Бороҕоҥҥо саҥа тутуллан үлэҕэ киллэриллибит Н.Н. Тарскай аатынан аарыма спорт уораҕайыгар буолан ааста. 21 улуустартан 186 бөҕөс, ол иһигэр, 1 норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара, 41 Россия спордун маастардара, 83 маастарга кандидаттар, 61 бастакы разрядтаахтар икки күн тустууну таптааччыларга сэргэх хапсыһыылары бэлэхтээтилэр.
Ыйааһын аайы хастыы да бөҕөстөрдөөх толору хамаандалары Мэҥэ-Хаҥалас (17), Сунтаар (25), Уус-Алдан (20), Чурапчы (34) аҕалтаабыттарыттан сылыктаатахха, хамаандалар харааныттан кыайыыга суоттаммыттара билиннэ. Сүрүн судьуйанан Москваттан кэлэ сылдьар Россия көҥүл тустууга Федерациятын бэрэстэбиитэлэ Николай Дмитриев, сүрүн сэкэрэтээринэн Дьокуускайга тустууга аналлаах оҕо спортоскуолатын дириэктэрэ Василий Уйгуров үлэлээтилэр. Спорт миниистирэ Леонид Спиридонов көҥүл тустууну сайыннарыы туһунан тренердэри кытта кэпсэттэ. Бу иннинээҕи Тарскай чемпионатыгар эр-биир Чурапчылар (2023) уонна Мэҥэ-Хаҥаластар (2022) бастаабыттара.
Саха сирин сүүмэрдэммит хамаандатын бөҕөстөрө бэйэлэрин түһэн биэрбэтилэр, туйгун туруктарыгар сылдьалларын көрдөрдөрдүлэр. Бастакы миэстэ иһин хапсыһыыларга күөн көрүстүлэр. Күүстээхтэр хаһан баҕарар болҕомтонон туһаналлар. Иллэрээ сыл Аллараа-Бэстээххэ эмиэ саҥа үлэҕэ киллэриллибит “Парус” спорткомплекска тэлгэммит Тарскай чемпионатын көбүөрэ ньиргиэрдээхтик ааспыта. Онно тахсыылаахтык тустан эрэр тумус туттар эдэр бөҕөспүт Станислав Свинобоев уонна баай уопуттаах Виктор Рассадин тустууларын көрөөрү тустууга сүгүрүйээччилэр элбэх дьон түмсүбүтэ. Финалга күөн көрсүһүүгэ кыайыыны тустуу улахан маастара Виктор Рассадин ситиспитэ. Бу сырыыга бүтэһигэр диэри бэйэ бодотун тардынан көбүөргэ тахсыы суолталааҕа билиннэ. Финалга тахсар иһин хапсыһыыга Станислав Свинобоев, сэрэҕин сүтэрэн, көмүскэммэккэ, “тилэхтэтэн” дьарыгын тохтото сылдьар Петр Павловка 2:2 баһыйтаран үгүстэри хомотто. Кыайыылаах аатын сүгэ сылдьыы уустуктардаах, мэлдьитин бастаабаккын. Кытаанах хапсыһыыларга биллиилээх бөҕөстөр Петр Копылов, Николай Охлопков, Софрон Софронов барыллааһын хапсыһыыларга баһыйтартааннар, миэстэлэспэтилэр. Кичэллээх бэлэмнээхтэр, күүстээх туруктарын ыһыктыбакка сылдьааччылар кыайыы көтөллөннүлэр.
Тыҥааһыннаах кытаанах хапсыһыылар, күүтүллүбүтүн курдук, финалларга буоллулар.
