Үөрүүлээх уонна долгутуулаах түгэн Лөгөй нэһилиэгин “Добун” эр дьон түмсүүтүн өрөспүүбүлүкэ оҕолорун ортолоругар саха многоборьетыгар күрэхтэһиилэрэ үгэннээн бара турар түһүлгэтигэр “Дохсун” спортивнай комплекска буолла. Күрэхтэһиини Григорий Константинович чаҕылхай үөрэнээччилэриттэн биирдэстэрэ, “Дыгын оонньууларын” сэттэ төгүллээх абсолютнай чөмпүйүөнэ Иван Прокопьевич Белолюбскай көҕүлээн сыллата тэрийэн ыытар.
Григорий Константинович кэрэ-бэлиэ түгэнинэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников, Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй культураҕа уонна спорка миниистирэ Иннокентий Григорьев, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕин миниистирэ Михаил Сивцев, Уус-Алдан улууһун баһылыга Алексей Федотов, Лөгөй нэһилиэгин баһылыга Марк Местников, үөрэнээччилэрэ, иитиллээччилэрэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин мас тардыһыытыгар Федерация бэрэссэдээтэлэ Анатолий Васильев, боксаҕа ССРС “Урожайын” чөмпүйүөнэ Константин Бурцев, Саха сирин дэгиттэр уһулуччулаах спортсмена Иван Белолюбскай истиҥ-иһирэх эҕэрдэ тылларын эттилэр, уһунннук чэгиэнник-чэбдиктик олороругар баҕа санааларын анаатылар.
Дьокуускайдааҕы педучилище физическэй иитиигэ салаатын 1965 сыллаахха бүтэриэҕиттэн физкультура учууталынан, 1974-2000 сыллардаахха Лөгөйдөөҕү хайыһар филиалыгар тренердээбит эрчимнээх кэмнэригэр 700-кэ оҕону спорка уһуйда, ол иһигэр, маассабай разрядтаахтары, 60-ча I спортивнай разрядтаахтары, 9 ССРС спордун маастарыгар кандидаттары,6 Саха Өрөспүүбүлүкэтин спорка маастардарын, 15 өрөспүүбүлүкэ чөмпүйүөннэрин, 35 өрөспүүбүлүкэ призердарын, 40 спорт судьуйалары уонна инструктордары эт-илиитинэн бэлэмнээн таһаартаата. Бүччүм тыа сирин нэһилиэгэр үчүгэй көрдөрүү.
Саха өрөспүүбүлүкэтин физическэй культураҕа уонна спорка үтүөлээх үлэһитэ, РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна, “Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр физическэй культура уонна спорт сайдыытыгар үтүөлэрин иһин” Бочуотунай бэлиэ хаһаайына, “Саха өрөспүүбүлүкэтин чулуу тренерэ” бэлиэлээх, төрөппүт оҕолорун Арианы уонна Грианнаны эмиэ өрөспүүбүлүкэ таһымнаах күрэхтэһиилэргэ бастаталыыр, миэстэлэһэр, бэртээхэй хайыһардьыт уонна тренер оҥортообут, билигин бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор Григорий Константинович Дьячковскай санаатын кытта маннык үллэһиннэ:
“Мин училищены бүтэрээт үлэбин физкультура учууталынан саҕалаабытым. Тыаҕа сүрдээх айылҕалаах оҕолор баар буолаллар. Киэн туттар үөрэнээччилэрдээхпин. Физруктуур кэммэр Владимир Готовцев диэн иитиллээччилээх этим. Айылҕаттан дьоҕурдаах оҕо. Кини саамай улахан көрдөрүүтэ Саха АССР-га 7 миэтэрэни буурдаан турар, рекорд олохтообута. Ол рекорду Дьааҥы ыччата Иван Горохов 7 м 12 см түһэн тупсарбыта, онтон Василий Николаев диэн Бүлүү ыччата 7 м 25 см түһэн куоһарбыта. Хас да спорт маастардара тахсыбыттара. Бултуурун сөбүлүүр Аркадий Николаевич Алексеев самбоҕа ССРС маастарын толорбута. Дэгиттэр идэлээх. Өссө биир саамай улахан көрдөрүүлэрдээх ыччаппынан, Константин Семенович Бурцев диэн билигин куорат спордун бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ ыраатта, боксаҕа ССРС спордун маастара, ССРС тыатын сирин спортсменнарын чөмпүйүөнэ. Итиэннэ, үтүөлээх тренердэрбиттэн аан маҥнайгынан мас тардыһыытыгар уһуйбут, үөрэппит Дегтярев Федор Матвеевич диэн уолум Саха АССР үтүөлээх тренерэ буолбута, кини ыччаттарыттан өрөспүүбүлүкэ элбэх маастардара, абсолютнай чөмпүйүөннэрэ Евгений Сивцев, Николай Дьяконов, Сергей, Иван Белолюбскайдар курдук, Александр Кузнецов диэн бааллар, элбэхтэр. Ону таһынан, атах оонньуутугар физруктуу сылдьан атах оонньуутун маастара, нэһилиэк баһылыгынан үлэлээбит Готовцев Игнат Петрович, үтүөлээх тренер Охлопков Николай Николаевич үүммүттэрэ.
