быйыл Дьокуускайга буолар Норуоттар икки ардыларынааҕы “Азия оҕолорун” VIII спортивнай оонньууларын уотун ылыы үөрүүлээх быһыыга-майгыга ыытыллыаҕа. Оонньуулар уоттарын факелын уонна кыһын-сайын кэтиллиэхтээх спортивнай көстүүмнэр сүрэхтэниилэрэ Ю.А. Гагарин аатынан культура Дыбарыаһыгар буолан ааста.
Иккис этээскэ баар кэҥэс саала сценатын ортотугар уот факела анал постамеҥҥа уопсай көрдөрүүгэ туруоруллубут. Факелы араҥаччылааччылар уонна тутааччылар кыһын, саас, сайын кэтиэхтээх экипировкалаах, спортивнай формалаах уолаттар, кыргыттар помоска бэрт чэпчэкитик туттан-хаптан хаамыстылар.
Күн-дьыл араас кэмнэригэр тымныыттан уонна күн уотун сыралҕаныттан, сииктэн-силбиктэн көмүскүүргэ анаммыт көстүүмнэр айылҕа тургутууларын тулуйар матырыйааллартан оҥоһуллубуттар, кэтэ сылдьарга чэпчэкилэр, табыгастаахтар. Таҥас-сап кэмпилиэгэр сырдык халлаан күөҕэ уонна оранжевай өҥнөөх хахсаат тыалтан көмүскэнэр ветровка, футболка, спортивнай куртка, халыҥ уонна чараас бүрүүкэлэр, үрүҥ хаймыылардаах, хара өҥнөөх кроссовкалар болҕомтону тартылар. Курткалар сахалар ытык көтөрдөрүн кыталык кынатын санатар маҕан сурааһыннардаахтар.
Факел алюминийтан оҥоһуллубут, Саха сирин кэрэ айылҕатын көрдөрөр халлаан күөҕэ, аар-тайҕалыы от күөҕэ, чэбдик ыраас салгыныныы үрүҥ өҥнөрө бэйэ-бэйэлэрин бэрт тупсаҕайдык ситэрсэн-толорсон биэрэллэр. Факел ыйааһына 1,8 кг, чэпчэки, айаҥҥа тута сылдьарга табыгастаах.
“Азия оҕолорун” Норуоттар икки ардыларынааҕы Кэмитиэтин Президенэ Владимир Владимирович Максимов уонна “Азия оҕолорун” Спортивнай оонньууларын Дирекциятын Генеральнай дириэктэрэ Михаил Петрович Сивцев суруналыыстар ыйытыыларыгар хоруйдаатылар.
Бүгүҥҥү туругунан, 14 дойду быйылгы Оонньууларга кытталларын туһунан биллэрбиттэр. Ону таһынан, 20 дойдулар сайаапкаларын кытта үлэ барар. Үгүс дойдулар сүүмэрдээһин күрэхтэһиилэри ыыталлар. Муус устар 1 күнүгэр диэри кэлиэхтээх делегациялар састааптара быһаарыллыахтаах. Азия бары дойдулара кыттар бырааптаахтар. Кииртэлиир сайаапкалар көрдөрөллөрүнэн, дойдулар сэҥээриилэрэ улахан. Кыттар дойдулар ахсааннара элбиир чинчилээх. Ааспыт Оонньуулартан элбэх кыттааччы кэлэрэ күүтүллэр. Спорт көрүҥнэрин аайы кыттар баҕалаахтар, онон, күрэхтэһиилэр тыҥааһыннаах буолуохтара.
Олохтоммут үгэс быһыытынан, Оонньуулар уотун эстафетатынан өрөспүүбүлүкэ бары улуустара, оройуоннара хабыллыахтара. Барыта 550 Сахабыт сирин бастыҥ спортсменнара, өрөспүүбүлүкэ сайдыытыгар кылааттарын киллэрбит бочуоттаах дьон факелы тутар чиэскэ тиксиэхтэрэ. Уот эстафетата 100 күн устата Сахабыт сирин устун уһаты-туора 35 тыһ. км кэриҥин хабыаҕа.
