«Тойбохой» сопхуос төрүттэммитэ 50 сылыгар аналлаах «Күүлэй-2017» Быыра киэҥ-куоҥ, өлгөм үүнүүлээх сыһыытыгар атырдьах ыйын 26 күнүгэр бэрт үрдүк тэрээһиннээх буолан ааста. Күрэх үөрүүлээх аһыллыытыгар киирии тылы Сунтаар улууһун Аҕа баһылыга Анатолий Васильевич Григорьев эҕэрдэ тылынан саҕалаата, кыттааччыларга кыайыыны баҕаран туран: «Ким күүстээх, бэлэмнээх, ол кыайдын”, - диэн түмүктээтэ. Улуус тыа хаһаайыстыбатын управлениетын салайааччыта Иван Викторович Тихонов улуус оттооһунун хаамыытын кылгастык уонна кылаабынай судьуйа быһыытынан күрэх хаамыытын, ирдэбилин билиһиннэрдэ. Өр сылларга «Тойбохой» сопхуос экэнэмииһинэн үлэлээбит Модест Антонович Петров эҕэрдэ тылын эттэ.
Тойбохойдооҕу «Дуорай» ырыа ансаамбыла отчут-масчыт дьоннор ырыаларынан кэлбит дьону эҕэрдэлээн ырыа арааһын бэлэхтээтилэр.
Күүлэй кыттааччыларын, ыалдьыттарын Тойбохой олохтоох дьаһалтатын үлэһиттэрэ сыалаах эттээх миининэн, сүөгэйинэн, сибиэһэй хортуоскалаах ыһаарынан эбиэттэттилэр.
Күүлэй күрэҕэр түөртүү киһилээх биэс хамаанда ох курдук оҥостон, кустук курдук куоһанан кэлбиттэр. Сэрэбиэй түмүгүнэн хамаандаларга аҕыстыы суотай сир ананна, бу сири хамаанда дьоно хайдах сатыырынан отун охсон-мунньан бугуллуохтаахтар. Түһү да уу ото буоллар, сирэ сэтиэнэхтээх, ону ааһан олус хойуу оттоох, сирэ инчэҕэй буолан, оту охсууга да, мунньууга да ыарахаттардаах буолла.
Күнүс 14:00 ч. сыһыарыллыбыт учаастактарыгар бэлэм тураннар хамаандалар кыһыл былаах түһээтин кытары сытыы хотуурдар оту быһан сирдиргии түстүлэр. Хамаандалар бэйэлэрэ араас ньымаларынан оту охсон куһуйбутунан бардылар. Сорох хамаанда кыттааччылара утары бугуллаабытынан барда.
16:26 ч. бастакыннан «Күүлэйдэр» (Тойбохой) хамаандалара бүтэннэр кыайыы өрөгөйүн биллилэр. Хамаанда салайааччыта – Семен Алексеевич Гуляев, Дьаархан нэһилиэгин орто оскуолатын учуутала, өрөспүүбүлүкэ таһымнаах күүлэйдэргэ ситиһиилээхтик кыттар от охсооччу; Иван Иванович Гуляев – Тойбохой олохтооҕо, пенсионер; Василий Викторович Гуляев (Сунтаар) уонна Михаил Степанович Саввинов – Тойбохой орто оскуолатын физкультураҕа учуутала. Бу хамаанда дьоно төрдүөн Дьаархан нэһилиэгиттэн силистээх- мутуктаах биир хааннаах дьон түмсэн хамаанда туруорбуттара хайҕаллаах, атыттарга үтүө холобур эрэ буолуон сөп. Бириистэрэ – Сунтаар улууһун дьаһалтата туруорбут трактор косилкатын туттулар, итиэннэ күүлэй куубогын өрө көтөхтүлэр.
Бэрт кыранан хаалан 16:28 ч иккиһинэн «Үчүгэй үрэх» (Дьаархан) хамаандата бүтэн үөрдэ-көттө. Салайааччы – Павел Револьевич Кырелов, «Дьаархан МТ» спортинструктора; кини уола Уйусхан Павлович – ХИФУ ИФКиС быйылгы выпуснига; Альберт Павлович Кузьмин – оҕо уһуйаанын үлэһитэ уонна кини уола Иван Альбертович – ХИФУ ХИНТуоКИ быйылгы выпуснига буоланнар, “Сахаар сиэннэрэ” дуо дэттилэр. Бириистэрэ – Тойбохой олохтоох дьаһалтата туруорбут 40 тыһыынчатын уу харчыннан туттулар.
Дьаархан нэһилиэгин дьоно былыр-былыргыттан өрөспүүбүлүкэҕэ тиийэ биллэр чулуу күүстээх от охсооччулардааҕынан биллэр. Данил Антонович Тихонов, Петр Николаевич Иванов – Маастар Бүөтүр курдук уос номоҕор сылдьар от охсооччулар олорон ааспыт сирдэрэ буолар. Кэлиҥҥи дьонтон бу күүлэй кыттааччыта Семен Гуляев аатырар. Күрэх судьуйалара, көрөөччүлэрэ да күүстээх от охсооччулар Дьаархаҥҥа билигин да бааллар эбит дэстилэр.
Үсүһүнэн, 17:40 ч «Тимир» (Сунтаар) хамаандата бүтэн бириистээх миэстэҕэ тигистэ. Салайааччы И. Тимофеев. Бу хамаандаҕа күүлэй кыттааччыларыттан соҕотох кэрэ аҥар А. Тимофеева баарын бэлиэтиэххэ, хайҕыахха эрэ сөп. Бириистэрэ – Сунтаар улууһун тыа хаһаайыстыбатын управлениета туруорбут 400л дизельнэй уматыкка сертификат.
Төрдүһүнэн «Илимниир» Илимниир нэһилиэгин хамаандата бүттэ. Бу хамаанда уолаттара төрдүөн сүүрбэлэрин саҥа ааспыт уолаттар, онон эдэр дьон маннык күүлэйдэргэ кытталлара, илииннэн оттооһуну билэллэрэ хайҕаллаах. Атын нэһилиэк ыччатын көҕүлээн үтүө холобур эрэ буолуон сеп.
Бэсиһинэн «Тоҕой сэлэ» - олохтоох тойбохойдор буоллулар. Ким эрэ кыайыахтаах, ким эрэ хотторуохтаах буоллаҕа.
Күрэх аҕа саастаах кыттааччытынан Иван Гуляев буолан, МУП «Хочо» (салайааччы Валерий Петрович Илларионов) туруорбут 5 кг «Нарыйаана» ынах арыытын тутан сүргэтэ көтөҕүлүннэ. Ити курдук биһирэбил бирииһи күүлэй соҕотох кэрэ аҥар кыттааччыта А. Тимофеева тутта.
Наҕараадалааһын үөрүүлээх чааһын кэннэ күүлэй кыттааччылара уопсай хаартыскаҕа түстүлэр, итиэннэ үөрэ-көтө тарҕастылар. Быыра киэҥ нэлэмэн сыһыытыгар эбии, кырата 1000 бугул олорон хаалла, улуус оттооһуҥҥа былаанын туолуутугар суду кылаат киирдэ…
Павел КЫРЕЛОВ, спортинструктор, күүлэй кыттыылааҕа, Дьаархан
