Бу туһунан өрөспүүбүлүкэ дуобакка-саахымакка Киинин инструктора, норуоттар иикки ардыларынааҕы категориялаах судьуйа Гаврил Петрович Винокуров уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин 13 төгүллээх чөмпүйүөнэ Николай Николаевич Саввинов иһитиннэрдилэр.
Биһиги Сахабыт сирин сүүмэрдэммит хамаандатыгар гроссмейстердэр сүүмэрдиир күрэхтэһиилэргэ көрдөрүүлэрэ үрдүгүнэн Гаврил Колесов, Николай Стручков, Андрей Федотов, Николай Гуляев, Матрена Ноговицына, Ньургуяна Азарова киллэриллэннэр дойду күүстээх хамаандаларын уонна дуобаччыттарын кытта уон икки күн устата иэмэх талахтыы эрийсэн кииристилэр. Бэйэлэрин тус интэриэстэригэр үгүс бастыҥ дуобаччытарбыт эмиэ тиийэн кытыннылар.
Ханнык да күрэхтэһиигэ кыттары үп-харчы быһаарар. Сүүмэрдэммит хамаанда дуобаччыттара чемпионакка кыттар взностарын, айаннарын, түһүүлэрин, аһылыктарын өрөспүүбүлүкэ физическэй культураҕа уонна спорка Министиэристибэтэ, Россия дуобакка Федерациятын Президиумун чилиэнэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин дуобакка Федерациятын I вице-президенэ Сидоров Яков Эдуардович сүүмэрдэммит хамаанданы үбүлээтэ, төрөөбүт-үөскээбит улуустара, ол курдук, Гаврил Колесовтаах Матрена Ноговицынаны Чурапчы, Николай Стручкову Дьокуускай, Андрей Федотовы Амма, Николай Гуляевы Таатта, Ньургуяна Азарованы Нам, 2004-2006 сыллардаах оҕолору Иван Олегович Павлов тренердээх, В.И. Егоров дириэктэрдээх спортка солбугу бэлэмниир Киин үбүлээтилэр. Үгүс дуобаччыттар бэйэлэрэ үп-харчы булунан тиийэн күрэхтэстилэр. Сорохтор атын регионнартан, куораттартан үбүлэннилэр. Ону таһынан, Алексей Иванович Григорьев уонна Виталий Михайлович Пестряков көҕүлээһиннэринэн хамаанда аҕыс чилиэннэригэр уонна икки салайааччыга «YakutianSports» бөлөх бэртээхэй спортивнай формаларын бэлэхтээн туттарбыттара.
Хамаанданы дуобат федерациятын сүрүн тренерэ Гаврил Колесов, федерация толорооччу дириэктэрэ Николай Стручков, хамаанда хапытаана Матрена Ноговицына уонна дуобаччыттар бэйэлэрин тустаах тренердэрэ салайан илдьэ сырыттылар.
Дойду дуобаты таптыыр регионнара, куораттара, аан дойду чөмпүйүөннэрин, призердэрин ааттарын-суолларын илдьэ сылдьар аатырбыт дуобаччыттар, гроссмейстердар бары бааллар. Швейцарскай систиэмэнэн, кыайбыттар чемпионат таблицатын үөһэтигэр тахсан иһэр, хотторбуттар аллара түһэн иһэр, кыайыыны эрэ ситиһэр туһугар сытыы киирсиилэр буоллулар. Оҕолор, эдэрдэр улахан дьону кытта тэҥҥэ, утарыта олорон оонньоотулар.
