Бу оонньууларга бэлэмнэнии чэрчитинэн 2003-2004-2005 с.т. уолаттарга сүүмэрдиир күрэхтэһиилэр саҕаланнылар. Ол курдук, балаҕан ыйын 29-30 күннэригэр улууспут киинигэр Покровскайга, спорт дыбарыаһыгар Саха өрөспүүбүлүкэтин хапсаҕайдаһан тустууга спордун маастара, Саха сирин элбэх төгүллээх чөмпүйүөнэ уонна муҥутуур кыайыылааҕа эрбэҕэр эрчимнээх, тилэҕэр тирэхтээх, өттүгэр күүстээх, сытыы тэбиилэрдээх бөҕөс, милииссийэ уонна спорт бэтэрээнэ Вячеслав Константинов бирииһигэр аан-бастаан оҕолорго өрөспүүбүлүкэ таһымнаах түһүлгэ төрүттэннэ. Манна, Дьокуускай к оскуолаларыттан, итини сэргэ Уус Алдан, Нам, Горнай, Бүлүү, Үөһээ Бүлүү, Хаҥалас бөҕөстөрө барыта 67 хапсаҕайдьыт күөн көрүстэ.Турнир туһунан эттэххэ, улууспутугар оҕолорго хапсаҕайдаһан тустууга күрэхтэһии аҕыйах. Биһиэхэ үчүгэйдик тустар оҕолор аҕыйаҕа суохтар. Ол курдук, быйыл хапсаҕайдаһан тустуу федерациятын кубогар хамаанданан үһүс миэстэни ылан тураллар. Маны учуоттаан, В.С. Константинов тус тириэньэрэ, өрөспүүбүлүкэ хапсаҕайдаһан тустууга федерациятын толорооччу дириэктэрэ А.Е. Мостахов көҕүлээн бу турнир тэрилиннэ. Вячеслав Семенович, тустууга чуолаан хапсаҕайга хайдах кэлбитин туһунан ааҕааччыларга анаан бу курдук кэпсээтэ: - Мин Ньурбаҕа оскуолаҕа IX-X кылаастарга үөрэнэ сылдьан, көҥүл тустуунан эрчиллэ сылдьыбытым. Оскуоланы бүтэрэн баран Новосибирскай куоракка физкультурнай техникумҥа үөрэнэ киирбитим. Ити үөрэнэр сылларбар Новосибирскай уобаласка бириистээх миэстэлэргэ киирсэр этим. Үөрэҕим кэнниттэн, Сэбиэскэй аармыйа кэккэтигэр Хотугу Кавказ байыаннай уокуругар сулууспалыы барбытым. Ити кэнниттэн сыыйа көҥүл тустууну хаалларан хапсаҕайдаһан тустууга көспүтүм диэххэ сөп. 1985-2005 сс Ис дьыала уорганыгар милииссийэҕэ үлэлээбитим уонна пенсияҕа тахсыбытым. Ити үлэлиир сылларбар биирдэ эмит бириэмэ көһүннэҕинэ тустарым. Тустар кэммэр уҥа-хаҥас атахтарбынан хатыйа тэбэн түһэрэр ураты тустар албастардааҕым, туспа буочардааҕым онон муҥутуур кыайыылаах аатын ыла сылдьыбытым. Ити курдук, өрөспүүбүлүкэ таһымнаах элбэх күрэхтэһиилэр чөмпүйүөннэрэ буолбутум. Онтон, “Хаҥалас хапсаҕайыгар” аҕыс төгүл ыйааһыммар кыайыылаах аатын сүкпүтүм. Ити мин ситиһиим буолар, - диир түһүлгэҕэ тустан хачымахтаһа сылдьар үүнэн иһэр бөҕөстөрү көрөн туран.
Саха сирин биир уһулуччулаах хапсаҕайдьыта, билигин Манчаары Баһылай аатынан национальнай спорт көрүҥнэрин «Модун» өрөспүүбүлүкэтээҕи Киинин хапсаҕайдаһан тустууга тириэньэрэ, «Азия оҕолоро» спортивнай оонньууларга кыттарга сүүмэрдиир хамаанда ыстаарсай тириэнньэрэ П.Е. Саввинов Дьокуускай к. эдэр хапсаҕайдьыттары илдьэ кэлбит. – Бу биллиилээх тустуук Вячеслав Константинов өрөспүүбүлүкэтээҕи хапсаҕайга турнира бастакы күрэхтэһиибит буолар. Манна төһө да кыра саастаах бөҕөстөрүн иһин, бары кэриэтэ улахан ааттаах-суоллаах түһүлгэлэргэ кыайыыны-хотууну ситиспит тэҥ таһымнаах уолаттар кэлбиттэр. Онон бу икки күн устата үчүгэй тустууну көрүөхпүт. Мин көрөрбүнэн сүрүннээн Горнай, Нам, Бүлүү, Үөһээ Бүлүү, Хаҥалас уонна Дьокуускай к кадетскай оскуолаттан, «Модуҥҥа» эрчиллэр оҕолор ордук бэлэмнээхтэр эбит дии санаатым. Билигин бу оҕолор иннилэригэр элбэх күрэхтэһиилэр, сүүмэрдиир тэрээһиннэр ыытыллыахтара. Хамаандаҕа ким ордук бэлэмнээх, күүстээх-уохтаах эрчимнээх тургутууну ааспыт бөҕөс киириэҕэ,- диир ыстаарсай тириэньэр.
