Быйыл 19-с төгүлүн Уус Алдан аатырбыт быһыйдарын, классическай марафоҥҥа өрөспүүбүлүкэ бастакы кыайыылаахтарын Анатолий Заболоцкай, Владимир Слепцов, Леонид Сакварс уонна Иван Бурнашев бириистэригэр ыытыллар сааскы кросска 80-тан тахса кыттааччылар 12 улуустан уонна киин куораттан кэлбиттэр. Халлааммыт тымныыта -18 кыраадыс, арҕааттан кыра тыаллаах, онон сүүрэргэ олус табыгастаах күн туран биэрдэ. Ыраахтан айаннаан кэлэр сүүрүктэри кэтэһиннэрэн старт арыыйда хойутаан бэрилиннэ. Кыттааччылар саастарынан араарыллыбыттар. Манна оҕо уһуйаанын кырачаан иитиллээччилэриттэн саҕалаан 80 сааһын бу күннэргэ бэлиэтиир бэтэрээҥҥэ тиийэ бары бэйэлэригэр сөптөөх дистанцияларга араарыллан илин-кэлин түһүстүлэр.
Олох кыралар 250 м сүүрэн бытыгырастылар, хайалара да иннин биэриэн баҕарбат, ол гынан баран ким эрэ кыайыахтаах, баһыйыахтаах буоллаҕа. Хотторон, хомойон харахтарын уутун таһаарбыттар бааллара оҕолор кыайыыга дьулуурдаахтарын көрдөрөр. Итинник оҕолортон хойутуу чулуу сүүрүктэр тахсыахтара турдаҕа. Кинилэр кыайыылара-иинилэригэр. Арыый обургу оҕолорго олохтоох оскуола, Түүлээх, Найахы үөрэнээччилэрэ пьедестал үктэллэригэр хото тахсан үөрэ-көтө турдулар, сыаналаах бириистэри туттулар. Сандал Тарабукин, Максим Прядезников, Арсен Бережнев, Альберт Федосеев, Ваня Егоров, Коля Голиков, Нарыйаана Барашкова, Дуня Бурнашева, Сайаана Федорова үчүгэйдик ылсан эрчилиннэхтэринэ кэскиллээх буолуохтарын көрдөрдүлэр. Убайдарын, эдьиийдэрин холобура маяк курдук ыҥыра-угуйа турара чуолкай. Саха сирин марафоҥҥа бастакы кыайыылаахтарын, призердарын ааттара, кинилэринэн киэн туттуу, холобур оҥостуу хайаан да бу кыракый дьон сүрэхтэригэр-быардарыгар хайаан да иҥмит буолуон сөп.
Күрэхтэһии былааҕын көтөҕүүнү тэрийээччилэр былырыын улууска эстафетаҕа кыайбыт Курбуһах бэтэрээннэрин хамаандатыгар итэҕэйдилэр. Ол бу нэһилиэккэ дьаһалта, бэтэрээннэр сэбиэттэрэ уоттаахтык-күөстээхтик, өрө күүрүүлээхтик үлэлииллэрин көрдөрөр дии саныыбын. Нэһилиэнньэтин ахсаанынан Курбуһах орто нэһилиэктэр ахсааннарыгар киирэрэ буолуо, ол да буоллар манна араас тэрээһиннэри сатаан аттаран оҥорор иллээх, күүстээх хамаанда баара чуолкай. Ити быйыл эмиэ арылхайдык көһүннэ, күрэхтэһии биир тыынынан, иэҕэ-чуоҕа суох ыытылынна. Судьуйалар да улахан алҕаһы-сыыһаны таһаарбатылар.