34 бөҕөс тустубут 57 кг, бу соторутааҕыта Красноярскайга Миндиашвили турнирын боруонса призера, Борис Будаев норуоттар икки ардыларынааҕы турнирын боруонса призера, А.В. Крылов Бүтүн Россиятааҕы турнирын боруонса призера, барыллааһын хапсыһыыларга утарсааччыларын лаппа баһыйталаабыт Уйгулаан Иванов (Мэҥэ-Хаҥалас) уонна кинини утары 2016с “Азия оҕолорун” оонньууларын кыайыылааҕа, Дальнай Восток боруонса призера, Базар Ринчинов Бүтүн Россиятааҕы турнирын үрүҥ көмүс призера, студеннар норуоттар икки ардыларынааҕы фестивалларын боруонса призера, былырыыҥҥы Тарскай түһүлгэтигэр бэһис миэстэлээх, Миндиашвили Бүтүн Россиятааҕы турнирын үрүҥ көмүс призера, барыллааһын хапсыһыыларга утарсааччыларыгар биир да баалы биэрбэтэх, финалга тахсар иһин хапсыһыыга бииргэ эрчиллэр Егор Явловскайга эрэ биир баалы “бэрсибит” Любомир Ашеин (Чурапчы) хас биирдии баал иһин сыралаахтык кииристилэр. Ашеин 1:5 баһыйтаран иһэн, харса суох кимитэлээн, арбитр судьуйа көрдөрбүтүнэн, иккитэ иккилии баалы ыла сырытта. Мөккүөр үөскээн тахсан, улахан экраҥҥа хаттаан эргитэн көрүүгэ, баал сүүйтэрэн, хапсыһыы 5:4 Уйгулаан Иванов кыайыытынан түмүктэннэ. Тарскайга аан-бастаан чөмпүйүөннээбит бөҕөс кыайыытын тренеригэр И.И. Дмитриевкэ анаата.
Чурапчыттан Дархан Игнатьев, Егор Явловскай боруонса мэтээллэргэ тигистилэр.
61 кг (31 кыттааччы). Чурапчы институтугар үөрэнэр 19 саастаах Муома ыччата, 2022 с. Тарскай чемпионатын боруонса призёра, ДВ ыччаттарын кыайыылааҕа, Р.М. Дмитриев турнирын үрүҥ көмүс призера, Бүтүн Россиятааҕы Юрий Власко турнирын кыайыылааҕа, Борис Будаев Норуоттар икки ардыларынааҕы турнир үрүҥ көмүс призера, маастарга кандидат Артем Слепцов уонна бэйэтин кэмигэр уолаттарга аан дойду боруонса призера, Россия уолаттарын чөмпүйүөнэ, саха тустуутун соргулаахтык ааттаппыт, Сослан Андиев Бүтүн Россиятааҕы турнирын кыайыылааҕа, норуоттар икки ардыларынааҕы ”Шахтерская слава” турнир боруонса призера, Дальнай Восток үрүҥ көмүс медалиһа, Дальнай Восток үрүҥ көмүс призера Петр Константинов (Дьокуускай) хапсыһыылара маҥнайгы түһүмэххэ 4 баалга быраҕа сылдьыбыт Артем Слепцов 8:5 кыайыытынан түмүктэннэ: “Тарскайга үһүспүн туһуннум. Чурапчыга биир эрэ эргиир буолтум, ол иннинэ боруонсаны ылбытым. Бу сырыыга бастаатым. Эбиллии баар. Конкуренция күүстээх. Александр Авеловы тэҥ киирсиигэ 2:2 кыайбытым, финал аҥарыгар Эдьигээнтэн Петр Яковлевтыын ыарахан киирсии ааспыта. Финал эмиэ ыараханнык ааста. Эрдэ элбэх бааллары ылбытым көмөлөстө. Төрдүс кылаастан тустабын. Тренерим Ю.В. Афанасьев. Россия ыччаттарыгар Грознайга барарга бэлэмнэнэбит”.
Александр Авелов(Ньурба), Михаил Иванов(Горнай) үһүс миэстэлэннилэр.
