Спиридонов 2

Мин бүгүҥҥү балаһам ыалдьыта – Сахабыт сирин спорка маастарыстыбатын үрдүкү оскуолатын  дириэктэрин солбуйааччы, көҥүл тустууга норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара, I «Азия оҕолоро» норуоттар икки ардыларынааҕы оонньуулар кыайыылааҕа, Азия чемпионатын кыайыылааҕа, Азия оонньууларын чөмпүйүөнэ, устудьуоннар ортолоругар аан дойду чөмпүйүөнэ, улахан дьоҥҥо аан дойду түһүлгэтин боруонса призера, 2004 сыллаахха Афиныга ыытыллыбыт XXVIII Олимпийскай оонньууларга IV, Пекиннээҕи XXIX олимпийскай оонньууларга V миэстэлэрдээх, Саха өрөспүүбүлүкэтин физическэй култуураҕа уонна спорка үтүөлээх үлэһитэ, Хаҥалас улууһун бочуоттаах олохтооҕо, Г.В.Ксенофонтов аатынан бириэмийэ лауреата, кэскиллээх спорт салайааччыта, дьоһун ыал аҕата Леонид Николаевич Спиридонов.

 

Чаҕылхай спортивнай олоҕуттан күрэхтэһиилэргэ, икки Олимпиадаҕа кыттыытын, олоҕу анаарыытын туһунан ыксаабакка олорон сэһэргэстибит. Үбүлүөйдээх XX “Хаҥалас хапсаҕайын” кэмигэр, Леонид Николаевиһы биир дойдулаахтара чиэстиэхтэрэ, бочуоттуохтара.
 
- Күн сирин көрдөрбүт күндү төрөппүттэриҥ, бииргэ төрөөбүттэриҥ туһунан билиһиннэр эрэ.
 

- Аҕам Николай Николаевич II Дьөппөҥҥө төрөөбүт, манна улааппыт киһи. Кини бииргэ төрөөбүттэрэ уон киһи, онон биһиги халыҥ аймах буолабыт. Ийэм Татьяна Петровна Бүлүү Өкүндүтүттэн төрүттээх, аҕабын кытта Томскай куоракка устудьуонну сылдьан билсэн ыал буолбуттар. Бииргэ төрөөбүттэр түөрпүт, саамай улахаммыт эдьиийбит Алена буолар. Онтон Женя диэн убайым кэлэр. Мин кэннибиттэн бырааппыт Петя баар. Биһиги үһүөн тустуунан дьарыктаммыппыт. Убайым – спорт маастарыгар кандидат, быраатым – спорт маастара.

- Төрөөбүт дойдуҥ, II Дөппөн нэһилиэгэ, умнуллубат ойор-тэбэр оҕо сааһыҥ туһунан ахтан аас эрэ.

- Мин маҥнайгы кылааска үөрэнэ сырыттахпына убайым Женя этэр этэ: «Бииргэ үөрэнэр оҕолоруҥ тустууга сылдьаллар, күрэхтэһиигэ миэстэлэстилэр». Онтон иккис кылааска үөрэнэ сырыттахпына, «хайаан да тустууга барыахтааххын» диэтэ уонна ити курдук тустууга илдьибитэ.
 
- Аан маҥнай көҥүл тустуу дьарыгар кэлбит кэмҥин төһө бэркэ өйдүүгүн?
- Олус үчүгэйдик өйдүүбүн. Тириэнньэр Валерий Архипович Скрябин сэлэлээн турар оҕолор иннилэригэр таһааран баран: «Бу Леня, тустууга кэллэ», - диэн эппитэ, оҕолор бары ытыстарын таһыммыттара. Онно көрдөхпүнэ элбэх баҕайы оҕо дьарыкка сылдьар эбит этэ.

 

- Саха өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх тириэнньэрэ, бастакы тириэнньэриҥ Олег Дмитриевич Лебедев туһунан ахтан-санаан ааһыахха.
 

