1976 сыл Монреаллааҕы Олимпийскай оонньуулар үрүҥ көмүс призера, аан дойду, Европа чөмпүйүөнэ, ССРС алта төгүллээх чөмпүйүөнэ Роман Михайлович Дмитриев төрөөбүтэ 75 сылыгар аналлаах үбүлүөйдээх дьаһаллар үрдүк тэрээһиннээхтик саҕаланнылар. Роман Дмитриев 1949 с. кулун тутар 7 күнүгэр Эдьигээн оройуонун Бэстээҕэр күн сирин көрбүтэ. 2010 сыл олунньу 11 күнүгэр олохтон туораабыта.
Роман Дмитриев оскуолатааҕы дневнигэ
Кулун тутар 5 күнүгэр А.С. Пушкин Национальнай библиотекатыгар “Роман Дмитриев. Мои записи” кинигэ сүрэхтэниитэ буолла. Улуу бөҕөс оскуолатааҕы саастарыгар тэтэрээтигэр бэлиэтэммит суруйууларын Роман Михайлович кэргэнэ,
дизайнер-верстальщик идэлээх Антонина Софроновна Дмитриева хомуйан, бэлэмнээн таһаартарбыт иккис кинигэтэ. Маҥнайгы кинигэтэ “Наука побеждать”. Онон, Антонина Софроновна кэргэнин үйэтитиинэн күүскэ ылса сылдьара биһирэннэ. Үйэ чиэппэрэ бииргэ олорууга бэриниилээх буолуу, сүгүрүйүү көстүүтэ. 2012 с. Дмитриевтэр дьиэ-кэргэн дьиэтээҕи архыыптарыттан аҕаларын Олимпийскай хамсааһыҥҥа сыһыаннаах буклеттарын, кинигэлэрин коллекцияларыттан Пушкин библиотекатыгар бэлэхтээбиттэр. Онтон ыла библиотеканы кытта ыкса сибээс олохтоммут. Роман Дмитриев оҕо эрдэҕинээҕи суруйуулара дьиэ-кэргэнигэр 2022 с. көстөннөр, ити кэмтэн кинигэ суруллуута саҕаламмыт. Антонина Софроновна кинигэҕэ үлэлииригэр кэргэнин мөссүөнэ саҥалыы арыллыбыт. Поэттыы дууһалааҕын бэлиэтиир. Дойдутугар, айылҕаҕа, дьонугар, бырааттарыгар тапталын, Өлүөнэ өрүһү, оччотооҕу оҕо өйүн тылынан хоһуйбут. Оскуолатааҕы саастарыттан бэйэтин иннигэр сыал-сорук туруорунар, ситиһэр дьулуурдааҕа көстөр. Оҕо эрдэҕинээҕи олоҕор кэлэн ааспыт түгэннэри сүрүннэрэ дии санаабытын чорботор ураты хаачыстыбалардаах эбит.
Р.М. Дмитриев олоҕун, үлэтин кэрэһэлиир кинигэ быыстапката уонна улахан экраҥҥа ийэтин, аҕатын, бииргэ төрөөбүттэрин, доҕотторун хаартыскалара, киинэнэн көрдөрүү, киэҥ түһүлгэлэртэн тустуу түгэннэрэ болҕомтону тартылар. Кэлбит тустууну сэҥээрээччилэр ортолоругар, бииргэ төрөөбүт быраата Семен Михайлович, балта Анна Михайловна Дмитриевтэр, биир дойдулаахтара сэҥээрэн көрдүлэр-иһиттилэр. Ил Түмэн физическэй культураҕа уонна спорка Сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ, Олимпийскай оонньуулар боксаҕа боруонса призера Георгий Балакшин, Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Александр Подголов, Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй ультураҕа уонна спорка миниистирин солбуйааччы Гаврил Мохначевскай, көҥүл тустууга Монреаллааҕы Олимпийскай оонньуулар үрүҥ көмүс призера Александр Иванов, Р.М. Дмитриев аатын үйэтитэр хамыыһыйа салайааччыта Родион Федоров, Чурапчытааҕы оскуола-интэринээккэ үөрэппит учууталлара Александра Семеновна Коркина, Екатерина Семеновна Лукина,
Эдьигээн улууһун баһылыга Василий Сорокин, улуус депутаттарын мунньаҕын бэрэссэдээтэлэ Юрий Шамаев, суруналыыстар Владислав Коротов, Петр Павлов, өрөспүүбүлүкэ спордун уһун кэмҥэ салайбыт, спорт ветерана Афанасий Егорович Алексеев, Ил Түмэҥҥэ депутаттаабыт Михаил Семенович Санников, норуот суруйааччыта Дмитрий Федосеевич Наумов, чугас аймаҕа Юрий Семенович Дмитриев эҕэрдэ, махтал тыллары эттилэр.