65 кг 26-лар. Олимпийскай оонньуулар үрүҥ көмүс призера А.Н. Иванов уонна А.В. Крылов Бүтүн Россиятааҕы турнирдарын үрүҥ көмүс призера, Тарскай-2023 боруонса призера, Бороҕоҥҥо Спортивнай оонньууларга боруонса призера Дьулусхан Тотонов уонна Нам 19 саастаах эдэр бөҕөһө, өрөспүүбүлүкэ оҕолорун чөмпүйүөнэ, маастарга кандидат Игорь Матвеев хапсыһыылара 3:1 Дьулусхан Тотонов туһатыгар түмүктэннэ: “Күүстээхтэр бары баар буоланнар тыҥааһыннаах киирсиилэр буоллулар. Бэйэбэр эрэллээх этим, ыһыллыбакка, хомуллан туһуннум. Ярыгиҥҥа утарсааччыларбын билэттиибин, Шамил Мамедов, Ибрагим Рахимов курдук кыахтаах уолаттар бааллар. Тренердэрбин кытта сүрүн утарсааччыларым хапсыһыыларын ютубка көрөммүт, хамсаналларын үөрэтэбит, ырытабыт. Сөбүлүүр албаһым улахан суох. Хоннох анныттан ылан хамсатааччыбын. Бу кэлин физикабар болҕомто уураммыт, күүһү хачайдааһыҥҥа үлэлээтибит. Тардынабын, анньынабын. Аахпаппын, үчүгэй. Түргэн, күүһүм эппиэттэһэллэр дии саныыбын., үчүгэй. Кэнники штанганан дьарыктанабыт. Физикаҕа болҕомто ууруллан, үчүгэй буолаҕын. Кыайыыбын кэргэммэр, балтараалаах кыыспар аныыбын”.
Иван Потапов(Үөһээ-Дьааҥы), Андрей Мидловец(Амма) үһүс буоллулар.
70 кг (18-лар). Дальнай Восток чөмпүйүөнэ, Медведь уонна Нефтеюганскай норуоттар икки ардыларынааҕы турнирдар үрүҥ көмүс призера, Тарскай-2023 чөмпүйүөнэ, Чурапчы Мындаҕаайытын уонна Дириҥин ыччата Олег Фомин уонна Тарскай түһүлгэтин кыайыылааҕа, Станислав Свинобоевы 3:1 хоппут Уус-Алдан маастара Петр Павлов күөн көрсүһүүлэригэр, хардарыта бырахсыылардаах, күүс өһүллэр, эриирдээх хапсыһыылара 7:6 Олег Фомин туһатыгар түмүктэннэ: “Ыарахан, тыҥааһыннаах хапсыһыы ааста. 5:0 кыайан испитим. Иккис түһүмэххэ киһим кимитэлээн, ахсааны 5:5 тэҥнээбитэ. Онтон, өссө биир баалы ылбыта. Тустуубут бүтэрэ аҕыйах сөкүүндэ хаалыбытыгар, хомулламмын, икки баалга охтордум. Бэйэбэр эрэллээх этим. Былырыын Свиновбоев Стаска хотторбутум, онон тустар санаалаах этим. Көрсүбүппүт буоллар интэриэһинэй буолуо этэ. эрэллээх этим. Хамсаныылар син бааллар, албыннааһыннары, туораттан атахтааһыннары, баайыылары туттааччыбын. Чугас дьоммор, тренердэрбэр, спосордарбар махтанабын, кинилэр көмөлөрүнэн туста сылдьабын. Улахан түһүлгэлэргэ көрдөрүөм диэн эрэллээхпин. Ярыгиҥҥа барабын. Ширяев, Касумов курдук Россия ааттаахтара бары бааллар, хайдах тустуохха сөбүн бэйэм эппинэн-хааммынан биллим”.
Мэҥэ-Хаҥаластан Станислав Свинобоев, Владислав Кривошапкин үһүскэ тигистилэр.