- Эрчиллиигэ сылдьыбытым сыл аҥаарын буолбутун кэннэ Олег Дмитриевич Хабаровскайдааҕы физкультурнай институту бүтэрэн  кэлбитэ. Оҕолору мунньан баран «ким тустуунан эрчиллибитэй» диэн ыйыталаспыта. Ити кэмҥэ тустуу олох муода курдук этэ. Туох баар дэриэбинэ оҕото барыта тустууга киирбитэ.

- Өрөспүүбүлүкэтээҕи физика-математика лицейын үөрэнэн бүтэрбитиҥ, Дьөппөҥҥө хаһыс кылааска диэри үөрэммиккиний?
 

- Эдьиийим Алена Николаевна математика учуутала, ол иһин физика-математика лицейыгар киллэрэр сыаллаах этэ. Онон дойдубар тохсус кылааһы бүтэрбитим кэнниттэн, миигин бэлэмнээн Дьокуускайга саас аҕалбыта. Итиннэ тургутар эксээмэннэри ааһаммын, лааҕырга киирбитим уонна сайыны быһа сылдьыбытым. 10-11 кылаастарга үөрэнэн өрөспүүбүлүкэтээҕи лицейы бүтэрбитим. Ити кэмнэргэ кылгас кэмҥэ тустууттан тохтуу сылдьыбытым. Ол гынан баран, тустуубун олус сөбүлүүр буолан, СГУ «Юность» стадион икки этээстээх мас дьиэтин спортивнай саалатыгар Федот Архипович Соловьевка эрчиллиигэ кэлбитим. Бу кэмҥэ Олег Дмитриевичтаах мунньахтааннар “«Зал борьбы» сырыт, Будимир Григорьевич Яковлевы таллыбыт” диэннэр сыһыарбыттара. Онтон ыла, 11 кылаастан саҕалаан, тустан бүтүөхпэр диэри Будимир Яковлевка эрчиллибитим, дьарыктаммытым.

- Оскуолаҕа үөрэнэр сылларгар тустууга туох ситиһиилэрдээх этигиний?
- 26 кг саҕалаан тустан, улуус, өрөспүүбүлүкэ, Уһук Илиҥҥи эрэгийиэн уонна Сибиир чөмпүйэнээттэригэр бастаталыыр этим. Россия түһүлгэтигэр Чебоксары куоракка оҕолорго үһүс миэстэ буола сылдьыбытым.

- 1996 сыллаахха Атлантаҕа Олимпийскай оонньуулар төрүттэммиттэрэ 100 сылын туолуутун бырааһынньыга хайдах курдук тэрээһиннээхтик, кэрэтик-күндүтүк ыытыллыбыттарын тэлэбиисэринэн көрбүппүт. Бу сыл Олимпийскай оонньуулар кэннилэриттэн тута I Норуоттар икки ардыларынааҕы «Азия оҕолоро» оонньууларын күрэхтэһиитэ тэриллибитэ.

- Бастакы улахан тэрээһин буолан тас дойдулар хамаандалара аҕыйах этэ. Мин 54 кг ыйааһыннаахтарга «Азия оҕолоро» оонньууларга тустан бастаабытым. Бу тустуу түһүлгэтигэр мин омук оҕолорун кытта аан бастаан тустубутум, кытай уонна монгол уолаттарын кыайбытым.

 

- 1997 сыллаахха Роман Дмитриев XX Олимпийскай оонньууларга бастаабыта 25 сылыгар ананар турнир Дьокуускайга ахсынньы ыйга ыытыллыбыта. Элбэх ааттаах-суоллаах тустууктар кэлбиттэрэ. Эн оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан бу турнирга Европа 1997 с. чөмпүйүөнэ Александр Захарук кэнниттэн пьедестал иккис үктэлигэр  турбутуҥ. Улахан дьону кытта тустууҥ хайдах саҕаланна этэй?
 