“64” харахтаах дуобат
Классическай программаҕа хатыһыылаах оонньуулар түмүктэринэн, эр дьоҥҥо аан дойду уонтан тахса төгүллээх чөмпүйүөнэ биһи Гаврил Колесовпыт 16 очколаах эрэллээхтик бастаата. Санкт-Петербургтан Роман Щукин, Оренбургтан Андрей Кригер үһүс миэстэлэннилэр. Самара гроссмейстера Олег Дашков чемпионат былаһын тухары инники күөҥҥэ сылдьан баран коэффициенинэн баһыйтаран төрдүс буолла. Инньэ гынан, хамаанданан түмүккэ гроссмейстердэр Гаврил Колесов, Николай Стручков, Европа чөмпүйүөнэ Николай Гуляев, аан дойду чөмпүйүөнэ Андрей Федотов састааптаах Сахабыт сирин эр дьонун хамаандата бастыҥ көрдөрүүлэннэ. Дьахталларга гроссмейстердар Калугаттан Софья Орлова уонна Челябинскайтан Жанна Бупеева туһааннааҕынан бастакы, иккис миэстэлэри ылаттаатылар. Саха сириттэн спорт маастара Ньургуяна Азарова аан дойду чемпионкатын Жанна Бупееваны олус кыраһыабайдык кыайан уонна оонньообут коэфициена үчүгэй буолан боруонса мэтээли ылары ситистэ.
Рапид (“64”)
“Түргэн оонньууга” эр дьоҥҥо биһи Сахабыт сирин гроссмейстера, аан дойду түөрт төгүллээх чөмпүйүөнэ Николай Стручков иккис миэстэлэннэ. Ярославльтан Владимир Скрабов бастакы, Бурятияттан Баир Ринчинов үһүс миэстэлэннилэр. Дьахталларга Челябинскайтан Жанна Бупеева бастаата, Калугаттан Софья Орлова иккис миэстэлэри ылаттаатылар. Биһигиттэн оскуола оҕото Сандаара Апросимова олус тахсыылаахтык оонньоон үһүс миэстэҕэ тигистэ. Дебюкка үчүгэйдик оонньообут Апросимова оонньуутун спорт маастардара сөҕө-махиайа көрдүлэр, дебют бүтэһик хаамыытыгар тиийэ билэр буолан үрдүк көрдөрүүлэннэ, биһирэбили ылла.
Блиц (“64”)
“Чаҕылханныы түргэн” оонньууга эр дьоҥҥо биһи гроссмейстербит Николай Стручковпут биир да хотторуута суох бастаата. Башкортостан Муродулло Амриллаев иккис, Москваттан Никита Славянов үһүс буолуталаатылар. Дьахталларга аан дойду чөмпүйүөҥкэлэр Башкортостантан Тамара Тансыккужина бастакы, Челябинскайтан Жанна Бупеева иккис миэстэлэри ылаттаатылар. Биһиги эдэр дуобаччыппыт Альбина Большаковабыт эмиэ бэркэ оонньоон үһүс миэстэлэннэ.
Классическай программа (“100”)
Эр дьоҥҥо гроссмейстердар Удмуртияттан Владимир Мильшин, Тулаттан гроссмейстер Александр Гетманскай, Удмуртияттан эдэр маастарга кандидат Илья Дериглазов туһааннааҕынан, бастакы, иккис, үһүс миэстэлэри ылаттаатылар. Дьахталларга биһи гроссмейстербит, аан дойду чөмпүйүөҥкэтэ Матрена Ноговицынабыт төһө да Тамара Тансыккужинаҕа хотторо сырыттар, эбии оонньууларга хомунан үчүгэйдик оонньоон бастакы миэстэни ылары ситистэ. Башкортостантан аан дойду хас да төгүллээх чөмпүйүөҥкэтэ Тамара Тансыккужина иккис, Елена Мильшина үһүс буолаталаатылар.
Рапид (“100”)
“Түргэн оонньууга” эр дьоҥҥо Крымтан Сергей Белошеев бастаата, Башкортостантан аан дойду экс-чөмпүйүөнэ Муродулло Амриллаев иккис, Тверьтэн Андрей Калмаков үһүс миэстэлэри ылаттаатылар. Дьахталларга Башкортостантан Айгуль Идрисова бастаата. Биһи үрдүк үөрүүбүтүгэр Саха сирин эдэр дуобаччыт кыргыттара Сандаара Апросимова иккис, Тунаара Федорова үһүс буолуталаатылар.