Төгүрүк остуол
Нөҥүө күн, Ил Түмэн мунньахтыыр саалатыгар бастакы Олимпийскай чөмпүйүөн, ССРС, Россия спордун үтүөлээх маастара, ССРС үтүөлээх тренерэ Роман Михайлович Дмитриев олоҕун уонна үлэтин туһунан” төгүрүк остуол тула киэҥ кэпсэтиини физкультура уонна спорт Сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Георгий Балакшин киирии тылы этэн, салайан ыытта.
Норуот депутаттара, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын чилиэннэрэ, өрөспүүбүлүкэ тэрилтэлэрин салайааччылара, улуустартан бэрэстэбиитэллэр, Роман Дмитриеви кытта бииргэ үөрэммит, дьарыктаммыт доҕотторо, спорт ветераннара, бөҕөстөр, суруналыыстар, биир дойдулаахтара көхтөөхтүк кытыннылар. Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников, физкультура уонна спорт миниистирэ, Афинытааҕы уонна Пекиннээҕи Олимпийскай оонньуулар кыттыылааҕа, аан дойду призера, Азия уонна Азиятааҕы оонньуулар чөмпүйүөнэ Леонид Спиридонов, Россия тустууга Федерациятын толорооччу дириэктэрэ Роман Гайдуков, Р.М. Дмитриев аатынан Олимпийскай Эрэл Училище дириэктэрэ Семен Чердонов, Монреаллааҕы Олимпийскай оонньуулар чөмпүйүөнэ Павел Пинигин, үрүҥ көмүс призера Александр Иванов, Эдьигээн улууһун баһылыга Василий Сорокин, Р.М. Дмитриев кэргэнэ Антонина Дмитриева, Георгий Артемьев, Родион Федоров, Юрий Михайлов, Михаил Санников, Алексей Филиппов тыл эттилэр.
Р.М. Дмитриевкэ туһуламмыт дьаһаллар хайдах-туох толоруллан иһэллэрэ киэҥник ырытылынна. Олор истэригэр, спорка ситиһиилэрдээх 18-20 саастаах бөҕөстөргө, спортсменнарга харчынан бириэмийэлэри туттарыылар, Р.М. Дмитриев аатынан “Набережнай” уулуссаны тупсарыы, өрөмүөннээһин, Эдьигээҥҥэ спорткомплексы тутуу, аһаҕас уруоктары ыытыы, тренердэр куонкурустарын, Бүтүн Россиятааҕы научнай-практическай конференцияны ыытыы, кинигэни, фотоальбому, уус-уран киинэни оҥорон таһаарыы, сырдатар-көрдөрөр-иһитиннэрэр суруналыыстыка эйгэтин матырыйааллара, Р.М. Дмитриев аатынан Олмипийскай Эрэл Училище материальнай базатын хаҥатыы уонна өрөмүөннээһин тула киэҥ кэпсэтиилэр сүнньүлэринэн Рекомендациялар ылылыннылар.
Памятникка – сибэкки ууруута
Роман Михайлович Дмитриев төрөөбүт кулун тутар 7 күнүгэр, күнүс 12 чааска Комсомольскай болуоссакка турар Р.М. Дмитриев памятнигар сибэкки дьөрбөтүн ууруу түгэнигэр Олимпийскай чөмпүйүөн сырдык аатыгар сүгүрүйэр үгүс куорат олохтоохторо, ыалдьыттар муһуннулар.
