Идэлэрин үчүгэйдик баһылаабыт өрөспүүбүлүкэ специалистара, үрдүк категориялаах үлэһиттэр оҕолору, учууталлары, тренердэри кытта көрсүтэлээтилэр, оскуола үөрэнээччилэригэр математикаҕа, физикаҕа олимпиадалары, балекка, музыкаҕа, эт-сиин тургутуутугар көрүүлэри-истиилэри, спорт биирдиилээн көрүҥнэригэр маастар-кылаастары, учууталларга семинардары оҥортоотулар, үлэ ньымаларыгар сүбэлэри биэрдилэр. Хоту сиргэ үлэ-олох күөстүү оргуйар.
Оҕолору кытта бэйэлэрэ эмиэ талааннаах үлэһиттэр, тренердэр үлэлииллэр. Уонча сыллааҕыта Д.П. Коркин аатынан Чурапчытааҕы спортивнай оскуола-интэринээт иитиллээччилэрэ “Саха” НКИХ туруорбут “Сүрэхпэр доҕотторум бука бары” киинэтигэр уһуллубуттара. Күөх экраҥҥа тахсыбыт уус-уран киинэни көрбүт дьон бары сөбүлээбиппит. 60-с сыллар уһулуччулаах бөҕөһө Николай Захаров – Сахаачча оруолун үрдүкү кылаастарга үөрэнэр Үөһээ-Бүлүү ыччата Дьулус ФЕДОРОВИЧ толорбута. Онтон ыла хас да сыл ааста. Дьулус Чурапчытааҕы физкультура-спорт институтун бүтэрэн билигин Усть-Нера спортоскуолатын тустууга тренердээбитэ номнуо биэс сыл буола оҕуста.
Бэркэ билэр киһибит көбүөргэ оҕолору эрчийэ сылдьарын көрөн улаханнык үөрдүбүт. Табаарыһа ыҥыран тустуу тренеринэн үлэлии кэлбит:
-“Дьиҥинэн, база баар. Уратыбыт диэн, ыраах эрэ. Күрэхтэһэ кыайан барбаппыт. Оҕолор толору уонна түргэнник сайдыахтарын ол эрэ мэһэйдиир. Омуктар элбэхтэр. Дааннайдаах оҕолор бааллар. Үлэлиэххэ, таскайдыахха эрэ наада. Даннайдаах оҕо хамсаныылара көннөрү оҕоттон түргэн, сымса, толкуйа атын. Уонна манна улахан ыйааһыннаах оҕолор элбэхтэр. Олору ылан дьарыктаатахха тахсыахтара этэ. Экспедиция кэлэн оҕолору көрөрүттэн үөрэбит. Кэрийэ сылдьан дьоҕурдаах оҕолору көрөн-истэн талаллара, сүүмэрдииллэрэ үчүгэй. Ким эрэ баҕар, дьарыгын тохтотон кэбиһиэ, хаалан хаалыа. “Сылдьыбыт сыыһы булар” диэн баара оруннаах. Талааннары оҕолору буолуохтара. Күрэхтэһиилэрбит аҕыйах да буоллаллар, оройуоммут иһигэр ситиһиилэр бааллар. Төһө кыалларынан, туох кыах баарынан спорду өрө көтөҕө сатыыбыт”.
-“Айылҕалаах оҕолор биир үксүн тыа сиригэр бааллар. Киин сиргэ курдук бэлэмҥэ олорботтор, үлэлииллэр-хамссыыллар. Тыа оҕото быдан ордук, толкуйдуура ураты, этэ-сиинэ кытаанах. Үлэҕэ бэлэм курдук буолаллар. Төрөппүттэр оҕолорун бэйэлэрин кытта сиргэ-уокка, булка сырытыннара сатыыллар. Айылҕаҕа сыһыараллар. Айылҕа киһини буһарар-хатарар, бэрэбиэркэлиир. Бэйэм даҕаны тургутуулары ааһабын. Айылҕаҕа араас буолуон сөп. Онно барытыгар бэлэм буолуохха наада. Үлэ барыта оҕо спорда сайдарыгар туһуланар. Оччоҕо эрэ инникилээх буолуохпутун сөп”.
-“Манна олохсуйбут киһи диэн баҕалаахпын. Ыалбын, үс оҕолоохпут. Дьиэ-уот баар. Үлэлииргэ усулуобуйа баар. Хоту сир айылҕатын, булдун-алдын, дьонун-сэргэтин сөбүлээтибит. Булт тэрилэ толору баар. Бириэмэ эрэ көһүннэҕинэ, тыаҕа, үрэххэ тахсарга бэлэммин. Манна сыана ыараханыгар бултаан-алтаан, эккин-аскын булуннаххына эрэ олоруохха сөп”.
-“Киинэҕэ оонньооммун бэйэбэр улахан уларыйыы суох эрээри, киэҥ соҕустук ылан көрөр буоллахха, туһалаатаҕа дии саныыбын. Оччолорго оҕолор этибит, этэллэрин толорор этибит. Сахаачча олоҕуттан син сиһилии билбитим. Историяҕа киирдэҕим. Уулуссаҕа көрөн ааһааччылар, дорооболоһор дьон эмиэ баар буолааччылар. Дьон ис снаатын иһиттэххэ “үчүгэй киинэ” диэн хайгыыллар. Сөбүлээбиттэр этэ. Ыччаттар ис хоһоонун өйдүү сатыыллар”.
Дьэ, Дьулус, сөпкө этэҕин. Киинэ, киинэҕэ оонньооһун иитэр-үөрэтэр суолтата, буолан баран, тренердии сылдьар киһиэхэ, кырдьык улахан. Тустууга дьоҕурдаах оҕолору таһаартааһыҥҥа билиигин-көрүүгүн, туох-баар сатабылгын ууран үлэлииргэр баҕа санаабытын тиэрдэбит!
Баһылай Посельскай
