Олоҥхо ыһыаҕын кус быһыйдар, ат бөҕөлөр киэргэттилэр

Киэҥ далааһыннаах, дириҥ ис хоһоонноох программалардаах культурнай-спортивнай дьаһаллар дьон-сэргэ биһирэбилин ыллылар. Ойуур-хонуу былаастаах культура уонна сынньалаҥ паарката араас куонкурустар, быыстапкалар, атыы-тутуу, аһыыр, сынньанар түһүлгэлэринэн бачыгырастылар. Баараҕай, сиэдэрэй оҥоһуулаах Аал-Луук маастаах, кубалар уста сылдьар көлүччэлээх, тыһыынчанан киһи олорор трибуналаах Киин түһүлгэ – ыһыах дьонунан туоллулар.

            Ураһалаах, күрэхтэһэр түһүлгэҕэ көрөөччүлэр, ойуччу мустан, элик, күөн-күрэс былдьаһыыларга тутан олорон ыһыытаан-хаһыытаан ыарыйдылар. Күрэхтэһии кыттыылаахтарын Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй культураҕа уонна спорка миниистирин I солбуйааччы Семен Чердонов эҕэрдэлээтэ. Сүрүн судьуйанан Бүтүн Россиятааҕы категориялаах судьуйа Иван Горохов үлэлээтэ. Биллиилээх комментатар Ылдьаа Скрябин күөн-күрэс хаамыытын сэргэхтик кэпсээтэ. Сүрүн тэрийээччинэн уонна ыытааччынан Гаврил Мохначевскай дириэктэрдээх Манчаары аатынан спорт национальнай көрүҥнэргэ Киин буолла.

Маҥнайгы күн аҥаарыгар буолан ааспыт сахалыы остуол оонньууларыгар түөрт бөлөҕүнэн арахсан күрэхтэстилэр. Күрэхтэһээччилэр хабылыгы бииридии маһынан ылҕааннар, хаамысканы үстүү тоҥсуурунан элэҥнэччи оонньооннор, чахчы баһылаабыттарын көрдөрдүлэр.  Түргэннэрэ, тарбахтара имигэһэ, ханнык хаамысканы хаһан-хайдах ылалларын быһаара охсоллоро, сөхтөрдө. Үс көрүҥҥэ эр дьоҥҥо спорт маастардара Мэҥэ-Хаҥаластан Владислав Попов, дьахталларга Үөһээ-Бүлүүттэн Туйаара Варламова, Икки көрүҥҥэ Чурапчыттан Андрей Дьоллоохоп, Ньурбаттан Лариса Иванова, уолаттарга Ньургун Семенов, кыргыттарга Мэҥэттэн Аэлита Алексеева бастаатылар. Муҥутуур кыайыылаах аатын былдьаһыыга, Манчаары оонньууларын боруонса призера Мэҥэ-Хаҥалас Чыамйыкытыттан Владислав Попов ордук сатабыллаахтык оонньоон, абсолютнай чөмпүйүөн үрдүк аатын ылла.

Сахалыы оҕунан “Байанай бэлэҕэ” көрүҥҥэ 30 м тэйиччи хонууга тэлгэммит куобаҕы, куһу, тииҥи таба ытыыларга Чурапчыттан Галина Филиппова уонна Намтан Дмитрий Дмитрий Дансаранов бастаатылар. Ырааҕы ытыыга, Павел Попов бэйэтэ оҥорбут ох саатынан 194 м 90 см ыраахха ытан, өрөспүүбүлүкэ саҥа рекордун олохтоото.   

Мас тардыһыытыгар икки ыйааһыҥҥа абсолютнай чөмпүйүөн аатын-суолун былдьастылар. 75 кг диэри ыйааһыннаахтарга Намтан аан дойду чөмпүйүөнэ Сергей Константинов үчүгэй бэлэмнээх утарсааччыларын хотуталаан, финалга Амма маастарын Афанасий Платоновтан маһы туура тардан ылан, кыайыыны ситистэ. 75 кг үөһэ ыарахан ыйааһыннаахтарга Амматтан аатырбыт мадьыны, эдэрдии эрчимин, күүһүн-уоҕун ыһыктыбакка сылдьар, саха бухатыыра, 50 саастаах Анатолий Баишев күүстээх эдэр утарсааччыларын баһыйталаан, бастаата. Ленскэйтэн Иннокентий Федоров иккис, Үөһээ-Бүлүүттэн Эрчим Баппаҕай үһүс  буоллулар.

Атах оонньооччулар уон биирдии ойууларга туостан-туоска кыырайдылар. Быйыл кыһыҥҥы-сайыҥҥы күрэхтэһиилэргэ иннин кимиэхэ да биэрэ илик Кэбээйи маастара Яков Дмитриев үс көрүҥ түмүгүнэн бу да сырыыга эмиэ бастаата. Горнайтан Кай Адамов иккис, Намтан Дмитрий Вершинин үһүс миэстэлэннилэр.

Сахабыт сирин күүстээх хапсаҕайдьыттара бары кэриэтэ түмсэн бурҕатыстылар. 70 кг диэри ыйааһыннаахтарга Дьааҥы бөҕөһө Василий Стручков, ыарахан ыйааһыннаахтарга Намтан Игорь Софронеев абсолютнай чөмпүйүөннэринэн буолуталааннар, 100-түү тыһыынча солкуобайынан биһирэннилэр.