Ыйааһын аайы уончалыы бөҕөс баар. Хапсаҕайдьыт уолаттар судьуйа свисоктуурун кытта тэҥҥэ тустан хачыгыратыһан иһэллэр. Үөс-батааска биэрбэккэ, кэтэмэҕэйдэһэн турбакка ким тугу сатыырынан, хайдах кыахтааҕынан кыайыыны түргэнник быһаарсаллар. Нам улууһун Аппааны орто оскуолатын VIII кылааһын үөрэнээччитин Денис Сидоров тустууларын сэргии көрдүм. Денис соторутааҕыта көҥүл тустууга хас да сүүс оҕо кыттыбыт «Боотурдар оонньууларыгар» 32 кг ыйааһыннаах үөлээннээхтэрин кытта тустан боруонса мэтээл хаһаайынынан буолбут. – Мин быйыл үһүс сылбын эрчиллэбин. Тириэньэрим Вячеслав Сидорович Стрекаловскай үчүгэйдик дьарыктыыр, эрчийэр-уһуйар. Биһиги оскуолабытыгар тустууга 20 оҕо сылдьар. Тустууга сылдьар оҕо түргэн толкуйдаах, сытыы-сымса, күүстээх-уохтаах буолар. Покровскайга аан-бастаан бу хапсаҕай күрэхтэһиитигэр кытта сылдьабын. Тустуунан утумнаахтык дьарыктанан олимпийскай чөмпүйүөн буолуохпун баҕарабын!,- диэн баҕа санаатын иһитиннэрдэ кэскиллээх тустуук Денис.
Бөҕөстөр икки күн устата үчүгэй хапсаҕайы көрдөрдүлэр. Күрэхтэһии түмүгүнэн, «Бастыҥ быраҕыы» диэн ааты Дьокуускай куораттан кадетскай оскуола курсана 55 кг ыйааһыҥҥа иккис миэстэни ылары ситиспит Альберт Дьяконов ылла. Онтон бу ыйааһыҥҥа бастаабыт Таатта улууһуттан төрүттээх Валерий Федоровка «Түһүлгэ саамай бастыҥ хапсаҕайдьыта» аат иҥэрилиннэ.
Сахалар тустуулара – хапсаҕай, аан дойду таһымыгар таҕыста. Хапсаҕай тустуубут хайаан да киирсиилээх, хабырдык туттуулаах, халбархай бырахсыылаах – уол оҕо оонньуута, уоламмыт хатыыта буола турдун!
Уйбаан УЙГУУРАП,
ааптар хаартыскаҕатүһэриитэ.
СӨ спордун хапсаҕайдаһан тустууга маастара, СӨ абсолютнай чөмпүйүөнэ Вячеслав Константинов бирииһигэр оҕолорго (2003-2005 с.т.) өрөспүүбүлүкэтээҕи турнир кыайыылаахтара уонна призердара
35 кг (9 кыттааччы)
1 миэстэ – Осипов Ярослав (Хаҥалас)
2 миэстэ – Петров Дьулус (Хаҥалас)
3 миэстэ – Максимов Станислав (Горнай)
40 кг (11 кыттааччы)
1 миэстэ – Винокуров Дмитрий (Бүлүү)
2 миэстэ – Марков Вадим (Хаҥалас)
3 миэстэ – Кондратьев Арсен (Хаҥалас)
45 кг (8 кыттааччы)
1 миэстэ – Иванов Эльдар («Модун» СК)
2 миэстэ – Охлопков Семен (Нам)
3 миэстэ – Адамов Петр (Хаҥалас)
50 кг (12 кыттааччы)
1 миэстэ – Юшков Игнат («Модун» СК)
2 миэстэ – Захаров Владимир (Хаҥалас)
3 миэстэ – Васильев Родион (Хаҥалас)
55 кг (10 кыттааччы)
1 миэстэ – Федоров Валера (Таатта - «Модун» СК)
2 миэстэ – Дьяконов Альберт (Дьокуускай к кадетскай оскуола)
3 миэстэ – Афанасьев Будимир (Хаҥалас)
60 кг (8 кыттааччы)
1 миэстэ – Никифоров Арвидас («Модун» СК)
2 миэстэ – Ефремов Виталий (Уус Алдан)
3 миэстэ – Гермогенов Игорь (Нам)
60 кг үөһэ (9 кыттааччы)
1 миэстэ – Дабаев Денис (Дьокуускай к)
2 миэстэ – Попов Кирилл (Хаҥалас)
3 миэстэ – Кондаков Евгений (Нам)
