Сахабыт сиригэр физкультура уонна спорт сайдыытыгар, чөл олох тутуһуллуутугар киэҥ өрүттээх үлэ ыытыллар.
Дьон-сэргэ, оҕо-ыччат чэгиэн-чэбдик сылдьалларыгар туһуламмыт дьоһун дьаһал иллэрээ күн, кулун тутар 22 күнүгэр Бэчээт Дьиэтигэр баар өрөспүүбүүлүкэ “медиа-киинигэр” буолан ааста. “Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” бэртээхэй бырайыак саҕаламмытынан биллэрилиннэ.
Үөрүүлээх быһыыга-майгыга ыытыллыбыт Өрөспүүбүлүкэ таһымнаах киэҥ хабааннаах, улахан дьаһал кыттыылаахтарын, Сахабыт сирин араас муннуктарыттан түмсүбүт нэһилиэктэр баһылыктарын Саха Өрөспүүбүлүкэтин бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников, Өрөспүүбүлүкэ физическэй культураҕа уонна спорка миниистирэ Леонид Спиридонов эҕэрдэлээтилэр.
Бырайыак быйыл өрөспүүбүлүкэ 100 нэһилиэктэригэр үлэлиэҕэ.
“Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” бырайыагы көҕүлүүр өрөспүүбүлүкэ нэһилиэктэрин ааттарыттан Уус-Алдан улууһун 2-ис Лөгөй нэһилиэгин баһылыга Иннокентий Троев, Орто-Халыма улууһун 2-с Хаҥалас нэһилиэгин баһылыга Юрий Гуляев, Нам улууһун Хатырыгын нэһилиэгин баһылыга Юрий Дьяконов тыл эттилэр.
“Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” бырайыакка үлэлэрин саҕалаабыт нэһилиэктэр баһылыктара, чуолаан, Өлөөн эбэҥки национальнай оройуонун Кирбэй национальнай нэһилиэгин баһылыга Владислав Николаев санаатын кытта үллэһиннэ:
-Бүгүн өрөспүүбүлүкэ нэһилиэктэригэр, олор истэригэр, Арктика нэһилиэктэригэр, үөрүүлээх түгэн буолла. Биһи спорт Министиэристибэтин көҕүлээһининэн, Саха сирэ уонна өрөспүүбүлүкэҕэ физкультурнай хамсааһын 100 сыллаах үбүлүөйүнэн анаан биһиги миниистирбит, олимпиец Леонид Николаевич Спиридонов “Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” диэн хамсаааһыны көҕүлээбитин өйөөммүт бииргэ үлэлиир туһунан Сөбүлэһиигэ илии баттаары кэлэн турабыт.
Биһиги оройуоммут баһылыга Лена Степановна Иванова маассабай спорду сүрдээҕин өйүүр. Соторутааҕыта Арктика нэһилиэктэрин мунньаҕар сылдьан 1-кы межрегиональнай Спартакиада ыыппыта. Онно ССРС ыһыллыаҕыттан быйыл Арктика оройуоннарын улахан күрэхтэһиилэрэ тэриллэн биһиги нэһилиэктэрбит сэргэхсийдилэр. Спорка өссө утумнаахтык дьарыктаналларыгар хайҕаллаах дьыала оҥоһулунна. Биһиэхэ икки этээстээх саҥа оскуола киирбитэ бу иккис сыла буолла. Уонтан тахса сыл спортсаалата суох олорон бараммыт, дьэ, спортзаалланныбыт. Инньэ гынаммыт, оскуолабыт үөрэнээччилэрэ спорт бары көрүҥнэринэн, ордук сөбүлээн игровой көрүҥнэринэн дьарыктаналлар. Номнуо, биир-икки сылга көрөдөрүүлээхтэр. Оройуон күрэхтэһиилэригэр волейболга, баскетболга, минифутболга сэмэй ситиһиилэрдээхтэр.
Ону таһынан, быйыл нэһилиэкпитигэр спортивнай саала тутуллан үлэҕэ киириэхтээх. Онон нэһилиэк чөл олоххо тардыһыыта, маассабай спордунан дьарыктаныыта ити объектар киирдэхтэринэ өссө күүһүрүөҕэ. Ааспыт нэлиэҕэ биһиэхэ үгэскэ кубулуйбут табабыт бырааһынньыга ааста. Таба сүүрдүүтэ сүрдээҕин киһи сэниэтин ылар. Табанан сүүрдүүгэ элбэх көрүҥнэр бааллар. Эдэр табаһыттарга 1-кы сугулаан буолан ааста. Хас да көрүҥнэргэ күрэхтэһэннэр нэһилиэкпит оҕолоро бастакы-иккис миэстэлэнэннэр, “Буран” снегоход ылан үөрүүбүт-көтүүбүт улахан.