- Мин тустар ыйааһыммар финалга олимпиец Герман Контоев уонна Европа чөмпүйүөнэ Захарук финалга тахсыахтара диэн дьон барыта күүппүт этэ. Ону мин Герман Степановиһы кыайан кэбиһэн, хаартыны буккуйан турардаахпын. Бу саҕана Герман Контоев Европаҕа хаста да тустубут кэмнэрэ этэ. Финалга тахсан тустуубар Захаругу сөбүлээн туттар албаспар түбэһиннэрэн, бурҕалдьылыы кэтэн бырахпытым, “мельницалаабытым”. Дьэ, манна ыалдьааччылар хаһыыларыттан спорт дыбарыаһа «хайда» сыспыта. Бу тустууга 5-3 ахсаанынан хотторбутум, уопутум суоҕа таайбыта.

- Леонид Николаевич, Россия үтүөлээх тириэнньэрэ Будимир Яковлев үс олимпийскай цикл эйигин эрчийбитэ, тириэнньэриҥ туһунан санааҕын үллэһин эрэ.
 

- Будимир Григорьевич букатын туспа эйгэлээх киһи уонна олох ураты суоллаах-иистээх тириэнньэр буолар. Кини олус муударай, мындыр. Киниэхэ эрчиллибитим, тустубутум тухары биирдэ да куолаһын соноппотоҕо, холку баҕайытык сүбэлиир. Онтон хотторор түгэммэр мөхпөт, кыайар да кэмнэрбэр биирдэ да хайҕаабатаҕа. Итинник дьиктитик иитэр-такайар этэ. Кини бөлөҕүнэн буолбакка, чопчу биирдиилээн тустууктары табыллан дьарыктыыр киһи. Ол да быһыытынан, спортсменнары ситиһиигэ тиэрдэр. Мин иннибинэ аан дойду чөмпүйэнээтин боруонса призерун, Россия чөмпүйүөнүн Петр Юмшановы, кини кэнниттэн миигин ылан, эппиппит курдук, үс олимпийскай цикл бииргэ үлэлээбиппит. Мин кэннибиттэн улахан көбүөргэ Иннокентий Иннокентьевы уонна Семен Семеновы таһаартаабыта. Билигин Герман Устиновы эрчийэр, ити курдук туспа,  ураты буочардаах спортсменнары иитэлиир.

Спиридонов 3

- Аҕыйах кэминэн, улахан түһүлгэлэргэ тахсыбытыҥ, 1999 сыллаахха Аан дойду түһүлгэтигэр эдэрдэргэ иккис призер буолбутуҥ.
 

- 1998 сыллаахха олимпийскай чөмпүйүөн Павел Пинигин тус тириэнньэрэ Георгий Бураков Саха сиригэр кэлэн, тириэнньэрдэри кытта сүүмэрдэммит хамаанданы эрчийбитэ уонна олус элбэҕи оҥорбута, биэрбитэ. Мин бу кэмҥэ сүүмэрдэммит хамаандаҕа баар этим. Россияҕа эдэрдэргэ иккис миэстэ буолбутум уонна ити сыл Сидней куоракка аан дойду түһүлгэтигэр тахсаммын финалга тиийэн Болгария бөҕөһүгэр Николай Псалатка (кэлин улахан дьоҥҥо Европа, аан дойду чөмпүйүөнэ) хотторбутум. Манна үрүҥ көмүс мэтээли ылбытым.

- 2000 сыллаахха Япония Токио куоратыгар Универсиадаҕа сахалартан бастакынан чөмпүйүөн буолбутуҥ, дьэ хайдах путевка ылан кыттыбыккыный?
 

- Устудьуоннар ортолоругар ыытыллар Россия чөмпүйэнээтигэр Саха сириттэн элбэх буолан кыттыбыппыт. Бу күрэхтэһиигэ миигин таһынан Кирилл Павлов уонна Николай Чукров буолан ыйааһыннарбытыгар бастаабыппыт. Ити түмүгүнэн Россия сүүмэрдэммит хамаандатыгар киирэммит устудьуоннар ортолоругар ыытыллар аан дойду күрэхтэһиитигэр Японияҕа Универсиадаҕа барбыппыт. Николай Чукров V миэстэ, Кирилл Павлов II, онтон мин ыйааһыммар бастаабытым.