Уолаттар уон иккиэ буолан “Үрүҥ Уолан” биэс көрүҥэр киирсиилэригэр, “Тутум эргииргэ” бастакы, атах оонньуутугар уонна хапсаҕайга иккис, мас тардыһытыгар төрдүс, сүүрүүгэ тохсус миэстэлэри ылаттаабыт, Нам улууһун Түбэтин уолана, “Дыгын оонньууларын” алта төгүллээх кыайыылааҕа Николай Дьяконов уола Вячеслав Дьяконов бастаата. Иккис миэстэни хапсаҕайга бастаабыт Хаҥаластан Тимур Лотов, үсүһү атах оонньуутугар уонна сүүрүүгэ бастаабыт Владлен Сергеев ылаттаатылар.

Стадиоҥҥа гиирэ спордугар аҕыстыы киһилээх хамаандалар, кэккэлэһэ тэҥҥэ туран куоталаспыттарыгар, Семен Федоров, Адександр Борисов, Андрей Филиппов, Айталина Потапова, Мария Саввина, Сандаар Кривошапкин, Дмитрий Струкин, Михаил Максимов гиревиктэрдээх Намнар бастаатылар, Уус-Алданнар иккис, Мэҥэ-Хаҥалас үһүс миэстэлэри ылаттаатылар.

“Эр Бэрдэ” сүүс киилэттэн тахсалыыны үктүүр дуулаҕа күүстээх эр дьон стадиоҥҥа түмсэн, «сыарҕаны соһууга” (автобуһу соһууга), “Нам таастарын” үөһэ уурталааһыҥҥа, “Балаҕан нөҥүө таас быраҕыыга” (16 кг ыйааһыннаах мөһөөччүгү быраҕыыга), “Бөтүөннээх ууну таһыыга” - 250 кг ыарыгы тутан илдьиигэ, 146 кг ыйааһыннаах сымара тааһы көтөҕөн 30 м ыраахха илльэн, Нам бухатыыра Евгений Иванов түөрт көрүҥҥэ бастаан, эрэллээхтик кыайыыны ситистэ уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аҕа Баһылыга Айсен Николаев илиититтэн 400 тыһ.солк. ылан үөрдэ-көттө. Иккис миэстэ – Тулагыттан Артем Ветров 90 тыһ.солк, үһүс – Амматтан Егор Баишев 50 тыһ.солк. ылаттаатылар.

Нам улууһуттан “Дыгын оонньуларын” абсолютнай чөмпүйүөннэрин Юрий Эверстовы, Николай Дьяконовы, Алексей Кутуковы чиэстээһин өрө көтөҕүллүүлээхтик ыытылынна.

Өссө биир үөрүүлээх түгэнинэн, Нам улууһун Таастаах нэһилиэгин Чаакыйа үрэҕин кытылыгар “Таас ылар” диэн сиртэн чокуур таастан хататынан кыым саҕан уматыллыбыт уоту,  от ыйын 3-8 күннэригэр Аммаҕа буолар Саха сирин норуоттарын VII Спортивнай оонньууларыгар сүүрүүнэн илдьэр эстафета быһыйдарыгар: Дьааҥыттан Дмитрий Гороховка, Тааттаттан Владимир Находкиҥҥа, Чурапчыттан Спиридон Макаровка, Хаҥаластан Ульяна Окороковаҕа, Уус-Алдантан Владимир Тордуяновка, Дьокуускайтан Айгуль Михайловаҕа, Россия сүүрэр суолларын кыайыылааҕар Александра Ноеваҕа -  эҕэрдэ, алгыс тылларын этэн, Саха Өрөспүүбүлүкэтин бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Ольга Балабкина, Нам улууһун баһылыга Юрий Слепцов, хапсаҕай маастара Игорь Софронеев туттардылар. Факеллаах Уот эстафетата Намынан, Дьокуускайынан, Мэҥэ-Хаҥалаһынан уонна Амма нэһилиэктэрин барыларын хабан айанын саҕалаата.

Олоҥхо XIII ыһыаҕын күөн-күрэс былдьаһыыларын, куонкурустарын муҥутуур кыайыылаахтарыгар, уус-уран тыл маастардарыгар сүрүн бириистэри туттартааһыннар ыһыах Киин түһүлгэтигэр буоллулар, ол иһигэр, «Бастыҥ олоҥхоһут” аатын ылбыт Намтан Елена Константиновна Марковаҕа “УАЗ-патриот” массыына күлүүһүн тылын  Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Николаев дохсун ытыс тыаһын ортотугар туттарда. Саха Өрөспүүбүлүкэтин Государственнай Мунньаҕын (Ил Түмэн) бэрэссэдээтэлин I солбуйааччы Александр Жирков эһиил XIV Олоҥхо ыһыаҕа Өлүөхүмэҕэ буоларын иһитиннэрдэ. Икки улуустар отуччалыы арыалдьыттардаах баһылыктара Юрий Иннокентьевич Слепцов (Нам) уонна Виктор Николаевич Васильев (Өлүөхүмэ) ыһыах Дуоҕатын бырааһынньыктыы үөрүүлээх быһыыга-майгыга туттарыстылар.  

Намҥа буолан ааспыт Олоҥхо ыһыаҕар кус быһыйдар, ат бөҕөлөр күөн-күрэс былдьаһан, илин-кэлин түсүһүүлэрэ чаҕылхай, үтүө өйдөбүллэри хаалларда!

Баhылай Посельскай.