Аммаҕа ыытыллыахтаах Спортивнай оонньууларга бэлэмнэнии хайы-үйэ саҕаламмыт, сорохтор соҕуруу сылаас куораттарга тиийэн эрчиллэн кэлбиттэр, атыттар бу бараары сылдьаллар эбит. Онон бу сааскы кросс сүүрүктэр төһө-хачча бэлэмнээхтэрин, кинилэр билиҥҥи туруктарын көрдөрөр аналлаах буолла. Дьэ, бу кэнниттэн бастыҥ быһыйдарбыт өссө күүскэ эрчиллэн барыахтара, аны сайын от ыйын саҥатыгар ыытыллар Оонньууларга ох курдук оҥостон, кустук курдук куоһанан тиийэр курдук. Улуустар тумус туттар, кэскиллээх сүүрүктэрин сылаас салгыннаах, хайалаах сирдэргэ үөрэтэр-эрчийэр түмсүүлэргэ ыыталлара буолуо, онон Аммаҕа сытыы, хатыһыылаах сүүрүүлэри көрүөхпүт диэн эрэнэ күүтэбит.
Онтон манна кэлэн күрэхтэспит быһыйдартан бастатан туран күөгэйэр күннэригэр сылдьар Чурапчы чулууларын Дмитрий Степановы (эдэрдэргэ бастаата), Марианна Макарованы (бастакы миэстэ), эдэрдэр тилэхтэрин быһыта үктүү сылдьар Екатерина Драгунованы (дьахталларга бастакы), Мэҥэ бастыҥын Леонид Зыковы (эдэрдэргэ иккис), Уус Алдан Курбуһаҕын эдэр кэскиллээх быһыйдарын, убай-балыс Мирослав уонна Күннэй Бурнашевтары (үһүс, иккис миэстэ буоллулар), систэрин этэ сиппит 30-39 саастаахтар бөлөхтөрүгэр бириискэ киирбит биллиилээх быһыйдары Альберт Варламовы (Таатта), Александр Маедоны (Амма) Василий Лукины (Чурапчы), бэтэрээн сүүрүктэргэ бастаабыт Василий Готовцевы, Петр Захаровы (дьокуускайдар), Иван Никифоровы (Уус Алдан), Елизавета Аммосованы (Уус Алдан, Курбуһах), Валентина Доргуеваны (Таатта), Зинаида Андрееваны (Чурапчы), Петр Пестряковы (Дьокуускай), Николай Фомины (Уус Алдан, Найахы), Ион Васильевы (Нам Модута), Филипп Гуляевы (Таатта Чөркөөҕө) ааттаталыыры наадалааҕынан ааҕабын.
Кросс саамай аҕа саастааҕа этэн аһарбыт Таатта Чөркөөҕүттэн кэлэн кыттыбыт, 80 сааһын бу күннэргэ туолуохтаах Филипп Гуляев буолар. Кини курдук сиэлэ сылдьар бэтэрээннэр аҕыйаатылар. Айылҕа да сокуонунан буолуо, тохтоон, атыҥҥа аралдьыйан эрэр убайдарбытын көрө-көрө астынабыт, махтанабыт, кинилэргэ майгынныы сатыырбыт баа буолбат ини. Эдэрдэр, үүнэн иһэр ыччаттарбыт аҕа саастаах быһыйдары көрөн, кинилэр кэпсээннэрин-сэһэннэрин, сүбэлэрин истэн улааталлара буоллар сэниэлээх, хайа баҕарар омук ыччаттарын кытта тэҥҥэ аахсар чиҥ доруобуйалаах, чөл олохтоох, киэҥ билиилээх-көрүүлээх дьон буолуох этилэр. Сүүрүү биир саамай туһата, көдьүүһэ итиннэ сыттаҕа. Бу күрэхтэһиини сүүрэн-көтөн тэрийэн ыыппыт Курбуһах олохтоохторугар махтал бастыҥа ананар. Аны икки сылынан 2021 сыллаахха Уус Алдан аатырбыт марафонецтарын бирииһигэр үбүлүөйдээх ХХ сүүрүүгэ мустуохпут диэн эрэллээх күрэхтэһии кыттыылаахтара үөрэн-көтөн тарҕастыбыт.
Ыстапаан ЛЫТКИН,
уопсастыбаннай кэрэспэдьиэн, спорт бэтэрээнэ