- Итинник бииртэн биир чыпчаалы дабайаҥҥын, 2004 сыллаахха Ытык Греция сиригэр Афиныга Олимп дабааныгар тустууларыҥ саха тустууктарыгар саҥа кыымы, эрэли сахпыта. Дьэ манна сэрэбиэй обургу аан дойду ааттаахтарын барыларын кытта көрүһүннэрбитэ. Афинытааҕы Олимпийскай оонньууларга хорсуннук тустубутуҥ, мэтээлгэ биир баал тиийбэтэҕэ...
 

- Мин бу олимпиадаҕа номнуо Казахстан сүүмэрдэммит хамаандатыгар киирэн барбытым. Дьиҥинэн, ыйааһыммар казахтар күүстээх тустууктар элбэхтэр этэ. 2003 с. Алуштаҕа Украина, Россия, Греция, Казахстан, Армения о.д.а судаарыстыбалар тустууктара кыттыылаах холбоһуктаах улахан эрчийэр түмсүүтэ буолбута. Тургутан көрөр тустууларга барыларын кыайбытым. Манна казахтар көрөннөр, Казахстаҥҥа ыҥырбыттара. Итиннэ, Иван Сивцев, Будимир Яковлев буолан кэпсэтэммит, Казахстаҥҥа көспүтүм. Бу сыл ахсынньыга Азия кубогар барыларын кыайаммын, Казахстаннар Азия кубогын хаһаайыннарынан буолбуппут. Словакия куоратыгар норуоттар икки ардыларынааҕы олимпийскай путевканы былдьаһар турнирга бастааммын, олимпиадаҕа путевка ылбытым уонна турнир «Бастыҥ тустууга» анал бирииһин кубогын туппутум. Ити кэнниттэн, турнирдарга кыттан миэстэлэспитим, онтон Олимпиадаҕа тиийбитим. Сэттэ киилэ курдук ыйааһын түһэрбитим, ити саҕана ыйааһын түhэриини үчүгэйдик билбэт буоламмын аччыктаан, эрэйдэнэрим. Бастакы киирсиибин, Американские игры кыайыылааҕа Макдональд диэн канадеһы кытта тустубутум. 8-0 кыайан иһэммин ситтэрэ сыспытым, 9-7 кыайбытым, алдьархайдык тустубуппут. Ити саҕана, быраабыла атын этэ, биһиги бөлөххө Серафим Борзаков (Европа, аан дойду чөмпүйүөнэ, олимпиада призера) баар этэ. Кинини бэрт сыралаах киирсиигэ тилэхтээн охторон кыайбытым. Инньэ гынан, бөлөхпүттэн тахсыбытым. Үһүс эргииргэ инники күөҥҥэ сылдьар, аан дойду түһүлгэтигэр үһүс миэстэлээх японеһы  утары тахсабын. Кыайыыга баҕата олус. Бу киһини кытта тоҕус мүнүүтэ тухары тустаммын, ыарахан киирсиигэ 3-2 ахсаанынан хоппутум. Ити курдук финал аҥаарыгар киирбитим, манна эмиэ Европа, аан дойду чөмпүйүөнэ, Олимпиада призера Эльбрус Тедеев миигин утары тахсыбыта. Бииртэн биир улахан титуллаах бөҕөстөр түбэһэн испиттэрэ. Тедеевы бастаан 2-0 кыайан испитим, киһим биир кэм, түс да түс буолар, атахтаан биир баалы ылан баран «кириэс» диэн албаһы оҥорон, өссө биир баалы эбии сурунна, ахсаан 2-2 буолла. Туста аҕай сылдьабыт, онтон 15 сөкүүндэ хаалбытын кэннэ киниэхэ биир баалы биэрбиттэрэ, миэхэ сэрэтии инньэ гынан халбархай балаһыанньаҕа кыайан турар. Эльбрус Тедеев финалга тахсыбыта. (Мин «Чемпион клуб» диэн сурунаалга Эльбрус Тедеев биэрбит интервьютун ааҕан турабын. Онно кини: “Мин саамай күүстээх утарсааччыбын Леонид Спиридоновы тустан кыайар кыаҕым суоҕа, сылатан эрэ кыайар туруктааҕым” диэн эппит этэ – У.У.)