Хайыһар өттүгэр Анастасия Семеновна Иванова-Михайлова, өрөспүүбүлүкэҕэ тоҕуста чөмпүйүөннээбитэ. Өрөспүүбүлүкэ чөмпүйүөннэрэ, спорт маастардара Петухова-Жиркова Варвара Петровна, Олесова Мария Гаврильевна, 50 км Саха сирин икки төгүллээх чөмпүйүөнэ, өрөспүүбүлүкэ хайыһарга федерациятын президенэ Иванов Семен Семенович, Дальнай Восток, Лениградскай уобалас элбэх төгүллээх чөмпүйүөнэ, призера, үтүөлээх тренер, маастарга кандидат Александр Будимирович Слепцов, Олесов Иннокентий Семенович уонна уо.д.а. күүстээх хайыһардьыттарым өрөспүүбүлүкэҕэ элбэх сыл чөмпүйүөннээбиттэрэ, призердаабыттара, өрөспүүбүлүкэ үтүөлээх тренердэрин иитэн таһаартаабыттара. Матвей Иванович Лыткин АХШ Солт-Лейк-Сити куоратыгар кыһыҥҥы Олимпиадаҕа консультант быһыытынан ССРС сүүмэрдэммит хамаандатыгар сылдьыбыта, онно сылдьан Михаил Иванов 50 км бастакы миэстэни ылан, урукку сүүмэрдэммит хамаанда старшай тренерэ Александр Грушин Матвей Ивановиһи Олимпийскай чөмпүйүөнү иитиспиккинэн диэн улаханнык хайҕаан турар. Чэ, итигирдик бара турар, элбэхтэр. Үөрэппит оҕолорбунан киэн туттабын!”.
Григорий Константинович Кэптэнигэ үөрэппит оҕолоро бары да талыллыбыт курдук киһи хараҕа хайгыы көрөр, кэрэҕэ-сырдыкка талаһар, киэҥ өйдөөх-санаалаах, күүстээх-күдэхтээх, олохторугар дьоһун суоллаах-иистээх, ытыктанар дьон. Оҕо-ыччат атаҕар туруутугар, биллэн турар, тренер, учуутал сабыдыала олус улахан суолталаах.
Михайлова Анастасия Семеновна – хайыһар спордугар ССРС маастарыгар кандидат, Саха АССР спордун маастара, Саха Өрөспүүбүлүкэтин тоҕус төгүллээх чөмпүйүөҥкэтэ, Дальнай Восток, Сибиир, Урал уонна Казахстан Универсиадатын чөмпүйүөҥкэтэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Адаптивнай физическэй культураҕа уонна спорка киин дириэктэрэ :
-“Наһаа долгуйдум. Нууччалыы эттэххэ, “награда нашла своего героя!”,- диэҥҥэ сөп түбэһиннэрэн эттэххэ, кэмниэ кэнэҕэс да буоллар, туруорсуллан-туруорсуллан, наҕараадатын ылбытыттан наһаа үөрдүм! Наһаа да өр кэтэстибит. Григорий Константинович миэхэ аҕам курдук киһи. Тренердэр бары да үлэлэринэн спортсменнарга аҕа, ийэ буолаллар, быраас буолаллар, барытын оҥороллор. Таатта курдук сиртэн хайыһардаары 9 кылааска үөрэнэ кэлбитим. “Дьячковскай Григорий Константинович диэн наһаа үчүгэй тренер баар!”,- диэн физкультура учуутала Иосифова Валентина Егоровна миигин Кэптэнигэ ыҥыран аҕалбыта. Оннооҕор, бары наһаа үчүгэй спортивнай формалаах оҕолор сылдьалларын түһээн көрөр этим. Онтон кэлэн бараммын, Григорий Константиновичка икки сылы быһа эрчиллэммин, маҥнай Уус-Алдан улууһугар бастаабытым, онтон өрөспүүбүлүкэҕэ бастаталаан киирэн барбытым. Өрөспүүбүлүкэҕэ тоҕус төгүллээх чөмпүйүөнэ буобуппар Григорий Константиновичка махтанабын! Уонна кини дьиэ-кэргэнэ бэйэм дьиэ-кэргэним курдуктар, оҕолоро, ийэлэрэ Анна Степановна, бары биир дьиэҕэ наһаа үчүгэйдик, эйэлээхтик олорбуппут”.