Блиц (“100”)
“Чаҕылханныы түргэн оонньууга” эр дьоҥҥо Тулаттан гроссмейстер Александр Гетманскай, Удмуртияттан аан дойду уон төгүллээх чөмпүйүөнэ Алексей Чижов иккис, Крымтан Сергей Белошеев үһүс миэстэлэннилэр. Дьахталларга Башкортостантан гроссмейстер Тамара Тансыккужина бастаата, Челябинскайтан гроссмейстер Жанна Бупеева иккис миэстэ, биһиги Сандаара Апросимовабыт үс иһигэр киирдэ.
Түмүккэ
Бүтэһик оонньуулар быһаарыылаах буолбуттарын бэлиэтиир тоҕоостоох. Кыайыыга эрэли сүтэрбэккэ, бэйэни ыһыктынан кэбиспэккэ, баар кыаҕы түмүнэн, санаа күүһүнэн киирсиилэр быһаарар оруолланнылар.
Одинцовоҕа буолан ааспыт Россия чемпионатыгар Саха сириттэн барыта 34 дуобаччыт, ол иһигэр 19 дьахталлар, кыргыттар, 15 эр дьон, уолаттар кытыннылар. “64” уонна “100” дуобаттарга иккиэннэригэр биир тэҥ ситиһиилэр бааллара үөрдэр. Саха сирин дуобаччыттара улахан дьоҥҥо 5, ыччаттарга 21 мэтээллэри ылаттаатылар. Ол иһигэр улахан дьоҥҥо 3, ыччаттарга 6 кыһыл көмүс мэтээллэр. Улахаттарга Гаврил Колесов, Матрена Ноговицына классикаҕа, Николай Стручков блицкэ кыһыл көмүс мэтээллэри ылаттаатылар. “64”-хэ Ньургуяна Азарова, Сандаара Апросимова, Альбина Большакова, “100”-хэ Сандаара Апросимова, Тунаара Федорова улахан дьоҥҥо миэстэлэстилэр. Оҕолор уонна эдэр дуобаччыттар Айсен Егоров, Алексей Большаков, Максим Павлов, Елена Кычкина, Аял Герасимов, Ксения Нахова араас көрүҥнэргэ эмиэ кыһыл көмүс мэтээллэри ылаттаатылар. Апросимова Сандаара биэс мэтээли, Кычкина Елена, Айаал Герасимов, Ксения Нахова, Марианна Федорова, үстүү мэтээли, Айсен Егоров биэс мэтээли, Николай Стручков, Николай Григорьев, Альбина Большакова, Алина Кардашевская, Ньургун Куличкин иккилии мэтээли ылаттаабыттара Россия чемпионатын курдук улахан уонна эппиэттээх күрэхтэһиигэ олус үчүгэй көрдөрүү! Алексей Большаков “100” харахтаахха гроссмейстердар иннилэригэр түһэн Россия тоҕус бастыҥ дуобаччыттарын кэккэтигэр киирбитэ эмиэ бэйэтэ туспа ситиһии.
Онон, үс бөлөххө араарыллан күрэхтэһиилэргэ 17, 20, 27-гэр диэри саастаахтарга Сахабыт сирин эдэр, кэскиллээх спортсменнара тахсыылаахтык кииристилэр уонна үс программаҕа: “классикаҕа”, “түргэҥҥэ”, “чаҕылҕанныы түргэҥҥэ” барыларыгар бириистээх миэстэлэри ылаттаатылар. 17-гэр диэри саастаахтарга хамаанданан түмүккэ Башкортостан кэнниттэн Саха сирин оҕолоро иккис миэстэҕэ тигистилэр, Удмуртия үһүс.