Олимпиада боруонса мэтээлин иһин киирсиигэ, аны эмиэ Россия оччолорго лидерин утары  Европа, Аан дойду чөмпүйүөнэ  Махач Муртазалиевы кытта тустубутум. Махачтыын эмиэ тоҕус мүнүүтэ тустаммын 2-1 хотторбутум, кини Олимпиада боруонса призера буолбута. Мин олус кыһыылаахтык ити Афинытааҕы Олимпиадаҕа IV миэстэ буолбутум.
 

- Ити кэнниттэн 2006 сыллаахха олус улахан таһымнаах Азия чөмпүйэнээтигэр саха бөҕөстөрүттэн бастакы чөмпүйүөн буолбутуҥ. Эн тустар ыйааһыҥҥар Азия тустууктара саамай күүстээхтэр. Дьэ, 2008 сыл тигинээн кэлбитэ, тустуук быһыытынан өй-санаа, эт-хаан, күүс-уох өттүнэн саамай сиппит-хоппут кэмиҥ этэ. Пекиннээҕи XXIX Олимпийскай оонньууларга Олимпиада боруонса мэтээлин иһин тустууга, Индия бөҕөһө Сушил Кумар (2010 с. Москваҕа аан дойду чөмпүйүөнэ буолбута) мэһэй буолбута.

- Бастакы эргииргэ үрдүк уҥуохтаах Кытай бөҕөһүн кыайбытым, сэниэбин дэлби эспитэ. Кини кэнниттэн, Европа призерун Азербайджан тустуугун үчүгэйдик хоппутум. Онтон үһүс эргииргэ, Россия, аан дойду чөмпүйүөнэ, оҕо эрдэхпиттэн наар эриһэр Ирбек Фарниевтыын тустубутум. Үс түһүмэҕи быһа тустубуппут, бары сэниэбин, өйбүн-санаабын, күүспүн-уохпун барытын ылбыта, эспитэ отой, нэһиилэ кыайбытым. Тустан тахсан баран, былчыҥнарым иҥиирдэрэ наһаа күүскэ тардыбыттара, сүүмэрдэммит хамаанда массажистара нэһиилэ былчыҥнарбын холкутаппыттара. Финал аҥаарыгар тута кэриэтэ, 15 мүнүүтэнэн көбүөргэ Украина бөҕөһө Стаднигы утары ыҥырбыттара. Тэҥ киирсии этэ гынан баран, кини миигин баһыйбыта уонна финалга тахсыбыта. Сушил Кумардыын тустуубун билэҕит, үһүс периодка атаҕын ылан баран охтон түспүтүм... Кырдьыгынан эттэххэ, итиннэ атаҕын ылан эрэрбин өйдүүбүн, онтон туох буолбутун өйдөөбөппүн. Биирдэ өйдөөбүтүм аллараа сытар этим. Свисток тыаһаата, хайдах хайдаҕый? Өссө кыайдым дии санаабытым. Көрбүтүм судьуйа, киһим илиитин өрө ууннара сылдьар этэ. Кэлин видео устууну көрөн баран билбитим, бэйэтин албаһынан “кыптыыйдаабыт” эбит. Итинник олус хомолтолоохтук хотторбутум. Миэхэ хаһан да чэпчэки сэрэбиэй түбэспэтэҕэ.
 

- Эһиилигэр, 2009 сыллаахха, Данияҕа аан дойду чөмпүйэнээтигэр боруонса мэтээли ылбытыҥ.

