Оҕо аймах спортивнай оскуолатыгар бу дьыссаат «Кустук», «Сулусчаан» улахан бөлөхтөрө, «Күнчээн», «Нөлтэнкэ» бэлэмнэнии бөлөх кыракый уоланнара мустаннар, эр киһилии дьоһуннук туттан-хаптан парадтаатылар, күрэхтэһиини арыйан Эбээн-Бытантай улууһун былааҕын үөһээ күөрэттилэр. «Сулусчаан», «Кустук» бөлөх кырачаан куолара акробатическай нүөмэри бэлэх ууннулар.
Саккырыыр оҕолорун төрөппүттэрэ, күрэхтэһиини тэрийээччилэр бэркэ бэлэмнэммиттэрэ тута харахха көстөр. Кыра бөҕөстөр биир кэлим спортивнай футболка кэтэн, ааттара, араспаанньалара кэннилэригэр суруллан сүрдээҕин диэн дьоһумсуйбуттара көрүөххэ астык! Мадьынылар дьиҥнээх идэтийбит маастардар кэриэтэ хапсыһыы саҕаланыан иннинэ атахтарын, илиилэрин эрчилиннилэр, ол эрэн оҕо оҕото өтөн сүүрэн-көтөн, кыратык мэниктээн да ыллылар.
Манна даҕатан эттэххэ, көбүөргэ тахсыах иннинэ ааспыт сыл алтынньы ыйыттан бу кыра эрэттэр түөрт ый устата оскуола, уһуйаан спортивнай саалаларыгар бэлэмнэммиттэрэ, нэдиэлэҕэ иккитэ дьарыкка сылдьыбыттара. Киин уулусса устунан уһун колонна буолан, сиэттиспитинэн дьарыкка баран эрэр оҕолору олохтоохтор үгүстүк көрбүт буолуохтаахтар. Сорох сорохтор нэһиилэ сиэтиллэн хааман, иэдэстэрэ кытарыччы тоҥон, үллэччи таҥнан хааман боотоҥноон эрэллэрин көрөн киһи эрэ бары манньыйара, күлэрэ.
Долгутуулаах күн тирээн кэлбитигэр уһуйаан иитээччилэрэ, тэрийээччилэр саалаҕа мустаннар, «бөҕөстөрүн» горсуоктарын, кумааҕыларын бэлэмнээн, утахтарын, бириистэрин аҕалан сүүс бырыһыан бэлэм көрүстүлэр.
Күрэхтэһии сүрүн тэрийээччитэ, идэтинэн уһуйаан иитээччитэ Христина Стручкова бары кыттааччыларга ситиһиини, кыайыыны-хотууну баҕарда. Уһуйаан сэбиэдиссэйэ Любовь Стручкова бу бэлиэ түгэн суолтатын өссө чиҥэтэн биэрэн, оҕо спорда сайдыытыгар анаан 20 тыһ. солк. суумалаах сертификаты бэлэх туттарда.
Күрэхтэһии саҕаланна. Түөрт ыйдаах бэлэмнэнии түмүгэ харахха өтө көһүннэ. Биир да оҕо ытаабата, мунан-тэнэн хаалбата, бары сып-сап курдук оҥостон, бэркэ диэн дьоһумсуйан туран көбүөргэ тутустулар. Уопсайа 34 оҕо 6 ыйааһыҥҥа кииристэ, итини таһынан Муҥутуур кыайыылаах аатын иһин туспа түһүмэх тэрилиннэ.
3 чаастаах буһуулаах-хатыылаах киирсии түмүгүнэн 15 киилэҕэ диэри ыйааһыҥҥа 1 миэстэ Денис Стручков, 2 миэстэ Тургун Константинов буоллулар, 3 миэстэни Власий Дмитриев, Герман Ефимов үллэһиннилэр.
17 киилэҕэ диэри ыйааһыҥҥа 1 миэстэ Айхан Свинобоев, 2 миэстэ Егор Константинов, 3 миэстэ Дамир Петров, Марк Жирков.
18 киилэҕэ диэри ыйааһыҥҥа 1 миэстэ Алеша Устинов, 2 миэстэ Павел Слепцов, 3 миэстэ Кирилл Петухов, Саян Данзанов.
19 киилэҕэ диэри ыйааһыҥҥа 1 миэстэ Аркадий Рожин, 2 миэстэ Эрсан Сыроватскай, 3 миэстэ Миша Колесов, Эрсан Ефимов.
21 киилэҕэ диэри ыйааһыҥҥа 1 миэстэ Рамиль Рябчиков, 2 миэстэ Арыйаан Ефимов, 3 миэстэ Степа Другин, Коля Стручков.
21 киилэттэн үөһээ ыйааһыҥҥа түөрт эттээх-сииннээх, көрүҥнээх, киһи эрэ астына көрөр бөҕөһө илии илиилэриттэн, сарын сарыннарыттан кытаанахтык тутустулар. Бу манна 1 миэстэни Арчылаан Горохов ылан кыайыы өрөгөйүн биллэ. 2 миэстэни Алексан Другин, 3 миэстэ Алгыс Горохов, Айысхаан Никитин буоллулар.
Финалга баҕалаах уолаттар күрэхтэһии Абсолютнай чөмпүйүөнүн аатын ылар иһин кииристилэр. Бу манна кэтит сарыннаах, сахалыы лаппаҕар быһыылаах-таһаалаах Арчылаан Горохов муҥутуур кыайыылааҕынан тахсан грамотанан, лиэнтэнэн уонна күрэхтэһии Кубогынан наҕараадаланна.
