Мэҥэ Хаҥалас улууһун Өлөчөйүттэн төрүттээх-уустаах Николай Николаевич Матчитов ааспыт үйэ 80-90 сылларыгар уонна 2000 сыл кирбиитигэр хайыһарынан уонна уһун сиргэ сүүрүүлэринэн утумнаахтык дьарыктаммыта. Хайыһарга ССРС спордун маастарыгар кандидат, Саха АССР хайыһарга спордун маастара, марафонец буола уһаарыллыбыта. 40-50 саастарыгар улахан спорка үрдүк кирбиилэри ылаттаан, тапталлаах Сахатын сирин норуотун аан дойдуга аатырдыбыта.
Үгүс күрэхтэһиилэриттэн сүрүннэрин бэлиэтээтэххэ, 1998 сыл ыам ыйыгар Россия суукканан сүүрүүгэ чемпионатыгар эстибэт эрчимнээх, сылайары билбэт, уҥмат тыҥалаах быһыйдар Николай Матчитов (237 км), Михаил Еремисов (220 км), Дмитрий Сидоров (183 км) састааптаах Саха сирин хамаандата бириистээх үһүс миэстэни ылбыттара. Итинтэн салгыы Николай Матчитов Россия Кубогын үрүҥ көмүс уонна боруонса призердарынан буолуталаабыта. 1999 с. ыам ыйыгар Москваҕа Европа Кубогын этаабыгар уонна Россия Кубогар сууккатааҕы сүүрүүгэ 258 км 391 м көрдөрүүлээх иккис миэстэлэммитэ уонна норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастарын нуорматын толорору ситиспитэ. Подольскайга аан дойду чөмпүйүөнэ уонна рекордсмена Николай Сафин кэриэһигэр сабыылаах сиргэ сууккатааҕы норуоттар икки ардыларынааҕы X сүүрүүгэ 234 км 699 м көрдөрүүлээх кыһыл көмүс мэтээл хаһаайынынан буолбута.
Уһун сиргэ сүүрүүлэргэ дьоҕурдаах сүүрүк быһыытынан Россия сүүмэрдэммит хамаандатын чилиэнинэн ылыллыбыта. 2000 с. Голландияҕа Европа чемпионатыгар хамаанданан үрүҥ көмүс призерунан буолары ситиспитэ. Тус бэйэтэ суукка устата 245 км 720 м сүүрбүтэ. Соҕуруу куораттарынан уонна омук дойдуларынан күрэхтэһиилэргэ кыттарыгар сүрүн спонсорынан Николай Матчитовка «Саханефтегаз-Век» САО гендиректора Василий Гоголев улаханнык өйөөбүтэ, көмөлөспүтэ. Россия уонна аан дойду элбэх күрэхтэһиилэригэр кыттыбыта, мэлдьитин миэстэлэһэрэ, «сууккатааҕы сүүрүү хоруолунан» сүрэхтэммитэ.
Билигин дьиэ кэргэнэ олорор микрооройуонугар баар ыраас киллэм хонууну сөбүлүү көрөн, аан бастаан дьиэ-уот туттан олохсуйбута. Олорор сиригэр-уотугар уот, газ ситимнэрэ киирэн холбонууларыгар төһүү күүһүнэн буолбута. Дьон кэлэн олохсуйалларыгар ыҥырар-угуйар оруолу толорбута.
Николай Матчитов аатынан уулусса үөрүүлээхтик аһыллыытын түгэнигэр сайыҥҥылыы чэмэлкэй күн туран биэрдэ. Гагаринскай уокурук салайааччыта Анжела Ахмедова, Новопортовской түөлбэтин салайааччыта Алексей Герасимов, Саха Өрөспүүбүлүкэтин бастакы президенин көмөлөһөөччүтэ Матвей Мучин, Ил Түмэн депутата Юрий Баишев, ыччат уонна дьиэ кэргэн миниистирин I солбуйааччы Руслан Платонов, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх тренерэ Павел Харитонов, бииргэ үлэлээбит, үөрэммит үөлээннээхтэрэ Егор Неустроев, Егор Аргунов, улахан убайа Егор Николаевич Матчитов уо.д.а. ахтыылары оҥордулар, эҕэрдэлээтилэр.
Уһулуччулаах сүүрүк кэргэнэ Анна Петровна Матчитова дьиэ кэргэн аатыттан үйэтитиигэ үлэлээбит дьоҥҥо махтал суруктары туттарда:
- Ыалларбытыгар, аймахтарбытыгар, доҕотторбутугар, салалтаҕа биһиги аҕабытын, эһэбитин Николай Николаевич Матчитовы үйэтитэр дьаһалга кэлбиккитигэр махталбытын биллэрэбит! Спорду наһаа сөбүлүүрэ. Кыһын хайыһарынан, сайын сүүрүүнэн дьарыктанара, кыыспытын коляскаҕа анньан бу ыраас хонууга кэлэрбит, аэропорт суолунан хастыыта эмэ эргийэн сүүрэн кэлэрин кэтэһэн оророрбут. Аан бастаан Костроминнар дьиэ туттан киирбиттэрэ. Уулусса аатын иҥэриигэ Новопортовской микрооройуон олохтоохторо илии баттааһыны хомуйбуттара. Түөлбэбит салайааччыта Алексей Петрович Герасимов сүрүн тэрийээччи быһыытынан үгүстүк түбүгүрбүтэ, сүүрбүтэ-көппүтэ. Бары баттаабыттара, икки сүүсчэкэ илии баттааһынын хомуйан Гордумаҕа биэрбиттэрэ. Итэҕэйбэт этим. Уулусса аҕабыт аатынан ааттаммытыгар улаханнык үөрдүбүт, астынныбыт! Махталбытын биллэрэбит!
Дьоһун аатын Саха сирин спордугар историятыгар дьоһун суолу-ииһи хаалларбыт уҥмат тыҥалаах быһый Николай Николаевич Матчитов аата үйэтитилиннэ!
Баhылай ПОСЕЛЬСКАЙ