- Бу чөмпүйэнээт иннинэ бэлэмнэнэммин, Дагестан өрөспүүбүлүкэтигэр доҕорбор олорон дьарыктаммытым. Онтон Азербайджаҥҥа эрчиллэр түмсүүгэ сылдьыбытым. Манна бэлэмим олус үчүгэй этэ, ол эрээри ыйааһын түһэриитин олус ыарырҕаппытым – уон киилэни түһэрбитим. Бастакы эргииргэ узбек бөҕөһүн, онтон американеһы кыайбытым. Онтон аан дойду икки төгүллээх чөмпүйүөнүгэр, Иран аатырбыт бөҕөһүгэр Мегди Тагавига киирэн, иккитэ мөһөөччүк иһиттэн мээчик таһаарыытыгар түбэһэн хотторбутум. Ити кэнниттэн, Украина бөҕөһүн кытта Андрей Стадниктыын көрсүбүтүм уонна кыайбытым. Үһүс миэстэ иһин тустууга Ильхан диэн турок уолун хотоммун боруонса мэтээлинэн наҕараадаламмытым. Арыый санаабын сиппит курдук санаммытым.
 

- Аан дойду таһымыгар тустаргар хайдах былааннаан тустар этигиний?

- Ити тустар кэнники сылларбар өй-санаа, күүс-уох өттүнэн баһыйтарбат буолбутум. Ол саҕана тустуу быраабылата атын буолан, мин өттүбэр сүүйтэриилээх этэ. Ханнык баҕарар күрэхтэһиигэ бэлэмнэнэрбитигэр утарылаһааччыларбытын хас хамсаныыларын, туох албастардаахтарын, миигин утары тугу бэлэмниэхтэрин сөбүн иҥин барытын үөрэтэр, албастарбытын чочуйар этибит. Мин сүрүннээн «мельницалаан», «тилэхтээн», «түргэннээн» тустан, кинилэртэн атын тустуунан киирсэн кыайталыыр этим. Миэхэ сүрүн кыһалҕам ыйааһын түһэриитэ этэ, уончалыы киилэни эмискэ түһэрэрим. Ол олус эрэйдээх, сылаалаах буолара.

Спиридонов 4 1

 

 

- Тус олоххор сыһыаннаах ыйытыктарбын биэриэм. Оҕо сылдьан кими холобур оҥостор этигиний?

- Кыра эрдэхпиттэн аҕабын барытыгар холобур оҥостор этим. Кини спорду өрө тутара, олус үлэһитэ, дэриэбинэбитигэр улахан аптарытыаттаах этэ. Мин аҕам арыгы иҥин испэтэх киһи. Онтон спорт тустуу өттүгэр ыллахха, кыра эрдэхпиттэн хоспор биллиилээх улуу тустууктар хаартыскаларын ыйаталааччыбын. Тустар кэммэр саамай үчүгэйдик тустубут Бувайсар Сайтиев буолар. Кини курдук тустуохпун баҕарар этим. Кинини сэргэ  оскуолаҕа үөрэнэр сылларбар Эльбрус Тедеевы холобур оҥосторум, кини оччолорго аан дойду чөмпүйүөнэ этэ, кэнники кинилиин тустубутум. Ити дьоннору видеоҕа көрөрүм уонна тусталларын олус астынарым.
 

- Аһылык туһунан, ханнык астары сөбүлүүгүнүй?

- Оттон саха киһитэ буоларым быһыытынан, эт-үүт астары сөбүлүүбүн. Дьэ, хойуу лапсалаах миинэ суох сатаан сылдьыбаппын (күлэр)
 

- Сынньалаҥҥар айылҕаҕа, тыаҕа булка төһө сылдьаҕыный?

- Айылҕаҕа, дойдубар Дьөппөҥҥө буоллаҕа дии. Уопсайынан, улууһум сирэ-уота  айылҕата олус кэрэ. Тустарым саҕана, булка иҥин сылдьыбат этим. Бу Сахабыт сиригэр бултуур олус эрэйдээх, ыарахан. Соҕуруу сырыттахха, бу биһиэхэ ойуурга таҕыстыҥ да бултуйан киирэр курдук саныыллар. Биһиги дойдуга суол суох, эрэй бөҕөнөн айаннаан, хааман тиийэҕин. Билигин дьэ саҥа куска саҥа сылдьан эрэбин, ону да айылҕаҕа сынньана кэриэтэ, холкутук.
 