«Кэскиллээх хапсаҕайдьыт» анал ааты Степа Другин ылан, тэрийээччилэр Христина, Петр Стручковтар туруорбут анал бириистэринэн наҕараадаланна. «Көрөөччүлэр биһирэбиллэрэ» үрдүк чиэһи Алексан Другин сүктэ. «Бастакы холонуу» анал ааттары 15 киилэҕэ Витя Сивцев, Климент Ильинов, 17 киилэҕэ Гарик Стручков, Айкарель Апитов, 18 киилэҕэ Георгий Бочкарев, Даниэль Старостин, 19 киилэҕэ Айырхан Константинов, Коля Сысолятин, 21 киилэҕэ Аймергель Апитов, Алеша Петров ыллылар.
Күрэхтэһии тэрийээччилэрэ Эбээн-Бытантай улууһугар спорду өрө тутар, үгүс көлүөнэ ыччаты хапсаҕай, көҥүл тустуу курдук саха оонньууларыгар эрчийбит, дьарыктаабыт, киэҥ түһүлгэҕэ үүннэрэн таһаарбыт Христина, Петр Стручковтар дьиэ кэргэттэрэ, улууска ыытыллар спортивнай күрэхтэһиилэр көхтөөх кыттааччылара Алексей Рожинбуолаллар. Кинилэр «Хаарчаана» уһуйаан иһинэн иккис төгүлүн бу курдук күрэхтэһиини ыыппыттара, төһө да кыра саастаах буоллар кыракый уолаттары эрчийбиттэрэ элбэҕи этэр, төрөппүттэр махталларын ылыаҕын ылар.
«Сүрүн үлэм таһынан уһуйааҥҥа акробатика, тустуу, хапсаҕай куруһуоктарын ыытабын. Бу куруһуокпар 48 оҕо дьарыктанар. Манна кэргэним Петр Петрович төһүү күүс, өйөбүл буолар, элбэх көлүөнэ ыччаты үүннэрэн таһаарбыт тириэнэр буолан, оҕо спорда сайдыытыгар ис дууһатыттан ыалдьар. Күрэхтэһиини тэрийэрбитигэр биһигини кытта тэҥҥэ сүүрбүт-көппүт, оҕолорун туһугар бары соруктары уталыппакка толорон испит төрөппүттэргэ махталбын тиэрдэбин. Наһаа маладьыастар! Уһуйааммыт сэбиэдиссэйигэр Любовь Ивановнаҕа эмиэ махталбыт муҥура суох. Грамоталары, кыайыылаах лиэнтэтин, кубогын барытын ылларбыта, инникитин даҕаны спортивнай күрэхтэһиилэргэ күүс-көмө буолуо диэн бигэ эрэллээхпит. Маны таһынан улууспут тэрилтэлэрэ, урбаанньыттар туора турбатылар. «Бытантай уоттара» хаһыат эрэдээксийэтэ (Рожина Я.В.), үөрэх салалтата (Сизых М.И.), Саккырыыр орто оскуолата (Андросова Н.Г.), «Мария» маҕаһыын (Старостин А.Д.), «Тотас» (Рожина М.В.), «Дэлэй» (Стручкова А.П.), урбаанньыт Горохов Х.В. харчынан көмөлөстүлэр. Оҕолорбут эт-хаан өттүнэн сайдалларын туһугар сыалбыт-сорукпут ситэр, баҕа санаабыт туолар буолла! Өр сылларга иитиэхтээн илдьэ сылдьыбыт баҕа санаабыт – борцовскай маат ылыахпыт, оҕолорбутун өссө күүскэ дьарыктыахпыт. Улуус дьаһалтатын баһылыга Гаврил Горохов уһуйаан түөрт бөлөҕөр оонньуурдары бэлэхтээбитин солбуйааччыта Раиса Старостина үөрүүлээх быһыыга-майгыга туттарбыта, борцовскай маат ыларга салалтабыт эмиэ көмөлөһүөх буолбута үөрдэр. Маны тэҥэ күрэхтэһии сэкэрэтээригэр Алексей Алексеевичка, оҕо аймах спортивнай оскуолатын дириэктэригэр Дмитрий Олеговичка, бииргэ үлэлиир дьонугар согунан, сакалаатынан күндүлээбитигэр, бииргэ үлэлиир «Сулусчаан» улахан бөлөх иитээччилэригэр Амгаяна Яновнаҕа, Любомира Матвеевнаҕа, Светлана Сергеевнаҕа улахан баһыыба буолуохтун», — диэн сүрүн тэрийээччи, кылаабынай судьуйа Христина Иннокентьевна күрэх кэнниттэн санаатын үллэһиннэ, махталын тиэртэ.
Төрөппүттэргэ даҕаны, оҕолорго даҕаны күүтүүлээх, долгутуулаах хапсаҕай оонньуута түмүктэннэ. Бу күрэхтэһии кэмигэр үгүс төрөппүт күрэхтэһиини улуус таһымыгар таһаарыахха диэн үөрэх салалтатыгар этии оҥордо. Тэрийээччилэр бу этиини иилэ-хабан ылан, улуус таһымынан эрэ муҥурдаммакка, өссө ыаллыы Дьааҥы улууһун кыра бөҕөстөрүн көбүөргэ ыҥырыахха диэтилэр.
Хапсаҕай күрэҕэ бүттэ. Аны муус устар ыйга уһуйаан иитиллээччилэригэр көҥүл тустууга улуустааҕы күрэх буолар. Онон бөҕөстөрбүт эмиэ дьарыкка боотоҥноон хаамыылара саҕаланна.
Ааптар: Сардаана Копырина