Лыткин Матвей Иванович - Олимпийскай чөмпүйүөнү бэлэмнэспит учуонай, Саха Өрөспүүбүлүкэтин сүүмэрдэммит хамаандатын бэлэмниир киин отделын салайааччыта:
-“Мин оҕо сылдьан аан бастаан хайыһарга кэлбиппиин өйдүүбүн. Гриорий Константинович наһаа боростуойдук ылбат этэ. Холобура, кини миэхэ эппитэ “Кырдьык, сылдьыан дуо?”,- диэн. Чахчы сылдьыан дуо диэн хаста даҕаны ыйытан, хаста да бэрэбиэркэлээн ылар этэ. Ол иһин биһиэхэ оскуолаҕа хайыһар филиалыгар киирии хайдах эрэ конкуренция курдук. Онон, кини кытаанах бэрээдэги үөскэппитэ. Биһи сүүрэрбит саҕана оскуола барыта хайыһарынан дьарыктанара. Онтон ыла, хайыһар көрүҥэ саамай үчүгэй дии саныыбын. Тоҕо диэтэххэ, киһини быстыбат тыынныыр, доруобуйалыыр. Биир түгэни эттэхпинэ, биһиги үс сыры-сыллатааҕы бырааттыылар, икки убайдарым тыҥаларынан ыалдьыбыт буоллахтарына, миэхэ ол суох этэ. Тоҕо диэтэххэ, мин хайыһарынан утумнаахтык дьарыктаммытым. Ол өйдөбүлүм олоҕум устатыгар хаалан, холобур, ити скандинавскай хаамыы буоллун, дьону хамсаныы нөҥүө дьон доруобуйата көнөр диэн өйдөбүл киирэн хаалбыт. Уонна биһи тренербит саамай күүһэ-кыаҕа диэн кини оччолорго дьарыктааһын саҥа технологияларын батыһара. Ол курдук, биһиги өрөспүүбүлүкэҕэ бастакынан оскуола иһигэр көрүдүөргэ роликовай хайыһары тэбэр этибит. Оннук өрөспүүбүлүкэҕэ ханна да суоҕа диэн саныырбыт. Ол результат биэрэр этэ. Оскуолабытыгар үс иһигэр киирдэххинэ оройуоҥҥа үс иһигэр лап киирэҕин. Оннук күүстээх филиал буолбута. Уонна оскуолаҕа сүрдээх аптарытыат. Бэйэтэ туспа Коркин диэбит курдук. Оскуола кэллэктиибэ, оскуола салалтата бары тренер ирдэбилин толороллоро, көрдөбүлгэ сөп түбэһэллэр этэ. Бэйэтин тылын хайаан даҕаны иһитиннэрэрэ. Ол иһин биһиэхэ сборга барыы буоллаҕына, үөрэхтэн босхолонуу хайдах эрэ үчүгэй баҕайы этэ. Сборга барар үһүгүт диэтэхтэринэ сүрдээҕин үөрэр этибит. Ол курдук, үчүгэй бэлэми, дьарыгы биэрэрэ, күрэхтэһэ бардахпытына үөрэр этибит. Махталлаахпын. Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн чөл олох сайдыытыгар, спорт, чэбдик олоҕу тутуһууга тренерим курдук бэйэм сэмэй кылааппын киллэрэ сылдьарбыттан үөрэбин. Кини арыгы-табах диэҥҥэ хаһан даҕаны сыстыбатах киһи. Бөһүөлэккэ бастыҥ холобур”.
Григорий Константинович киниэхэ анаммыт үөрүүлээх түгэнинэн, кинини наҕараадаҕа түһэрбит, кыттыспыт, чиэстээһини тэрийбит нэһилиэгин, улууһун дьаһалталарыгар, манна куоракка аҕалан чиэстээһини тэрийбиттэригэр, бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Васильевич Местниковка, бэйэтин иитиллээччилэригэр, бэйэм төрөппүт оҕолоругар улахан махталын тиэрдэр!
Эҕэрдэлиибит, Григорий Константинович, үрдүк наҕараадаҕынан!
Баһылай Посельскай