Хаҥаластан 12 саастаах Айсен Егоров аан дойду уон төгүллээх чөмпүйүөнэ, гроссмейстер Алексей Чижову “рапидка” тэҥнэһэн чемпионаты сэргэхситтэ, маастардар сэҥээриилэрин ылла. Инньэ гынан Чижов бу көрүҥҥэ очко аҥара тиийбэккэ миэстэҕэ тиксибэтэ. Онон, быйылгы чемпионат саха дуобаччыттара инникилээхтэрин арылхайдык көрдөрдө. Апросимова Сандаара “64” уонна “100” дуобаттарга тэҥ тахсыылаахтык күрэхтэстэ. Дьахталларга нуучча дуобатыгар “түргэн программаҕа” үһүс, “100” харахтаах дуобакка “түргэҥҥэ” иккис, “чаҕылханныы түргэҥҥэ” үһүс миэстэлэри уонна бэһис мэтээлин 17 диэри саастаахтарга хамаандаҕа киирсэн ылла. Кычкина Елена 20 диэри, Нахова Ксения 27 диэри оонньооччуларга иккилии кыһыл көмүс уонна боруонса мэтээллэннилэр. Красноярскай кыраайтан кыттыбыт устудьуон Аял Герасимов 27 саастаахтарга диэри оонньооччуларга иккис уонна иккитэ үһүс буолан үөртэ-көтүттэ. Большаков Алексей икки кыһыл көмүс мэтээллэр хаһаайыннарынан буолла. Уус Алдантан Максим Павлов классическай программаҕа 20 диэри саастаахтарга иккис миэстэ буолла. Чурапчы спортивнай оскуолатын оҕолоро дьоһун кыайыылары аҕаллылар Фёдорова Марианна, Кардашевская Алина, Григорьев Николай, Куличкин Ньургун биирдиилээн уонна хамаанданан бастыыр иһин күрэхтэһиилэргэ кыттаннар бириистээх миэстэлэргэ хастыыта да тигистилэр, кыайыыларга сүҥкэн кылааттарын киллэрдилэр .
Гаврил Петрович Винокуров сыаналыырынан, “Чурапчылар чуораанчыктара чугдааран Россияны уһугуннардылар!”. Ол курдук, оҕолорбут кыайыыларынан дуоһуйбакка улахан дьоммут Гаврил Колесов “64” дуобакка эр дьоҥҥо, Матрена Ноговицына “100” дуобакка дьахталларга классическай дуобакка, Николай Стручков “рапидка” Россия чөмпүйүөннэрин үрдүк ааттарын ылыылара олус улахан суолталаах чаҕылхай ситиһии! Тренердэр Иван Олегович Павлов, Вячеслав Павлович Варламов, Владимир Владимирович Иванов, Николай Николаевич уонна Василий Николаевич Кычкиннар, Мария Никитична Бырдыннырова, Соломонов Александр Степанович, Гермогенов Николай Николаевич, Гаврильев Валерий Иванович, Беляева Акулина Гаврильевна эрчийэр оҕолорун тахсыылаахтык күрэхтэстэспиттэрэ кэрэхсэбиллээх. Төрөппүттэр оруоллара эмиэ улахан, ол иһигэр, Тааттаттан Алексей Валерьевич, Алина Юрьевна Большаковтар дьиэ-кэргэн үс оҕолоро Альбина, Алена, Алексей сүүмэрдэммит хамаандаҕа киллэриллэннэр чиэстээхтик, үрдүк көрдөрүүлэрдээх кытыннылар. Ситиһии улахан үлэнэн ситиһиллэр.
Дуобаччыттарбытын эҕэрдэлиибит!
Аны бу күннэргэ Турцияҕа буолар аан дойду чемпионатыгар соргулаахтык кытталларын күүтэбит!
Баһылай Посельскай