Мин үөрэхпинэн физкультура учууталабын. СГУ педфагын бүтэрбитим. Урут хайыһарынан, биатлонунан дьарыктанар этим. Билигин спорду икки илиибинэн өйүүбүн. Нэһилиэгим дьоно-сэргэтэ физкультуранан уонна спордунан дьарыктаннахтарына доруобуйалара тупсарыгар саарбахтаабаппын. Спордунан дьарыктанар киһи дэгиттэр сайдыылаах буолар диэн бигэ санаалаахпын. Биһиэхэ тустуу өрө тутуллар. Тустууга дьоҕурдаах оҕолорбут Горнай Бэрдьигэстээҕин, Уус-Алдан оҕо спортоскуолаларыгар, Чурапчы институтугар үөрэммиттэрэ, үөрэнэ да сылдьаллар.
Орто-Халыма улууһун 2-с Лөгөй нэһилиэгин баһылыга Юрий Гуляев:
-Былырыын биһи Сөбүлэсиһии түһэрсэммит, “Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” бырайыакка киирсэммит быйыл үлэлээтибит. Араас хайысхаларынан нэһилиэнньэни өрө тардан, маассабай спорка дьону көҕүлээтибит. “Уһун үйэлэниигэ”, “ГТО-ҕа” уонна “Спорка” үс инструктордар үлэлээтилэр. Бу бырайыакка аҕам уонна орто саастаахтарга улахан болҕомтону уурдубут. Скандинавскай хаамыыга улахан үлэ барда. Ону таһынан, отоннуу баралларыгар, сайын айылҕаҕа тахсалларыгар скандинавскай хаамыынан, тэрилтэнэн, түөлбэлэринэн, итинник спортивнай көрүҥнэринэн дьарыктаннылар. Нэһилиэкпит улууска саамай ыраах сытар, кыһынын сылдьыһыы баар. “Көҕүлээһинтэн профессионализмҥа” девизтээх НКО диэн ыччат бырайыагар кыттаммыт сайыҥҥы спортивнай балассаакка уонна сопртзаалга тренажернай ылбыппыт. Билигин нэһилиэнньэ олохтоохторо физкультуранан уонна спордунан сүрдээҕин дьарыктанар буоллулар. Дьон, ыччат чөл олохтоох буоллун, спордунан дьарыктаннын диэммит, былырыын Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аҕа Баһылыгын Граныгар кыттаммыт “Ски-паарка” ылбыппыт, ону бу саҥа тиэннибит, саас туруоруохпут. Объектары өрөмүөннээһиҥҥэ субуотунньуктарынан үлэлииргэ былаан ылынныбыт. Маспыт кэрдиитин саҕалаатыбыт. Нэһилиэнньэ спорка кыттарга баҕата улахан.
Өрөспүүбүлүкэ улуустарын нэһилиэктэрин баһылыктара “Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” бырайыак түстээччитэ уонна салайааччыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй культураҕа уонна маассабай спорка Управлениетын начальнига Роман Оконешниковы кытта бииргэ үлэлээһин Сөбүлэһиитигэр илии баттастылар.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников, Өрөспүүбүлүкэ физическэй культураҕа уонна спорка миниистирэ Леонид Спиридонов, физическэй культура уонна маассабай спорт управлениетын начальнига Роман Оконешников үрдүк тырыбанаҕа туруоруллубут символическай кнопканы үһүөн бииргэ баттааннар, Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн “Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” бырайыак үлэтэ саҕаламмытын биллэрбиттэрэ дохсун ытыс тыаһынан доҕуһуолланна!
2022 сыл түмүгүнэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин үрдүнэн физкультуранан уонна спордунан дьарыктанар дьон ахсаана 54 % тиэрдиллибитэ. 2030 сылга 75 % тиэрдэр сорук турар. Ити курдук, физкультуранан уонна спордунан дьарыктанарга сир ахсын көхтөөх үлэ бара турара үөрдэр.
Баһылай Посельскай
