Валерий Давыдов 100, 300м сүүрүүлэргэ кыайбыт, онтон 55-тээх Алексей Урдаев саамай ырааҕы ыстаммыт. Искандер Шахов диэн сүүрүк 1500м боруонса мэтээлгэ тиксибит.
Ханты-Мансийскай уобалас Югра куоратыттан тиийэн кыттыбыт урукку ССРС спордун маастара,педагогическай наука кандидата 49-таах Виталий Романович үрдүгү ойуу-га 181см ылан кыhыл көмүс мэтээли моонньугар кэппит. Дэгиттэр талаан диэн маны этэн эрдэхтэрэ.
55 саастаах Барнаул быhыйа Игорь Изюменко – мин саңа истэр аатым, 400м мэhэйдээх сүүрүүгэ үhүс тахсыбыт. Күрэхтэhии ахсын саңаттана саңа ааттар тахсан иhэллэр. Арассыыйа талааннарынан баай дойду. Кыахтааҕым буоллар уонча бэтэрээни талан эhиил алтынньы бүтүүтэ-сэтинньи саңатыгар Австралияҕа ыытыллар Аан дойду чемпионатыгар илдьэ барыам этэ. Дьэ оччотугар сахалар баалларын чахчы да биллэриэ этибит. Ити баҕа санаа.
Онтон мин балайда үчүгэйдик билэр, элбэхтэ алтыспыт дьоммуттан Одинцово куораттан тиийбит Анатолий Романов 5000м бастакы, полумарафоңңа иккис, Леонид Скотин 10000м аатырбыт сүүрүк еврей омук ааттааҕа Григорий Фукс кэнниттэн иккис, Валерий Аристов үhүс буолбуттар. Бириэмэлэрин кэлин билэрим буолуо. Кунгур куораттан сылдьар, биир да күрэхтэhиини көтүппэт 71 саастаах пенсионер Владимир Малых бу сырыыга 800,1500 уонна 5000м иккис кэлэн “хараҕын уутун сууммут”. Кини Лиоңңа мэтээлгэ тиксибэтэҕэ. Ону ситиспит курдук.
45 саастаах Оксана Доронкина (Москва) ыстаныыларга, кылгаска сүүрүүгэ хаста да миэстэлэспит. 35-стээх Ольга Уколова 5000м сүүрүүгэ холкутук бастаабыт.
Аллар атаhым, күрэс былдьаhааччым Владимир Спорыхин бу сырыыга 2000м стипльчез диэн дистанцияҕа боруобаланан боруонса мэтээлгэ тииhиммит. Миигин кучуйар. Онтон мин толкуйдуом. Тыс кылгаhын умнубат буоллахпыт дии.
Степан ЛЫТКИН