74 кг (16-лар). Норуоттар икки ардыларынааҕы Ярыгин турнирын боруонса призера, “Байкал Опен” турнирын кыайыылааҕа, Олимпийскай оонньуулар үрүҥ көмүс призера А.Н. Иванов, Александр Медведь, Канамат Хусеевич, А.В. Крылов Бүтүн Россиятааҕы турнирдарын үрүҥ көмүс уонна боруонса призера, “Кубок Содружества”, Д.П. Коркин уонна Сослан Андиев Норуоттар икки ардыларынааҕы турнирдарын үрүҥ көмүс, боруонса призера, Саха сирин сүүмэрдэммит хамаандатын хапытаана Константин Капрынов (Чурапчы) уонна Россия студеннарын чемпионатын уонна Миндиашвили бүтүн Россиятааҕы турнирын кыайыылааҕа, Коркин Норуоттар икки ардыларынааҕы турнирын призера, Дальнай Восток боруонса призера Айсен Потапов (Үөһээ-Дьааҥы) хапсыһыыларын улахан түһүлгэлэргэ тахсыылаах тустуулары көрдөрө сылдьар Капрынов туһатыгар түмүктэнэригэр тустууну таптааччылар сылыктаабыттара. Ол эрээри, кыайыы үөрүүтүн хоту дойду бөҕөһө биллэ: “Финал бастакыттан бүтэһигэр диэри сытыы киирсиилээхтик ааста. Капрынов бастаан, 30 сөкүүндэҕэ баал ылла, онтон көбүөр таһыгар таһаараммын баал ыллым. Бастакы түһүмэх оннук бүттэ. Иккис түһүмэххэ киһим бытаара, уоскуйа быһыытыйбытын көрөммүн, Леонид Спиридонов сөбүлээн туттар албаһынан “тилэхтээһинигэр” түбэһиннэрдим. Табылынна. Үһүс баалбын хоннох анныттан ыламмын көбүөр таһыгар таһаардым. Онтон отучча сөкүүндэ көмүскэнним. Тулуйдум. Хапсыһыы 4:1 мин туһабар түмүктэннэ. Былырыын үөрэхпин бүтэрбитим. “Ярыгиҥҥа” путевкалаахпын. Тарскайга үһүспүн бастаатым. Дьааҥыга бэтэринээрдиир, хаһаайыстыбалаах эһээбэр оттуубун. Тустарбын көрө, истэ-билэ олорор”.
Үһүс миэстэҕэ - Николай Сивцев (Мэҥэ-Хаҥалас), Алексей Данилов (Сунтаар).
79 кг (12-лэр). Норуоттар икки ардыларынааҕы Р.М. Дмитриев, Борис Будаев, Д.П. Коркин турнирдарын үрүҥ көмүс призера, Россия ыччаттарын боруонса призера, Сахаачча турнирын кыайыылааҕа, Бүлүү Кыргыдайыттан Олимпийскай эрэл училище IV куурсугар үөрэнэр Роман Николаев уонна Индияҕа Норуоттар икки ардыларынааҕы турнирдар кыайыылааҕа, Тарскай хас да төгүллээх призера, көҥүл тустуу уонна хапсаҕай маастара Үөһээ-Бүлүүттэн Тимур Николаев хапсыһыылара 3:0 Роман Николаев кыайыытынан түмүктэннэ: “Тимуру кытта киирсиэхпин баҕарбытым ыраатта, хотторор этим. Кыайыыбыттан үөрдүм. Утумнаах дьарык, тренердэрим үлэлэрэ көһүннэ. Сөбүлээн туттар араас албастардаахпын. 19 сааспар бастакы улахан ситиһиилэнним. Дьарыктааммытым ыраатта. Эһээм өрөспүүбүлүкэ хапсаҕайга абсолютнай чөмпүйүөнэ Леонид Романович Николаев, аан-бастаан тустуунан дьарыктаабыта. Россия Президенэ Борис Ельцин Тааттаҕа кэлэ сырыттаҕына чөмпүйүөннээбитэ. Тренерим Роман Гаврильевич Окоемов этэринэн күрэхтэһэбин”.
Мэҥэ-Хаҥаластан Анатолий Никитин, Василий Кириллин үһүс буоллулар.
86 кг (14-лэр). Мэҥэ-Хаҥалас күүстээх бөҕөһө Константин Власов Чурапчыттан Виталий Ефремовы 7:1 кыайан Тарскай чемпионатыгар сэттис төгүлүн бастаата: “Урукку курдук улахан бэлэмнэнии суоҕа. Ол иһин ыараханнык ааста. Бэйэм тустуубунан, ыган туһуннум. Дьарык суоҕа биллэр эбит. Боростуойдук тустабын. Тренердэрим туһуннараллар. Ыһааһыным эбиллэр, хамсанарга ыарахан. Хапсаҕайга тренердээн эрэбин. 70 кг саҕалаан түөрт ыйааһыҥҥа туһуннум”.
Револий Самсонов(Сунтаар), Андриан Ленскэй(Орто-Халыма) үһүс миэстэлэр.