Роман Михайлович Дмитриев саха норуотугар ураты суолтатын, уһулуччу оруоллааҕын, саха спордугар киэҥ ааны арыйбытын, саха тустуутугар бастакы чыпчаал түөрэҕи төрүттээбитин, маҥнайгы хардыыны оҥорбутун, кэлэр көлүөнэлэргэ суолу аспытын, аан дойдуга кыайыылаахтык-хотуулаахтык кыттар кыаҕы үөскэппитин, үс сыллааҕыта Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аҕа Баһылыга Айсен Николаев Роман Михайлович Дмитриев аатын үйэтитэр дьаһалларга илии баттаабытын, Бырабыыталыстыбаҕа сорудах бэриллибитин, ол дьаһаллар күн-бүгүн олоххо киллэриллибиттэрин уонна киллэриллэ туралларын туһунан, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Васильевич Местников тоһоҕолоон бэлиэтээтэ.
Салгыы, Ил Түмэн депутаттара Георгий Балакшин, Павел Пинигин, Россия тустууга Федерациятын толорооччу дириэктэрэ Роман Гайдуков, Р.М. Дмитриев кыыһа Марина Крылова-Дмитриева ахтыылары оҥордулар.
Сүүһүнэн дьон, ол иһигэр, Р.М. Дмитриев аатынан Олимпийскай Эрэл Училище иитиллээччилэрэ, үйэтитии хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы С.В. Местников, спорт миниистирэ Л.Н. Спиридонов, Ил Түмэн депутата Г.Р. Балакшин, Россия тустууга Федерациятын толорооччу дириэктэрэ Р.В. Гайдуков, Олимпийскай чөмпүйүөн, Ил Түмэн депутата П.П. Пинигин, Олимпийскай оонньуулар үрүҥ көмүс призера А.Н. Иванов, ыччаттарга Россия сүүмэрдэммит хамаандатын сүрүн тренерэ П.П. Юмшанов, Р.М. Дмитриев кэргэнэ А.С. Дмитриева, оҕолоро Марина Крылова-Дмитриева, Александр, Анна Дмитриевтэр, өрөспүүбүлүкэ спорка общественноһа, доҕотторо, Эдьигээн улууһун дьоно-сэргэтэ, сибэкки дьөрбөтүн Роман Михайлович Дмитриев памятнигар уурдулар.
Пресс-конференция
Күнүс икки чааска Өрөспүүбүлүкэ Медиакиинигэр тэриллибит пресс-конференцияны спорт миниистирэ Леонид Спиридонов салайда.
Россия ыччаттарын сүрүн тренерэ Петр Юмшанов, Москватааҕы Олимпийскай оонньуулар боруонса призера, аан дойду түөрт төгүллээх чөмпүйүөнэ, Европа чөмпүйүөнэ, Роман Дмитриевы кытта биир ыйааһыҥҥа тустубут Сергей Корнилаев, Роман Михайлович оҕолоро Анна, Александр Дмитриевтар, суруналыыстар кытыннылар. Сергей Григорьевич Корнилаев сааһынан балыс да буоларынан Романы убаастыырын, доҕордуу сыһыаннаахтарын, киһи быһыытынан сымнаҕаһын, толкуйдаан тустарын, биир ыйааһыҥҥа тустар буоланнар, ис санааларын үлүбээй арыйсыбаттарын, иккиэн Иван Ярыгины кытта доҕордоһоллорун, ССРС сүүмэрдэммит хамаандатыгар Корнилаев оҕолорго, Роман ыччаттарга сүрүн тренеринэн анаммыттарын, биир сыаллаах-соруктаах үлэлээбиттэрин, дойду биллиилээх бөҕөстөрүн бэлэмнээбиттэрин, уопут атастаһыы бэрээдэгинэн тустуу туһунан ирэ-хоро санааларын кытта үллэстэллэрин сиһилии кэпсээтэ.
Общественность мунньаҕа
Ити күн киэһэ биэс чааска Суорун Омоллоон аатынан опера уонна балет театрыгар өрөспүүбүлүкэ общественноһын киэҥ ыҥырыылаах мунньаҕа үөрүүлээх быһыыга-майгыга буолан ааста.
Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Алексей Ильич Еремеев дириҥ ис хоһоонноох сүрүн иһитиннэриитэ хас да төгүл дохсун ытыс таһыныытынан доҕуһуолланна. Роман Дмитриев 19 сааһыгар ССРС сүүмэрдэммит хамаандатыгар киллэриллиэҕиттэн албан ааттаах суола саҕаламмыта. Сэбиэскэй Сойууска алта төгүл чөмпүйүөннээбитэ буолуохтааҕын курдук ылыныллара. Онтон билигин Россияҕа биирдэ бастаабыт, миэстэлэспит бөҕөстөр улаханнык чиэстэнэллэр. Олимпийскай мэтээллэри аҕалтаабыт Роман Дмитриев, Павел Пинигин, Александр Иванов ситиһиилэрэ сөҕүмэрдэр. Хатыламматтар. Роман Дмитриев иккис кыһыл көмүс мэтээли ылыахтааҕын судьуйалар “хара балыырдара” харгыстаабыта кыһыыта-абата уостубат. Дьон-норуот, тустуу бөдөҥ специалистара Роман Дмитриеви Олимпиада икки төгүллээх чөмпүйүөнүнэн билинэллэр. Александр Медведь, Александр Иваницкай, Иван Ярыгин курдук номоххо киирбит улуу бөҕөстөрү кытта биир кэмҥэ ССРС сүүмэрдэммит хамаандатыгар кыһыл көмүс мэтээллэри ылаттаабыттара. Доҕордоспуттара. Роман Дмитриев баар буолан Улуу Туймаада аһаҕас халлааныгар Россия чемпионатын көбүөрэ тэлгэммитэ. Россия сүүмэрдэммит хамаандатын бөҕөстөрө Роман Михайловичка хайдахтаах курдук ытыктабыллаахтык сыһыаннаһалларын Саха сирэ бүттүүнэ көрбүтэ, билбитэ. Киһи быһыытынан эргиччи сайдыылааҕа, бөһүлүөктүү толкуйа, мындыр өйө-санаата, чаҕылхай идеялара, кэпсэтинньэҥэ, санаатын сааһылаан этэрэ сөхтөрөрө. Дьоҥҥо олус судургу, үтүө сыһыаннааҕа, хайа да ыарахан түгэҥҥэ ыгыллыбат, холку майгылааҕа, киэҥ көҕүстээҕэ. Дьиҥнээх патриот, улахан оптимист этэ. Кыайыыга бигэ эрэллээҕэ. Госдумаҕа, Ил Түмэҥҥэ улахан ытыктабылынан туһанара. Бастакы буолуу бочуоттаах эрээри, уустуктардаах, ыарахаттардаах ааты Роман Михайлович дьоһуннук, итэҕэтиилээхтик сүкпүтэ.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Кирилл Бычков, Роман Гайдуков, Павел Пинигин, Александр Иванов, Антонина Дмитриева ахтыы этиилэри оҥордулар. Үтүө аат үйэлэргэ умнуллубат.
Мунньах кэнниттэн тута, Эльигээн улууһун олохтоохторун күүһүнэн, Р.М. Дмитриевкэ аналлаах “Сулус буолан умайдын” спектакль биһирэбили ылла. Роман Дмитриев оҕо сааһын кэмин, онтон улаатан баран тренердиир үлэтин Олимпийскай чөмпүйүөн биир дойдулаахтара, хоту сир хоһуун үлэһит дьоно, оҕолор кэрэхсэбиллээхтик толордулар.
Улуу бөҕөс Роман Михайлович Дмитриев сырдык аатын үйэтитиигэ өрөспүүбүлүкэ салалтата, общественноһа, дьон-сэргэ биир санаалаахтара арылхайдык көһүннэ. Үйэтитии дьыалата тохтообот, үйэлэргэ салҕанар.
Кулун тутар 8-10 күннэригэр “Триумф” спорт уораҕайыгар Р.М. Дмитриев төрөөбүтэ 75 сылыгар аналлаах көҥүл тустууга ыччаттар ортолоругар Норуоттар икки ардыларынааҕы Х турнирын көбүөрэ тэлгэниэҕэ.
Баһылай Посельскай