- Ырыа-тойук өттүгэр, саха эстрадатын ырыаһыттарыттан ордук кимнээҕи сэҥээрэн истэҕин?

- Ордук Аскалон Павлов, Лэгэнтэй ис хоһоонноох, тэтимнээх ырыаларын ордоробун. Онтон кэрэ аҥаардартан Ника, Далаана курдук нарын куоластаах ырыаһыттары сөбүлээн истэбин.
 

- Дьиэ кэргэниҥ туһунан ааҕааччыларга билиһиннэр эрэ.

- Кэргэним Розалия Филипповна үп-экэниэмикэ институтугар преподавателинэн үлэлиир.  Үс оҕолоохпут, улахан уолум Дьулусхан VIII кылааска үөрэнэр, иккис уолум Сандал III кылаас уонна кыра кыыһым Сайнаара үс саастаах.
 

- Аҕа быһыытынан оҕону иитиигэ туох сонун көрүүлээххиний?

- Дьэ итиннэ көрүүм элбэх (күлэр). Ол гынан баран оҕолорум саҥа улаатан эрэллэр. Оҕону иитиигэ мин тус санаам маннык. Хас биирдии эр киһи, спорка сыһыаннаах буолуохтаах. Урут олох ыарахан эрдэҕинэ саха киһитэ эт илиитинэн үлэлээн-хамнаан, бултаан-алтаан күн бокуойа суох этэ. Эт-хаан өттүнэн сайдан кэллэҕэ дии. Оттон билигин олох сайдан, дьон хара үлэттэн, хамсаныыттан тэйэн хаалла. Ол түмүгэр диэххэ, оҕо эт-хаан өттүнэн сайдыбакка хаалар. Хаһан баҕарар, олох сайдыытыгар,  киһи өй-санаа, эт-хаан өттүнэн дьүөрэлэһэн тэҥҥэ сайдыахтаах. Билиҥҥи оҕолор хамсаммат буолан хааллылар. Ол иһин итиннэ спорт, физическэй култуура оруола олус улахан. Үөрэҕи, үлэни спорду дьүөрэлээн өрө тутуохтаахпыт. Эр киһи, ыал аҕата арыгыны испэт буоллаҕына, үлэлээх буолар, үлэлээх ыал аҕата дьиэҕэ убаастабылы ылар. Дьиэ кэргэҥҥэ, өбүгэлэрбитин утумнаан муударай ийэ, аҕа оруолун үрдэтиэхтээх. Оҕо көрөн иитиллэр. Хас биирдии дьиэ кэргэҥҥэ маны өйдүөхтэрин наада, оччоҕо чөл олохтоох үтүө дьон иитиллэн тахсыахтара. Маннык хайысханан иитиллибит-улааппыт дьон олоххо ситиһиилээх буолаллар. Мин улахан уолбун эһээлээх эбэтигэр сайын окко ыытабын, күһүн муҥхаҕа сылдьабыт, онно кини турбатаҕа, тэҥҥэ нырыыласпыта. Ол иһин уолаттарбын батыһыннара сылдьабын, кини онтон үөрэнэр.
 
Дьэ, ити курдук дуоһуйа кэпсэттибит, санаатын үөрэ-көтө үллэһиннэ, хараҕа уоттанан олорон туста сылдьыбыт дьоннорун, аан дойду ааттаахтарын ахтан-санаан ылла.
Спорт салайааччыта,  дьоһун ыал аҕата Леонид Николаевич Спиридонов чаҕылхай түгэннэрдээх, элбэх кыайыы үөрүүтүн билбит спортивнай олоҕун салҕаан, хаһан эрэ оҕо сылдьан дьарыктаммыт-эрчиллибит кыһатыгар Спорт үрдүкү маастарыстыбатын  оскуолатыгар дириэктэри солбуйааччы быһыытынан эргиллэн кэллэ. Дьоллоох-соргулаах буол, Леонид Николаевич!
 

Уйбаан УЙГУУРАП



Поделиться:

#Новости