92 кг (10-лар). Красноярскайдааҕы тустуу оскуолатыгар бэлэмнэниини ааспыт, Дальнай Восток чөмпүйүөнэ, Базар Ринчинов, А.Н. Иванов, Канамат Хусеевич, Александр Крылов, Миндиашвили Бүтүн Россиятааҕы турнирдарын кыайыылаахтара, призердара, Норуоттар икки ардыларынааҕы студеннар Фестивалларын боруонса призера Максим Толмачев (Дьокуускай) финалга Бүтүн Россиятааҕы БАМ көбүөрүн кыайыылааҕын Денис Максимовы 10:4 хотто.
Үһүс миэстэ - Дьулустаан Калачев(Чурапчы), Владимир Данилов(Сунтаар)
97 кг (8-лар). Дальнай Восток ыччаттарын чөмпүйүөнэ, Бүтүн Россиятааҕы А.Н. Иванов уонна Канамат Хусеевич турнирдарын үрүҥ көмүс призера, Норуоттар икки ардыларынааҕы студеннар Фестивалларын боруонса призера, Тарскай чемпионаттарын кыһыл уонна үрүҥ көмүс медалистара Никита Софронов (Чурапчы) уонна Дальнай Восток үрүҥ көмүс призера, Бүтүн Россиятааҕы А.Н. Иванов, А.В. Крылов турнирдарын үрүҥ көмүс призера Евгений Аронов (Дьокуускай) эрийсиилээх тэҥ хапсыһыылара 2:2 бүтэһик баалы ылбыт Никита Софроновка Тарскай чемпионатын иккис кыһыл көмүс мэтээлин аҕалла: “Начаалынай кылаастан тустуунан дьарыктанабын, бэһис кылаастан Д.П. Коркин аатынан спортоскуолаҕа уонна институкка тренерим А.Г. Макаров. Сылы кыайыынан саҕалаабыппыттан үөрэбин. Кыайыыбын ыалдьааччыларбар, убайдарбар, эдьиийдэрбэр аныыбын”.
Артем Сивцев (Уус-Алдан), Александр Халыев (Таатта) боруонса мэтээллэри ылаттаатылар.
125 кг (14 кыттааччы). Дальнай Восток чөмпүйүөнэ, Норуоттар икки ардыларынааҕы Шумилин, Борис Будаев, Александр Медведь турнирдарын кыайыылааҕа уонна призера, Бүтүн Россиятааҕы Канат Хусеевич, А.В. Крылов, Миндиашвили турнирдарын кыайыылааҕа, Норуоттар икки ардыларынааҕы студеннар Фестивалларын үрүҥ көмүс призера, Муома күүстээҕэ Никита Хабаров (Дьокуускай) уонна Үөһээ-Бүлүү 1 р. бөҕөһө Баппаҕай Харысхал хапсыһыылара 3:0 Никита Хабаров туһатыгар түмүктэнэн үһүс төгүлүн чөмпүйүөн үрдүк аатын аҕалла: “Күүстээх дьарык түмүгэ. Паарам элбэх, усулуобуйа баар, тренерскэй штаб үлэтэ. Улахан ыйааһыннарга болҕомто ууруллар, онон үчүгэй. Ыйааһыммар кырабын, 86 кг тустуохтаах киһибин, түһэриэм этэ. Россия таһымыгар тэҥҥэ тустабын. Наһаа ыарахан курдук буолбатахпын, чэпчэкитик сананабын. Уус-Алдан улууһун спорка салайааччытыгар Евгений Петровичка махтанабын. Кыайыыбын биир дойдулаахтарбар Муомаларга аныыбын!”.
Хаҥаластан Даниил Иванов, Уус-Алдантан Эрчим Максимов миэстэлэстилэр.
Хамаанданан түмүккэ Чурапчы бастаата, Мэҥэ-Хаҥалас иккис, Сунтаар үһүс миэстэлэри ылаттаатылар. Итинтэн салгыы, Уус-Алдан, Үөһээ-Бүлүү, Дьокуускай,Таатта, Нам, Амма, Бүлүү улуустарын хамаандалара уон иһигэр киирдилэр.
Баһылай Посельскай