Факелы тутааччылар сааскы-сайыҥҥы экипировкалара күн-дьыл туругун учуоттаан, тыалы киллэрбэт, уу-хаар дьайыытын тулуйар, ону таһынан, өрөспүүбүлүкэни бүтүннүүтүн кэрийэр аҕыс киһи таҥастарын хаачыстыбата, бэс ыйын 25 күнүгэр диэри буортуйбаттыы, тулуйардыы оҥоһуллубут. Экипировка киэргэтиитигэр, дизайныгар, буолаары турар VIII “Азия оҕолорун” сүрүн символиката “Мамонтенок” туттуллубут. Факел сырдык халлаан күөҕэ өҥнөөх, ол эбэтэр, ыраас халлаан, от күөҕүн өҥө айылҕабыт сайыҥҥы кэмин көрдөрөр. Уруһуйугар кыталык кынатын дайыыта, көтөн эрэр сапсыммыт ойуута. Сахалар өйдөбүлбүтүгэр кыталык үҥкүүтүн көрбүт киһи дьоллоох буолар. Кыталык үҥкүүлээн, кынатын хамсаппыта көстөр.
Былааннаммытын быһыытынан, факел эстафетата өрөспүүбүлүкэбит улуустарын, оройуоннарын ытык, кэрэ сирдэринэн, норуот хаһаайыстыбатын сайдыытын историятын көрдөрөр сирдэринэн сылдьар, көрдөрөр сыаллаах-соруктаах. Улуустар факелы тутар чиэскэ кимнээх тиксэллэрин бэйэлэрэ быһаараллар, бэлэмнииллэр.
Барыта 1900 волонтердар тэрийээччилэргэ көмөлөһүөхтэрэ. Билиҥҥи туругунан, волонтер быһыытынан үлэлиэн баҕалаах 5000-н тахса ыччат регистрацияламмыт. Олортон үс сүрүн критерийдэринэн сүүмэрдээһини ыытыллар. Оҕолору кытта кэпсэтиилэр бара тураллар. Волонтердаабыт, күрэхтэһиилэргэ кыттыбыт уопуттара; тастан кэлии ыалдьыттары кытары “Спортсменнар дэриэбинэлэригэр” баар уопсайдарга бииргэ олоророоччулар саастара 18-н үрдүк буолуохтаах. Онтон куоракка дьиэлээхтэр 16 үөһэ саастаах буолуохтаахтар. Итинник үс көрүҥүнэн билигин бэрэбиэркэ бара турар. Муус устар ыйыгар кимнээх волонтердууллара биллиэҕэ.
Сүрүн дьоруойдар, биллэн турар, спортсмен оҕолор. Саха Өрөспүүбүлүкэти икки сүүмэрдэммит хамаандалара бэлэмнэниилэрин, дьарыктарын үгэнэ. Спорт миниистирэ Леонид Спиридонов федерациялар салайааччыларын, сүрүн тренердэри кытта кэмиттэн кэмигэр көрсөн кэпсэтэр, баар балаһыанньаны дьүүллэһэллэр. “Азия оҕолорун” Норуоттар икки ардыларынааҕы Кэмитиэтэ, Дирекция Азия дойдуларын салайааччыларын кытта көрсөн кэпсэтиилэри ыыталлар. Ааспыт нэдиэлэҕэ 21 дойду кыттыбыт. Оҕо спордун сайыннарарга интэриэстээхтэр. Дьокуускайга хамаандаларын ыытарга бэлэмнэнэллэр, хамаандаларын сүүмэрдииллэр.
“Азия оҕолорун” Спортивнай оонньуулара курдук киһи-аймах саамай сырдык, чаҕылхай уонна кэрэ бырааһынньыгын үрдүк тэрээһиннээхтик ыытарга модун Россия, тапталлаах Сахабыт сирэ күргүөмнээхтик бэлэмнэнэллэр.
Баһылай Посельскай
